Sean Connery

Actor a chynhyrchydd o'r Alban oedd Syr Thomas Sean Connery, a adnabyddir fel Sean Connery (25 Awst 1930 – 31 Hydref 2020). Ef oedd y cyntaf i bortreadu yr asiant cudd James Bond ar ffilm. Mae Connery wedi ennill Gwobr yr Academi, Golden Globe a BAFTA. Yn 1987, enillodd Wobr yr Academi fel yr Actor Cefnogol Gorau am ei rôl yn The Untouchables. Cafodd ei urddo gan Elisabeth II, brenhines y DU yng Ngorffennaf 2000, ond ers hynny mae wedi datgan ei fod yn gryf o blaid annibyniaeth i'r Alban.

Sean Connery
Ganwyd	Thomas Sean Connery  25 Awst 1930  Caeredin, Fountainbridge
Bu farw	31 Hydref 2020  Lyford Cay
Man preswyl	Lyford Cay, Domaine de Terre Blanche, Kranidi, Marbella, Caeredin
Dinasyddiaeth	y Deyrnas Unedig
Alma mater	Tollcross Primary School
Galwedigaeth	actor ffilm, actor cymeriad, actor, cynhyrchydd ffilm, actor llwyfan, sgriptiwr, actor teledu, actor llais, dyn llaeth, pêl-droediwr
Cyflogwr	St. Cuthbert's Co-operative Society
Taldra	1.89 metr
Plaid Wleidyddol	Plaid Genedlaethol yr Alban
Tad	Joseph Connery
Mam	Euphemia McLean
Priod	Diane Cilento, Micheline Roquebrune
Plant	Jason Connery
Gwobr/au	Gwobr Henrietta, Gwobr y Cylch Beirniaid Ffilm i'r Actor Gorau, National Board of Review Award for Best Supporting Actor, German Film Award for Best Actor, Kansas City Film Critics Circle Award for Best Supporting Actor, Commandeur des Arts et des Lettres‎, Chevalier de la Légion d'Honneur, Gwobr BAFTA am Actor Gorau mewn Prif Rhan, Gwobr y Glob Aur am yr Actor Cefnogol Gorau - ar ffim, Gwobr yr Academi i'r Actor-gynorthwyydd Gorau, Gwobr Golden Globe Cecil B. DeMille, MTV Movie Award for Best On-Screen Duo, Gwobr Cymdeithas Academi BAFTA, Anrhydedd y Kennedy Center, Jameson People's Choice Award for Best Actor, Marchog Faglor, Grand Officer of Order of Manuel Amador Guerrero, Gwobr Cyflawniad Oes yr Academi Ffilm Ewropeaidd, Gwobr am Gyfraniad Gydol Oes AFI, CBE, doethur anrhydeddus Prifysgol St Andrews, Urdd Manuel Amador Guerrero, Golden Globes, Y Llew Aur, Gwobr Saturn
Gwefan	https://www.seanconnery.com/
Chwaraeon
Safle	canolwr
llofnod

Roedd Connery hefyd yn enwog am gadw'i acen Albanaidd mewn ffilmiau, waeth beth yw cenedligrwydd y cymeriad roedd yn ei chwarae. Er ei fod yn hŷn na'r mwyafrif o symbolau rhyw traddodiadol, cafodd ei enwi fel un o'r dynion mwyaf golygus yn barhaus gan amryw gylchgronau o ganlyniad i'w ymddangosiad garw.

Bywgraffiad

Bywyd cynnar

Cafodd Connery ei eni yn Fountainbridge, Caeredin, yn fab i Euphamia C. "Effie" (née Maclean), glanheuwraig a Joseph Connery, gweithiwr mewn ffatri a gyrrwr lorïau. Roedd ei dad yn Gatholig Rhufeinig o dras Wyddelig a oedd a'i wreiddiau yn Swydd Wexford tra bod ei fam yn Brotestant Albanaidd. Mae Connery yn honni iddo gael ei alw'n Sean ymhell cyn iddo ddod yn actor gan ddweud fod ganddo ffrind Gwyddelig o'r enw Séamus pan oedd yn blentyn a pha bryd bynnag roedd y ddau gyda'i gilydd, byddai pawb yn ei alw wrth ei enw canol.

