Cyngor Nordig

Cyngor i wladwriaethau a gwledydd hunan-lywodraethol Nordig (gwledydd Sgandinafia ac eraill)

Mae'r Cyngor Nordig yn fforwm ar gyfer y gwledydd Nordig. Mae seneddau’r gwladwriaethau a’r rhanbarthau ymreolaethol yn anfon cynrychiolwyr i’r cyngor, sy’n gofalu am fuddiannau eu cenedl ac yn cael eu hailethol bob blwyddyn. Sefydlwyd y cyngor ym 1952 gan Ddenmarc, Gwlad yr Iâ, Norwy a Sweden. Mae cyfarfodydd blynyddol wedi'u cynnal ers hynny. Ymunodd y Ffindir â'r Cyngor ym 1955. Mae'r gwaith wedi'i gydlynu mewn pum pwyllgor arbenigol. Mae Cyngor Gweinidogion Nordig hefyd wedi bodoli ers lefel llywodraeth 1971; mae gan y Cyngor Nordig a Chyngor y Gweinidogion ysgrifenyddiaeth ar y cyd yn Copenhagen. Mae'r cyngor yn canolbwyntio ar gydweithrediad diwylliannol a gwleidyddol; mae cydweithredu milwrol ac economaidd yn digwydd yn bennaf yng nghyd-destun sefydliadau eraill fel NATO ac Ardal Economaidd Ewrop ('European Economic Area' sy'n cynnwys EFTA a'r Undeb Ewropeaidd).

Cyngor Nordig
Enghraifft o'r canlynolsefydliad rhyngwladol, endid tiriogaethol gwleidyddol, supranational union, cydffederasiwn Edit this on Wikidata
Dechrau/Sefydlu16 Mawrth 1952 Edit this on Wikidata
Yn cynnwysNordic Council Secretariat, Nordic Council Presidium, Nordic Council National Delegations Edit this on Wikidata
Gweithwyr300 Edit this on Wikidata
PencadlysCopenhagen Edit this on Wikidata
Enw brodorolNordic Council Edit this on Wikidata
GwladwriaethGwledydd Nordig Edit this on Wikidata
Gwefanhttps://www.norden.org/en Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Iaith Gweinyddiaeth

golygu

Mae'r Cyngor yn cynnal sesiynau cyffredin bob blwyddyn ym mis Hydref/Tachwedd ac fel arfer un sesiwn ychwanegol y flwyddyn gyda thema benodol.[1] Ieithoedd swyddogol y cyngor yw Daneg, Ffinneg, Islandeg, Norwyeg a Sweden, er ei bod yn defnyddio dim ond yr ieithoedd Sgandinafaidd sy'n ddealladwy i'r ddwy ochr - Daneg, Norwyeg a Sweden - fel ei ieithoedd gwaith.[2] Mae'r tri hyn yn cynnwys iaith gyntaf tua 80% o boblogaeth y rhanbarth ac fe'u dysgir fel ail iaith neu iaith dramor gan yr 20% sy'n weddill.[3]

Hanes a thasgau

golygu
 
Map o'r aelodau llawn a chyswllt

Ym 1962, nodwyd y sail gyfreithiol yn y Cytundeb ar Gydweithrediad rhwng Denmarc, y Ffindir, Gwlad yr Iâ, Norwy a Sweden, a elwir hefyd yn Gytundeb Helsinki.

Mae tasgau'r Cyngor Nordig yn cynnwys cydgysylltu ac ymhelaethu ar argymhellion nad ydynt yn rhwymol ar gyfer cysylltiadau rhynglywodraethol yr aelod-wledydd. Mae'n ofynnol i lywodraethau adrodd i'r Cyngor Nordig.

Organau'r Cyngor Nordig yw'r Cynulliad Cyffredinol, sy'n cynnwys holl aelodau'r Cyngor; Y Presidium, sy'n cynnwys Llywydd (gyda'r Arlywyddiaeth bob yn ail rhwng y gwledydd Nordig) a nifer o aelodau a bennir yn Rheolau Gweithdrefn y Cyngor Nordig; yn ogystal â'r pwyllgorau sefydlog.

Er 1971 bu Cyngor Gweinidogion Nordig hefyd, sy'n cefnogi cydweithredu rhwng y pum talaith a thri rhanbarth ymreolaethol (mae Ynysoedd Ffaröe a'r Ynys Las yn perthyn i Ddenmarc ac mae ynysoedd Åland yn perthyn i'r Ffindir) ar lefel y llywodraeth. Mae gan y ddau sefydliad ysgrifenyddiaeth ar y cyd yn Copenhagen.

