Aberteifi (etholaeth seneddol)

Bwrdeisdrefi Aberteifi
Math	Etholaeth Senedd y Deyrnas Unedig
Sefydlwyd	1801 ;
Daearyddiaeth
Gwlad	Cymru
	[golygwch ar Wicidata]

Roedd Aberteifi yn etholaeth fwrdeistrefol a oedd yn ethol aelod Seneddol i Dy’r Cyffredin yn San Steffan ers ei chreu ym 1542 hyd iddi gael ei diddymu ar gyfer etholiad cyffredinol 1885.

Roedd yr etholfraint yn cynnwys rhydd-ddeiliaid bwrdeistrefi Aberteifi, Aberystwyth, Llanbedr Pont Steffan ac Adpar. Diddymwyd yr etholaeth ym 1885 gan uno'r etholaeth ag etholaeth sirol Ceredigion

Aelodau Seneddol

1542 - 1545 anhysbys
1545 - 1547 Jenkin ap Rhys
1547 - 1552 ansicr John Cotton neu Gruffudd Done
1553 Edward ap Hywel
1553 John Gwyn
1554 John Powell
1554 - 1555 ansicr John Powell neu John Gwyn
1555 -1559 Thomas Phaer
1562- 1567 John Gwyn
1571 - 1583 Edward Davies
1584 - 1587 Francis Cheyne
1588 -1593 Alban Stepneth
1593 - 1597 Syr Ferdinando Gorges
1597 - 1601 Thomas Rawlins
1601 William Aubrey
1601 – 1604 ansicr Richard Delabere o bosib
1604 1614 William Bradshaw
1614 - 1620 Robert Wolverstone
1620 – 1624 Walter Overbury
1624 - 1625 Rowland Pugh
1626 - 1628 Walter Overbury
1628 - 1645 John Vaughan
1645 – 1646 Dim cynrychiolaeth
1646 - 1653 Thomas Wogan
1653 – 6859 Dim cynrychiolaeth
Ionawr 1659 y Cyrnol Rowland Dawkins
Mai 1659 – 1660 Dim cynrychiolaeth
1660 - 1663 James Philipps
1663 - 1679 Syr Charles Cotterell
1679 - 1693 Hector Phillips
1693 - 1698 John Lewis
1698 - 1701 Syr Charles Lloyd
1701 - 1705 Henry Lloyd
1705 – 1710 Lewis Pryse
Chwefror – Hydref 1710 Simon Harcourt (Tori)
1710 - 1712 John Meyrick
1712 - 1713 Owen Brigstocke
1713 -1715 Syr George Barlow
1715 – 1725 Stephen Parry
1725 – 1727 Thomas Powell
1727 – 1729 Francis Cornwallis
1729 - 1741 Richard Lloyd
1741 - 1746 Thomas Pryse
1746 - 1761 John Symmons
1761 - 1768 Syr Herbert Lloyd
1768 - 1769 Pryse Campbell
1769 - 1774 Ralph Congreve
1774 - 1775 Syr Robert Smyth
1775 - 1782 Thomas Johnes
1782 - 1796 John Campbell
1796 - 1818 John Vaughan
1818 - 1849 Pryse Pryse (Rhyddfrydwr)
1849 - 1855 Pryse Loveden (Rhyddfrydwr)
1855 - 1857 John Lloyd Davies (Ceidwadwr)
1857 - 1868 Edward Lewis Pryse (Rhyddfrydwr)
1868 - 1874 Syr Thomas Davies Lloyd (Rhyddfrydwr)
1874 - 1885 David Davies (Rhyddfrydwr )

1885 Diddymu'r etholaeth

Etholiadau

Etholiad 1812

Etholiad cyffredinol 1812: Aberteifi
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	dim	Yr Anrhydeddus John Vaughan	588	53.6
	dim	Yr Uwchgapten Herbert Evans	508	46.4
Mwyafrif			80

Ni fu etholiad cystadleuol arall yn yr etholaeth hyd 1841.