Ei swydd gyntaf oedd fel dyn llaeth yng Nghaeredin gyda Chymdeithas Cyd-weithredol St. Cuthbert's. Yna ymunodd â'r Lynges Frenhinol, ond yn ddiweddarach cafodd ei ryddhau ar sail meddygol oherwydd briw ar y dwodenwm. Yn hwyrach dychwelodd i'r Gymdeithas Cyd-weithredol cyn gweithio mewn nifer o swyddi eraill gan gynnwys gyrrwr lorïau, labrwr, model i ddarlunwyr yng Ngholeg Celf Caeredin, sgleiniwr eirch ac fel magwr cyhyrau.

Yn ôl gwefan swyddogol Connery, daeth Connery yn drydydd yng nghystadleuaeth magu cyhyrau Mr. Universe yn 1953. Awgrymodd cyd-gystadleuwr, Johnny Isaacs, y dylai fynd i glyweliad ar gyfer y perfformiad llwyfan o South Pacific. Arweiniodd hyn Connery i fwy o waith ar lwyfan, teledu a ffilm. Cafodd rôl flaenllaw yng nghynhyrchiad Rudolph Cartier o Anna Karenina ar gyfer y BBC yn 1961. Actiodd hefyd yn Darby O'Gill a'r Little People (1959) yn serennu Albert Sharpe.

Pan oedd yn iau, roedd Connery yn beldroediwr brwd a chwaraeodd i dîm o'r enw Bonnyrigg Rose. Cynigiwyd iddo chwarae mewn treialon ar gyfer tîm llwyddiannus Dwyrain Fife. Tra'n teithio gyda chast South Pacific, roedd Connery yn rhan o gêm beldroed yn erbyn tîm lleol roedd Matt Busby, rheolwr Manceinion Unedig wedi bod yn gwylio ar y pryd. Yn ôl adroddiadau, cynigiodd Busby gytundeb i Connery gwerth £25 yr wythnos yn union wedi i'r gêm orffen. Cyfaddefodd Connery ei fod wedi cael ei demptio i dderbyn y cynnig ond wrth gofio'n ôl dywedodd "I realised that a top-class footballer could be over the hill by the age of 30, and I was already 23. I decided to become an actor and it turned out to be one of my more intelligent moves."

Daeth ei rôl deledu Americanaidd gyntaf fel porthor yn un o raglenni'r The Jack Benny Show.

James Bond (1962–1967, 1971, 1983)

Conner yn Marnie, 1964

Daeth llwyddiant mawr cyntaf Connery pan gafodd ei gastio yn rôl yr asiant cudd MI6 James Bond. Actiodd mewn saith ffilm Bond, gyda chwech ohonynt wedi'u cynhyrchu gan EON. Mae'r ffilmiau hyn yn cynnwys Dr. No (1962), From Russia with Love (1963), Goldfinger (1964), Thunderball (1965), You Only Live Twice (1967), Diamonds Are Forever (1971) a Never Say Never Again (1983) (answyddogol).

Darganfuwyd yr actor carismatig ac ysgafn-droed gan Harry Saltzman ac Albert R. Broccoli ar ôl i actorion eraill posib gael eu gwrthod. Roedd yr actorion hyn yn cynnwys David Niven (a chwaraeodd rhan Bond yn y sbŵf Casino Royale, ym 1967), Cary Grant, a James Mason; gwrthododd y ddau olaf i ymrwymo i gyfres ffilm. Roedd cyllid bychan y ffilm wedi gorfodi'r cynhyrchwyr i gyflogi actor anhysbys.