Fel rhan o'i waith diwylliannol, mae'r Cyngor Nordig yn dyfarnu pum gwobr fawreddog:

Gwobr Llenyddiaeth y Cyngor Nordig
Gwobr Gerdd y Cyngor Nordig
Gwobr Natur a'r Amgylchedd y Cyngor Nordig
Gwobr Ffilm y Cyngor Nordig
Gwobr Llenyddiaeth Plant a Phobl Ifanc y Cyngor Nordig (er 2013)

Aelodau

golygu
 
Baner y Cyngor Nordig, cyn 2016

Y pum Aelod-wladwriaeth gyda'r tair ardal ymreolaethol a phedwar arsylwr yw:

Gwlad Aelodaeth Senedd Statws Blwyddyn-
ymuno
Cynrychiolwyr
yn y Cyngor
  Denmarc Aelod Llawn Folketing Gwladwriaeth Annibynnol 1952 16
  Gwlad yr Iâ Aelod Llawn Althing Gwladwriaeth Annibynnol 1952 7
  Norwy Aelod Llawn Storting Gwladwriaeth Annibynnol 1952 20
  Sweden Aelod LLawn Riksdagen Gwladwriaeth Annibynnol 1952 20
  Ffindir Aelod Llawn Eduskunta Gwladwriaeth Annibynnol 1955 18
Nodyn:Åland Aelod Cyswllt Lagting Talaith Hunanlywodraethol yn
  Ffindir Gweriniaeth Ffindir
1970 2
  Ynysoedd Ffaro Aelod Cyswllt Løgting Talaith Hunanlywodraethol yn
  Denmarc Nheyrnas Denmarc
1970 2
  Yr Ynys Las Aelod Cyswllt Inatsisartut Talaith Hunanlyowdraethol yn
  Denmarc Nhalaith Denmarc
1984 2

Gyda Dogfen Ålands yn 2007, rhoddwyd y posibilrwydd i'r aelodau ymreolaethol aelodaeth gyfartal yn y Cyngor Nordig i raddau helaeth.

Yn unol ag Adran 13 o'r Rheolau Gweithdrefn, dim ond Cyngor Seneddol Sami, sy'n cynrychioli cynrychiolwyr etholedig Sameting yn y Ffindir, Norwy a Sweden, sydd â statws arsylwr,[4] ac sy'n ymwneud â gwaith y Cyngor mewn perthynas â Sami pynciau wedi'u cynnwys.

Yn unol ag Erthygl 14 o'r Rheolau Gweithdrefn, mae gan y Cyngor Ieuenctid Nordig statws "gwestai" parhaol, a gall y Presidiwm "wahodd cynrychiolwyr cyrff etholedig ac unigolion eraill i gyfarfod a rhoi'r hawl iddynt siarad" fel gwesteion.[4] Yn ôl y Cyngor, "yn ystod y blynyddoedd diwethaf mae gwesteion o sefydliadau rhyngwladol a Nordig eraill wedi gallu cymryd rhan yn nadleuon y sesiynau. Mae ymwelwyr o'r Taleithiau Baltig a gogledd-orllewin Rwsia yn manteisio ar y cyfle hwn amlaf. Gwesteion sydd wedi gwahoddir cysylltiad â'r pwnc dan sylw i sesiwn Thematig a wahoddwyd."[5] Mae gan yr Landtag (cyngor taleithiol) talaith Almaenig, Schleswig-Holstein statws arsylwr ers 2016.[6]

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. "The Nordic Council". Nordic cooperation.
  2. "The Nordic languages". Nordic cooperation. Cyrchwyd 4 February 2020.
  3. "Language" (yn Saesneg). 6 August 2008. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 5 July 2017. Cyrchwyd 1 June 2018.
  4. 4.0 4.1 Rules of Procedure for the Nordic Council
  5. "About the Sessions of the Nordic Council".
  6. Schleswig-Holsteinischer Landtag, abgerufen am 11. Juni 2021[dolen farw]

Dolenni allanol

golygu
  • Gwefan Swyddogol y Cyngor Nordig (Daneg, Saesneg, Ffinneg, Gwlad yr Iâ, Norwyeg, Sweden)