Coedwig Gwydyr

Coedwig Gwydyr
Math	coedwig
Daearyddiaeth
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	53.126°N 3.828°W
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Coedwig yn Sir Conwy yng ngogledd Cymru yw Coedwig Gwydir, hefyd Coed Gwydir, a weithiau wedi'i chamsillafu Coedwig Gwydyr. "Coedwig Gwydir" yw'r ffurf a ddefnyddir gan y perchenogion, Comisiwn Coedwigaeth Cymru.

Mae'r rhan fwyaf o'r goedwig ar lechweddau dwyreiniol Eryri, o gwmpas Betws-y-coed, ac mae'n ymestyn i'r gogledd cyn belled a phentref Trefriw ac i'r de i gyffiniau Penmachno. O'r arwynebedd o 72.5 km sgwar, mae tua 49 km sgwar yn goedwig gynhyrchiol. Mae rhwng 700 a 1000 o droedfeddi uwch lefel y môr. Dechreuwyd plannu'r goedwig yn 1921, a cheir nifer o rywogaethau o goed bytholwyrdd yno.

Llynnoedd

Llyn Bodgynydd, Coedwig Gwydry

Ceir cryn nifer o lynnoedd yn y goedwig:

Llyn Crafnant (63 acer)
Llyn Geirionydd (45 acer)
Llyn Elsi (26 acer)
Llyn Parc (22 acer)
Llyn Glangors (15 acer)
Llyn Bodgynydd (14 acer)
Llyn Goddionduon (10 acer)
Llyn Pencraig (5 acer)
Llyn Bychan (3 acer)
Llyn Sarnau (3 acer)
Llyn Tynymynydd (1 acer)

Hanes a natur

Ar un adeg roedd cryn dipyn o fwyngloddio am Blwm a sinc yn yr ardal, ac mae gweddillion nifer o'r hen fwyngloddiau i'w gweld. Crwwyd "Llwybr y Mwynwyr" i gysylltu pedair ohonynt, Parc. Hafna, Llanrwst a Cyffty.

Ceir nifer o blanhigion prin yn y fforest, yn enwedig o gwmpas yr hen fwyngloddiau, ac mae hefyd dystiolaeth fod y Bele yn dal i fyw yn y goedwig.

Gwydir

Ceir sawl ffurf ar yr enw 'Gwydir', yn cynnwys 'Gwydyr' a 'Gwyder'. Nid yw'r ansicrwydd am y ffurf gywir yn rhywbeth newydd. Ar ddiwedd llythyr at Ieuan Fardd a ysgrifennwyd yn 1767, mae'r hynafiaethydd Richard Morris (1703 - 1779), un o Forysiaid Môn, yn dweud "Rhowch fy ngharedigol orchymyn at y Cyfaill mwyn Mr. Williams o Wedyr ynte Gwydyr, Gwydir, Gwydr, Gwaedir, Gwaederw etc. etc. Pa un yw'r goreu?".^[1]

Gweler hefyd

Castell Gwydir

Llyfryddiaeth

Donald L. Shaw, Gwydyr Forest in Snowdonia: a History, Forestry Commission Booklet 28 (HMSO, 1971)

Cyfeiriadau

↑ Hugh Owen (gol.), Additional Letters of the Morrisses of Anglesey (1735-1786), Cyfrol II (Trafodion Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion, Llundain, 1949).

[1] Hugh Owen (gol.), Additional Letters of the Morrisses of Anglesey (1735-1786), Cyfrol II (Trafodion Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion, Llundain, 1949).

[1]