Ian Fleming

Roedd crëwr James Bond, Ian Fleming yn amau a oedd y castio'n addas, gan ddweud "He's not what I envisioned of James Bond looks" a "I’m looking for Commander Bond and not an overgrown stunt-man," gan ychwanegu fod Connery (cyhyrog, 6' 2", ac Albanwr) yn anghoeth. Fodd bynnag, dywedodd cariad Fleming wrtho fod gan Connery y carisma rhywiol angenrheidiol. Yn fuan ar ôl llwyddiant agoriadol Dr. No, newidiodd Fleming ei feddwl; roedd wedi ei blesio cymaint nes iddo greu hanes hanner Albanaidd, hanner Swis i'r James Bond yn y nofelau a oedd i ddilyn.

Roedd portread Connery o Bond wedi'i lywio i raddau helaeth gan diwtora'r cyfarwyddwr Terence Young a roddodd sglein ar ei berfformiad tra'n defnyddio ei bresenoldeb a'i statws corfforol ar gyfer golygfeydd o gyffro. Ysgrifennodd Robert Cotton mewn cofiant am Connery bod Lois Maxwell (y Miss Moneypenny cyntaf) wedi sylwi ar y modd roedd "Terence took Sean under his wing. He took him to dinner, showed him how to walk, how to talk, even how to eat." Ysgrifennodd Cotton "Some cast members remarked that Connery was simply doing a Terence Young impression, but Young and Connery knew they were on the right track."

You Only Live Twice

Ym mis Mehefin 1967, ar ôl ffilmio You Only Live Twice, rhoddodd Connery'r gorau i'r rôl, wedi iddo syrffedu ar y plotiau ailadroddus, diffyg datblygiad y cymeriad, disgwyliadau uchel y cyhoedd a'r ofn a gael ei deipgastio. Roedd hefyd yn ofni'r cyfeiriad ffantasi roedd y ffilmiau'n symud tuag atynt, gan ymbellhau o'r storïau gwreiddiol. Adroddwyd bod Connery yn awyddus i fod yn gyd-gynhyrchydd y gyfres wedi iddo gael ei ysbrydoli gan Dean Martin fel cyd-gynhyrchydd yn y gyfres Matt Helm. Sylwodd Connery nad oedd The Silencers wedi gwneud yn agos at yr arian a wnaeth Thunderball, ond gwyddai fod Martin yn gwneud mwy o arian nag ef.

Bywyd personol

Bu Connery'n briod i'r actores Diane Cilento o 1962 tan 1973. Cawsant fab sef yr actor Jason Connery. Roedd yn briod gyda'r peintiwr Ffrengig Micheline Roquebrune (ganed 1929) ers 1975, hyd ei farwolaeth.

Roedd Connery, a oedd wrth ei fodd yn chwarae golff, arfer perchen y Domaine de Terre Blanche yn Ne Ffrainc am ugain mlynedd (o 1979) lle bwriadai adeiladu ei gwrs golff delfrydol ar y 300 hecter o dir ond ni wireddwyd ei freuddwyd nes i'r tir gael ei werthu i'r biliwnydd Almaenig Dietmar Hopp ym 1999.

Cyhuddiadau o gamdrin

Yn ei hunangofiant My Nine Lives yn 2006, yn ogystal ag mewn cyfweliadau eraill ar y radio ac mewn print, honnodd Diane Cilento fod Connery wedi ei tharo ar sawl achlysur. Roedd Connery yn gwadu'r holl gyhuddiadau.

Mewn cyfweliad gyda Barbara Walters ym 1987, tynnodd Connery nyth cacwn am ei ben pan ddywedodd ei fod yn dderbyniol i ddyn slapio menyw gyda grym cyfyngedig os oedd yn angenrheidiol i'w thawelu neu os oedd y dyn wedi cael ei wthio i mewn i "sefyllfa bryfoclyd".