Etholiadau yn y 1840au

Etholiad cyffredinol 1841: Aberteifi Nifer pleidleiswyr 832
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Pryse Pryse	305	51.7
	Ceidwadwyr	John Scandrett Harford	285	48.3
Mwyafrif			20
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Yn wreiddiol cyhoeddwyd bod Harford, y Ceidwadwr wedi ennill o 226 i 163 cyn canfod bod llyfrau pôl Aberystwyth wedi eu colli neu (yn ôl rai) wedi cael eu dwyn gan gefnogwyr yr ymgeisydd Ceidwadol. Fel prawf eu bod ill ddau yn derbyn mae amryfusedd oedd yn gyfrifol talodd y ddau ymgeisydd rhyngddynt am bâr o sbectol newydd i faer Aberteifi, i sicrhau ei fod yn gallu gweld lleoliad pob llyfr pôl yn y dyfodol ^[1]

Ail etholwyd Pryse Pryse yn ddiwrthwynebiad yn etholiad 1847 ond bu farw ym 1849 a chynhaliwyd isetholiad ym 1849 a gystadlwyd gan ei fab Pryse Pryse, a newidiodd ei enw yn fuan wedi'r etholiad i Pryse Loveden. Er mwyn gwahaniaethu defnyddir ei enw newydd yn y blwch etholiadol isod a'r rhestr ASau uchod.

isetholiad Bwrdeistrefi Aberteifi 1849
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Pryse Loveden	299	50.7
	Ceidwadwyr	John Scandret Harford	291	49.3
Mwyafrif			8
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Etholiadau yn y 1850au

Etholiad cyffredinol 1852: Aberteifi ^[2] Nifer pleidleiswyr 849
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Pryse Loveden	299	51.5
	Ceidwadwyr	John Inglis Jones	282	48.6
Mwyafrif			17
	Rhyddfrydol yn cadw		Gogwydd

Bu farw Pryse Loveden ar 1 Chwefror 1855 ^[3] a chynhaliwyd isetholiad ar 24 Chwefror 1855.

Isetholiad Bwrdeistrefi Aberteifi 1855 ^[4] nifer etholwyr = 849
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Ceidwadwyr	John Lloyd Davies	298	51.1
	Rhyddfrydol	John Evans	286	48.9
Mwyafrif			12
	Ceidwadwyr yn disodli Rhyddfrydol		Gogwydd

Etholiad cyffredinol 1859: Aberteifi
Plaid		Ymgeisydd	Pleidleisiau	%	±%
	Rhyddfrydol	Edward Lewis Pryse	diwrthwynebiad
	Rhyddfrydol yn disodli Ceidwadwyr		Gogwydd

0'r 1860au hyd diddymu'r sedd

David Davies Llandinam - AS Aberteifi 1874-1885

Isetholiad 1855 oedd yr etholiad cystadleuol olaf i'w cynnal yn yr etholaeth. Cafodd Edward Pryse ei ail ethol yn ddiwrthwynebiad ym 1865; fe'i olynwyd gan Syr Thomas Davies Lloyd ar ran y Rhyddfrydwyr yn etholiad cyffredinol 1868. Cafodd David Davies ei ethol ar ran y Rhyddfrydwyr ym 1874 a 1880, diddymwyd y sedd ar adeg etholiad cyffredinol 1885.

Cyfeiriadau

↑ "Notitle - The Cambrian". T. Jenkins. 1841-11-06. Cyrchwyd 2019-11-20.
↑ Seren Cymru 22 Gorffennaf 1852 http://papuraunewyddcymru.llgc.org.uk/cy/page/view/3160984/ART40 adalwyd Ion 7 2014
↑ Deaths of Note yn y Monmouthshire Merlin 16 Chwefror 1855 http://papuraunewyddcymru.llgc.org.uk/cy/page/view/3396266/ART14 adalwyd 7 Ion 2014
↑ Cardigan Election yn Pembrokeshire Herald and General Advertiser 2 Mawrth 1855 http://papuraunewyddcymru.llgc.org.uk/cy/page/view/3054378/ART48 adalwyd 7 Ion 2014

[1] "Notitle - The Cambrian". T. Jenkins. 1841-11-06. Cyrchwyd 2019-11-20.

[2] Seren Cymru 22 Gorffennaf 1852 http://papuraunewyddcymru.llgc.org.uk/cy/page/view/3160984/ART40 adalwyd Ion 7 2014

[3] Deaths of Note yn y Monmouthshire Merlin 16 Chwefror 1855 http://papuraunewyddcymru.llgc.org.uk/cy/page/view/3396266/ART14 adalwyd 7 Ion 2014

[4] Cardigan Election yn Pembrokeshire Herald and General Advertiser 2 Mawrth 1855 http://papuraunewyddcymru.llgc.org.uk/cy/page/view/3054378/ART48 adalwyd 7 Ion 2014

[1]

[2]

[3]

[4]