Johannes Vermeer

Arlunydd o'r Iseldiroedd oedd Johannes Vermeer neu Jan Vermeer (31 Hydref 1632 (bedyddiwyd) – 15 Rhagfyr 1675 (claddwyd)), a baentiodd yn yr arddull Baróc. Roedd yn arbenigo mewn golygfeydd o ddydd i ddydd o fewn y cartref. Treuliodd y rhan fwyaf o'i fywyd yn Delft. Yn ystod ei fywyd, roedd Vermeer yn beintiwr weddol llwyddiannus o fewn ei dalaith. Nid oedd erioed yn arbennig o gyfoethog, efallai gan na chynhyrchodd nifer fawr o baentiadau. Gadawodd ei wraig a'i un ar ddeg o blant mewn dyled pan fu farw.

Johannes Vermeer
Ganwyd	Johannes Vermeer  Hydref 1632  Delft
Bedyddiwyd	31 Hydref 1632
Bu farw	15 Rhagfyr 1675  Delft
Man preswyl	Delft
Dinasyddiaeth	Gweriniaeth yr Iseldiroedd
Galwedigaeth	arlunydd, casglwr celf
Adnabyddus am	Diana and her Nymphs, The Geographer, The Procuress, The Milkmaid, Christ in the House of Martha and Mary, The Astronomer, A Girl Asleep, Girl with a Pearl Earring, View of Delft
Arddull	peintio genre, portread
Prif ddylanwad	Carel Fabritius, Gabriel Metsu, Dirck van Baburen, Leonaert Bramer
Mudiad	peintio Oes Aur yr Iseldiroedd, paentiadau Baróc
Tad	Reijnier Janszoon Vermeer
Mam	Digna Baltus
Priod	Catharina Bolenes
llofnod

Comin Wikimedia

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Jan Vermeer van Delft

Bu bron iddo gael ei anghofio am ddau gan mlynedd hyd i feirniad celf, Thoré Bürger, gyhoeddi traethawd yn 1866, yn priodoli 66 iddo (dim ond 35 o baentiadau sydd wedi eu priodoli i Vermeer yn gadarn). Ers hynny, mae enw Vermeer wedi dod i'r amlwg, a cydnabyddir ef fel un o beintwyr gorau'r Oes Aur Iseldiraidd. Mae'n enwog yn arbennig am ei driniaeth meistrolgar o olau yn ei waith.

Gweithiau gan Johannes Vermeer

Heddiw priodolir 35 o baentiadau i Vermeer yn gadarn. Dyma'r rhestr:

1. Crist yn Nhy Mair a Martha (1654–5) - Olew ar gynfas, 160 x 142 cm, Oriel Genedlaethol yr Alban, Caeredin
2. Diana a'i Chymdeithion (1655–6) - Olew ar gynfas, 98.5 x 105 cm, Mauritshuis, The Hague
3. Y Buteinfeistres (1656) - Olew ar gynfas, 143 x 130 cm, Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden
4. Merch yn Darllen Llythyr wrth Ffenestr Agored (1657) - Olew ar gynfas, 83 x 64.5 cm, Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden
5. Merch yn Cysgu (1657) - Amgueddfa Gelf y Metropolitan, Efrog Newydd
6. Y Stryd Fechan (1657/8) - Rijksmuseum, Amsterdam
7. Swyddog gyda Merch yn Chwerthin (tua 1657) - Olew ar gynfas, 50.5 x 46 cm, Frick Collection, Efrog Newydd
8. Y Forwyn Laeth (tua 1658) - Olew ar gynfas, 45.5 x 41 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
9. Merch yn Yfed, a Bonheddwr (1658–60) - Olew ar gynfas, 39.4 x 44.5 cm,Gemäldegalerie, Berlin
10. Merch gyda Gwydryn Gwin (tua 1659) - Olew ar gynfas, Herzog Anton-Ulrich-Museum, Braunschweig
11. Golygfa o Delft (1659–60) - Olew ar gynfas, 98.5 x 117.5 cm, Mauritshuis, Den Haag
12. Y Wers Gerddoriaeth wedi'i Thorri ar Draws (1660–1) - Olew ar gynfas, 39.4 x 44.5 cm, Frick Collection, Efrog Newydd
13. Gwraig mewn Glas yn Darllen Llythyr (1663–4) - Olew ar gynfas, 46.6 x 39.1 cm, Rijksmuseum, Amsterdam
14. Y Wers Gerddoriaeth - Olew ar gynfas, 73,3 x 64,5 cm, Casgliad Gelf Brenhinol, Llundain
15. Gwraig gyda Liwt (tua 1663) - Olew ar gynfas, 51.4 x 45.7 cm, Amgueddfa Gelf y Metropolitan, Efrog Newydd
16. Gwraig gyda Chadwyn o Berlau (1662–4) - Olew ar gynfas, 55 x 45 cm, Gemäldegalerie, Berlin
17. Gwraig gyda Phiser Dŵr (1660–2) - Olew ar gynfas, 45,7 x 40,6 cm, Amgueddfa Gelf y Metropolitan, Efrog Newydd
18. Merch yn Dal Clorian (1662–3) - Olew ar gynfas, 42,5 x 38 cm, Oriel Gelf Genedlaethol, Washington
19. Merch yn Ysgrifennu Llythyr (1665–6) - Olew ar gynfas, 45 x 40 cm, Oriel Gelf Genedlaethol, Washington
20. Merch gyda Chlustdlws Perlog (tua 1665) - Olew ar gynfas, 46.5 x 40 cm, Mauritshuis, Den Haag
21. Y Cyngerdd (1665–6) - Olew ar gynfas, 69 x 63 cm, stolen in March 1990 from the Amgueddfa Isabella Stewart Gardner, Boston
22. Portread o Ferch Ifanc (1666–7) - Olew ar gynfas, 44.5 x 40 cm, Amgueddfa Gelf y Metropolitan, Efrog Newydd
23. The Allegory of Painting or The Art of Painting (1666/67) - Kunsthistorisches Museum, Wien
24. Meistres a Morwyn (1667/8) - Frick Collection, Efrog Newydd
25. Merch a Het Goch (1668) - Oriel Gelf Genedlaethol, Washington
26. Y Seryddwr (1668) - Louvre, Paris
27. Y Daearyddwr (1668/9) - Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt am Main
28. Y Wneuthurwraig Les (1669/70) - Louvre, Paris
29. Y llythyr cariad (1669/70) - Rijksmuseum, Amsterdam
30. Gwraig yn Ysgrifennu Llythyr gyda'i Morwyn (1670) - Olew ar gynfas, 71.1 x 58.4 cm, Oriel Genedlaethol Iwerddon, Dulyn
31. Alegori o Ffydd (1671–4) - Amgueddfa Gelf y Metropolitan, Efrog Newydd
32. Y Chwaraewr Gitâr (1672) - Rhodd Iveagh, Tŷ Kenwood, Llundain
33. Merch yn Sefyll wrth ymyl Firdsinal (1673–5) - Oriel Genedlaethol, Llundain
34. Merch yn Eistedd wrth Firdsinal (1673–5) - Oriel Genedlaethol, Llundain