Iechyd

Ym 1993, dywedwyd fod Connery yn derbyn triniaeth ymbelydrol am salwch yn ei wddf. Arweiniodd hyn ar y cyfryngau i adrodd fod gan yr actor cancr y gwddf ar ôl blynyddoedd o ysmygu trwm, gydag asiantaethau newyddion yn Siapan a De Affrica yn dweud ei fod wedi marw. Yn syth ar ôl hyn, ymddangosodd Connery ar y "Late Show with David Letterman" er mwyn gwadu'r straeon. Mewn cyfweliad ym 1995 gyda Entertainment Weekly, dywedodd fod y driniaeth er mwyn cael gwared o nodylau ar ei linnynau lleisiol. Bu farw ei dad, a oedd hefyd yn ysmygwr trwm o gancr y gwddf ym 1972. Yn 2003, cafodd lawdriniaeth i gael gwared ar cataracts ar ei ddwy lygad. Ar y 12 Mawrth 2006, cyhoeddodd ei fod yn gwella o driniaeth i gael gwared ar dyfiant ar ei aren. Ym mis Mehefin 2008, torrodd asgwrn yn ei ysgwydd tra'n chwarae golff yn Efrog Newydd.

Marwolaeth

Bu farw yn ei gwsg dro nos ar 31 Hydref 2020 yn y Bahamas, yn ôl ei fab, ar ôl bod yn "sâl am beth amser". Cyhoeddodd y newyddion am ei farwolaeth gan ei deulu a EON Productions. Roedd wedi bod yn sâl am beth amser a bu farw o niwmonia a methiant y galon.

Gwobrau ac anrhydeddau

Ymhlith y gwobrau a enillodd a'r anrhydeddau a roddwyd iddo y mae:

• Gwobr Saturn am yr Actores Orau
• Gwobr People's Choice
• Dinesydd Anrhydeddus Sarajevo
• Gwobr Dinesydd y Byd, Sergio Vieira de Mello
• Gwobr Rhyddid
• Gwobr Dyneiddiaeth Jean Hersholt
• Duges-Gadlywydd Urdd y Seintiau Mihangel a Sior
• Gwobr yr Academi am Actores Gynhaliol Orau
• Gwobr y Golden Globe am Actores Orau – Cyfres Fer neu Ffilm Deledu
• Gwobr y Golden Globe am Actores Orau – Cyfres Fer neu Ffilm Deledu
• Gwobr Golden Globe am yr Actores Gynhaliol Orau - Ffilm Nodwedd
• Gwobr Kids 2015
• Gwobr y Bwrdd Adolygu Cenedlaethol i'r Newydd-ddyfodiad Gorau
• Gwobr y Screen Actors Guild am Berfformiad Arbennig i Actores mewn Cyfres Fer neu Ffilm
• Gwobr y Screen Actors Guild am Berfformiad Arbennig i Actores mewn Rol Cefnogol
• Gwobrau Ffilm Hollywood
• Urdd San Fihangel a San Siôr