Gweithiau o awduraeth ansicr

• Santes Praxidis (tua 1655) - Olew ar ganfas, 102 x 83 cm, Casgliad Preifat
• Merch gyda Ffliwt (1665–70) - Olew ar banel, 20 x 17.8 cm, Oriel Genedlaethol Celf, Washington
• A Young Woman Seated at the Virginals (1670) - Wynn Las Vegas, Las Vegas
• Portread o Wraig (1655–60) -

Oriel

• Paentiadau gan Vermeer
• 
  1 Crist yn Nhy Mair a Martha (1654–5)
• 
  3 Y Buteinfeistres (1656)
• 
  4 Merch yn Darllen Llythyr wrth Ffenestr Agored (1657–9)
• 
  5 Merch yn Cysgu (1656–7)
• 
  6 Y Stryd Fechan (1657/8)
• 
  7 Swyddog gyda Merch yn Chwerthin (1657–9)
• 
  8 Y Forwyn Laeth (tua 1658)
• 
  9 Merch yn Yfed, a Bonheddwr (1658–61)
• 
  10 Merch gyda Gwydryn Gwin (1659–60)
• 
  11 Golygfa o Delft (1660–1)
• 
  12 Y Wers Gerddoriaeth wedi'i Thorri ar Draws (1660–1)
• 
  13 Gwraig mewn Glas yn Darllen Llythyr (ar ôl 1664)
• 
  14 Y Wers Gerddoriaeth (1662)
• 
  16 Gwraig gyda Chadwyn o Berlau (1664)
• 
  17 Gwraig gyda Phiser Dŵr (1662–3)
• 
  18 Merch yn Dal Clorian (1665)
• 
  20 Merch gyda Chlustdlws Perlog (1665)
• 
  21 Y Cyngerdd (1665–6)
• 
  22 Portread o Ferch Ifanc (1665–7)
• 
  23 The Allegory of Painting (1666–7)
• 
  24 Meistres a Morwyn (1667)
• 
  26 Y Seryddwr (1668)
• 
  27 Y Daearyddwr (1669)
• 
  28 Y Wneuthurwraig Les (1664)
• 
  29 Y Llythyr Cariad (1670)
• 
  30 Gwraig yn Ysgrifennu Llythyr gyda'i Morwyn (1670)
• 
  32 Y Chwaraewr Gitâr (1669–72)
• 
  33 Merch yn Sefyll wrth ymyl Firdsinal (1670–3)
• 
  34 Merch yn Eistedd wrth Firdsinal (1672)
• 
  Merch gyda Ffliwt (gwaith o awduraeth ansicr, 1665–70)