Ffilmiau

Blwyddyn	Ffilm	Rôl	Nodiadau
1954	Lilacs in the Spring	Dim credyd
1957	No Road Back	Spike
	Hell Drivers	Johnny Kates
	Action of the Tiger	Mike
	Time Lock	Welder #2
1958	Another Time, Another Place	Mark Trevor
	A Night to Remember	Titanic deck hand	Dim credyd
1959	Darby O'Gill and the Little People	Michael McBride
	Tarzan's Greatest Adventure	O'Bannion
1961	On the Fiddle	Pedlar Pascoe
	The Frightened City	Paddy Damion
1962	The Longest Day	Pte. Flanagan
	Dr. No	James Bond
1963	From Russia with Love	James Bond
1964	Marnie	Mark Rutland
	Woman of Straw	Anthony Richmond
	Goldfinger	James Bond
1965	The Hill	Trooper Joe Roberts
	Thunderball	James Bond
1966	A New World	Ei hun	Cameo
	A Fine Madness	Samson Shillitoe
1967	You Only Live Twice	James Bond
1968	Shalako	Moses Zebulon 'Shalako' Carlin
1969	The Bowler and the Bonnet	Ei hun	Cyfarwyddwr; rhaglen ddogfen
1970	The Molly Maguires	Jack Kehoe
1971	The Red Tent	Roald Amundsen
	The Anderson Tapes	John Anderson
	Diamonds Are Forever	James Bond
1972	A Spain Golf Course	Ei hun	Pwnc fer
1973	The Offence	Detective Sergeant Johnson
1974	Zardoz	Zed
	Murder on the Orient Express	Colonel Arbuthnot
1975	Ransom	Nils Tahlvik
	The Dream Factory	Himself	Rhaglen ddogfen
	The Wind and the Lion	Mulay Achmed Mohammed el-Raisuli the Magnificent
	The Man Who Would Be King	Daniel Dravot
1976	Robin and Marian	Robin Hood
1976	The Next Man	Khalil Abdul-Muhsen
1977	A Bridge Too Far	Maj. Gen. Roy Urquhart
1979	The First Great Train Robbery	Edward Pierce/John Simms/Geoffrey
	Meteor	Dr. Paul Bradley
	Cuba	Maj. Robert Dapes
1981	Outland	O'Niel
	Time Bandits	Brenin Agamemnon/Fireman
1982	G'ole!	Adroddwr	Rhaglen ddogfen
	Five Days One Summer	Douglas Meredith
	Wrong Is Right	Patrick Hale
1983	Sean Connery's Edinburgh	Ei hun	Pwnc fer
	Never Say Never Again	James Bond
1984	Sword of the Valiant: The Legend of Sir Gawain and the Green Knight	The Green Knight
1986	Highlander	Juan Sanchez Villa-Lobos Ramirez
	The Name of the Rose	William of Baskerville	Gwobr BAFTA - Actor Gorau mewn Rôl Arweiniol
1987	The Untouchables	Jim Malone	Gwobr Academi Actor Cefnogol Gorau Gwobr Golden Globe Actor Cefnogol Gorau mewn Ffilm
1988	The Presidio	Lt. Col. Alan Caldwell
1989	Indiana Jones and the Last Crusade	Professor Henry Jones
	Family Business	Jessie McMullen
1990	The Hunt for Red October	Captain Marko Ramius
	The Russia House	Bartholomew 'Barley' Scott Blair
1991	Highlander II: The Quickening	Juan Sanchez Villa-Lobos Ramirez
	Robin Hood: Prince of Thieves	King Richard I	Dim credyd
1992	Medicine Man	Dr. Robert Campbell
1993	Rising Sun	Capt. John Connor	Cynhyrchydd gweithredol hefyd
1994	A Good Man in Africa	Dr. Alex Murray
1995	The Thief and the Cobbler	Tack the Cobbler	Llais; fersiwn gwreidio; heb ei gadarnhau
	Just Cause	Paul Armstrong	Cynhyrchydd gweithredol hefyd
	First Knight	King Arthur
1996	Dragonheart	Draco	Llais
	The Rock	John Patrick Mason	Cynhyrchydd gweithredol hefyd
1998	The Avengers	Sir August de Wynter
	Playing by Heart	Paul
1999	Entrapment	Robert MacDougal	Cynhyrchydd hefyd
2000	Finding Forrester	William Forrester
2003	The League of Extraordinary Gentlemen	Allan Quatermain
2006	Sir Billi the Vet	Sir Billi	Llais - Rhyddhad 2008, wedi animeiddio

Cyfeiriadau

Rhagflaenydd: dim	Actor James Bond 1962 – 1967	Olynydd: George Lazenby
Rhagflaenydd: George Lazenby	Actor James Bond 1971	Olynydd: Roger Moore