Gweithiau ffug

Peintiwr o'r Iseldiroedd oedd Han van Meegeren, a weithiodd yn y traddodiad clasurol. Penderfynodd baentio gwaith Vermeer ffug i brofi i feirniaid ei fod yn beintiwr da. Yn ddiweddarach, paentiodd rhagor o waith ffug Vermeer ac arlunwyr eraill er mwyn ennill arian. Fe dwyllodd Van Meegeren y sefydliad celf. Ni chymerwyd ef o ddifri tan iddo ddangos ei sgiliau o flaen yr heddlu. Fe ddychrynodd ei ddawn am greu gwaith celf ffug y byd celf, gan achosi i weithiau a'u priodolwyd i Vermeer gael eu hasesu er mwyn ystyried eu dilysrwydd. Wedi datguddiad Van Meegeren yn 1945, fe ddechreuodd nifer o orielau hunan feirniadu a diflannodd nifer o hen feistri o'u waliau. Rhoddir enghreifftiau ym mywgraffiad Van Meegeren, A New Vermeer.

Vermeer mewn gweithiau eraill

• Mae View of Delft Vermeer yn ymddangos mewn rhan bwysig o nofel gan Marcel Proust The Captive.
• Mae'r llyfr Girl with a Pearl Earring a'r ffilm gyda'r un enw, wedi eu henwi ar ôl y paentiad; maent yn cyflwyno adroddiad ffuglen o greadigaeth y paentiad a pherthynas Vermeer gyda'r fodel.
• Mae'r llyfr Girl in Hyacinth Blue wedi ei seilio ar baentiad ffuglennol gan Vermeer, a troswyd yn ffilm ar gyfer y teledu yn 2003, Brush with Fate.
• Ysbrydolwyd gwirodlyn Vermeer Dutch Chocolate Cream Liqueur gan Vermeer, ac enwyd ar ei ôl, mae ei lofnod wedi ei boglynnu ar y fotel, ac mae'r logo yn cynnwys y paentiad Girl with a Pearl Earring.
• Redd gan Salvador Dalí lawer o edmygedd o Vermeer, a phaentiodd fersiwn ei hun o The Lacemaker. Fe baentiodd Dali The Ghost of Vermeer of Delft Which Can Be Used As a Table yn 1934.
• Mae nofel blant 2003, Chasing Vermeer, gan Blue Balliett, yn disgrifio lladrata A Lady Writing, mae dilysrwydd paentiadau Vermeer yn thema canolig (hefyd yn y llyfr The Wright 3 sy'n dilyn).
• Seiliodd y cyfansoddwr Iseldiraidd, Louis Andriessen, ei opera Writing to Vermeer (1997-98, libretto gan Peter Greenaway), ar fywyd cartref Vermeer.
• Mae ffilm gan Peter Greenaway, A Zed & Two Noughts (1985), yn cynnwys llinell plot sy'n dilyn lawfeddyg orthopedic, Van Meegeren, sy'n ail-greu gosodiad paentiadau Vermeer er mwyn peintio copïau ohonynt.
• Mae'r llyfr a'r ffilm Girl, Interrupted yn cyryd eu henwau o'r llun Girl Interrupted at her Music.
• Mae Jan Vermeer yn deitl cân ar albwm unigol Bob Walkenhorst, The Beginner (lyrics here Archifwyd 2008-03-21 yn y Peiriant Wayback, song #6). Walkenhorst is the guitarist and principal songwriter for The Rainmakers.
• All the Vermeers in New York, ffilm gan Jon Jost

Nodiadau a ffynonellau

Ffynonellau penodol:

Ffynonellau Cyffredin:

• Libby Sheldon and Nicola Costaros, "Johannes Vermeer’s Young woman seated at a virginal", The Burlington Magazine, Chwefror 2006, rhifyn 1235, pennod CXLVIII.
• Nobert Schneider, Vermeer (Köln: Benedikt Taschen Verlag, 1993)
• J. Wadum, "Contours of Vermeer", Vermeer Studies. Studies in the History of Art, 55. Center for Advanced Study in the Visual Arts, Symposium Papers XXXIII, gol. I. Gaskel a M. Jonker (Washington/New Haven, 1998), tud. 201–23.
• Encyclopædia Britannica Online Archifwyd 2007-12-21 yn y Peiriant Wayback "Vermeer, Johannes" (2007).
• Frederik H. Kreuger, A New Vermeer, Life and Work of Han van Meegeren (Rijswijk: Quantes, 2007)
• Arthur K. Wheelock, Jr., Jan Vermeer (London: Thames & Hudson, 1981,1988).

Dolenni allanol

• (Iseldireg) Vermeercentrum Archifwyd 2009-03-07 yn y Peiriant Wayback, Guild of Saint Luke, Delft. (Mae wedi ail-agor ers yr erthygl hon)
• (Saesneg) Essential Vermeer
• (Saesneg) Virtual Vermeer Archifwyd 2011-07-17 yn y Peiriant Wayback