Dinas hanesyddol yn nwyrain yr Almaen a phrifddinas talaith ffederal Sacsoni yw Dresden (Sorbeg: Drježdźany; sy'n deillio o'r Hen Sorbeg Drezdany - siglen neu orlifdir). Mae wedi ei lleoli yn nyffryn afon Elbe.

Dresden
Mathdinas fawr, prif ganolfan ranbarthol, bwrdeistref trefol yr Almaen, ardal trefol Sachsen Edit this on Wikidata
Poblogaeth563,311 Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • 1206 Edit this on Wikidata
Pennaeth llywodraethDirk Hilbert Edit this on Wikidata
Cylchfa amserCET, UTC+01:00, UTC+2 Edit this on Wikidata
Gefeilldref/i
Daearyddiaeth
SirSacsoni Edit this on Wikidata
GwladBaner Yr Almaen Yr Almaen
Arwynebedd328.48 km² Edit this on Wikidata
Uwch y môr112 ±1 metr Edit this on Wikidata
GerllawAfon Elbe, Weißeritz, Lockwitzbach, Prießnitz, Kaitzbach, Lausenbach Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaMeissen District, Ardal Bautzen, Sächsische Schweiz-Osterzgebirge, Weißeritzkreis, Freital, Bannewitz, Dohna, Dürrröhrsdorf-Dittersbach, Heidenau, Gommern Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau51.05°N 13.74°E Edit this on Wikidata
Cod post01067, 01326, 01309, 01069, 01097, 01099, 01159, 01127, 01307, 01129, 01279 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaetholCyngor Dinas Dresden Edit this on Wikidata
Pennaeth y LlywodraethDirk Hilbert Edit this on Wikidata
Map
Dresden a'r afon Elbe

Dyma ganolbwynt Llywodraeth Talaith Sacsoni, yn cynnwys Senedd Sacsonaidd yn ogystal â nifer o awdurdodau gwladol. Yn ogystal, mae sefydliadau addysgol a diwylliannol pwysig y Dalaith wedi'u lleoli yma, gan gynnwys y Brifysgol Dechnegol, Prifysgol Gwyddorau Cymhwysol ar gyfer Technoleg ac Economeg, Prifysgol Celfyddydau Cain Dresden a Phrifysgol Cerddoriaeth Carl Maria von Weber.

Mae datblygiadau arloesol a thechnolegau blaengar yn chwarae rhan flaenllaw yn ardal Dresden; Mae technoleg gwybodaeth a nanoelectroneg, er enghraifft, yn bwysig yn economaidd, a dyna pam mae hefyd wedi'i enwi fel pencadlys y "Sacsoni Silicon". Mae'r sectorau fferyllol, colur, mecanyddol, cerbydau, planhigion, bwyd, diwydiant optegol, gwasanaethau, masnach a thwristiaeth hefyd yn cynhyrchu gwerth economaidd ychwanegol mawr yn ardal Dresden. Gyda thair traffordd, dwy orsaf reilffordd pellter hir, porthladd mewndirol a maes awyr rhyngwladol, mae Dresden hefyd yn ganolbwynt trafnidiaeth bwysig.

Mae tystiolaeth archaeolegol ar yr ardal ddinesig yn dangos anheddiad yn y cyfnod Neolithig. Ceir y cyfeiriad cyntaf mewn dogfennau ym 1206 at Dresden fel cartref brenhinol ac etholiadol. Mae'r ddinas yn cael ei hadnabod hefyd fel "Florence ar y Elbe", yn wreiddiol oherwydd ei chasgliadau celfyddydol, ond hefyd oherwydd ei phensaernïaeth Baróc a Môr y Canoldir hardd ar hyd lan yr afon.

Yn ystod y 18g datblygodd diwydiant gwaith porslen pwysig yn y ddinas ac yn ei chyffiniau, a daeth yr enw Dresden yn gyfystyr â phorslen. Cafodd ei bomio'n drwm gan lu awyr Prydain yn yr Ail Ryfel Byd. Erbyn hyn, mae Dresden wrth wraidd clymdref Dresden. Ynghyd ag ardaloedd trefol Chemnitz-Zwickau a Leipzig-Halle, mae'n rhan o driongl trefol enfawr talaith Sacsoni.

Mae Dresden yn adnabyddus yn rhyngwladol fel dinas ddiwylliannol gydag adeiladau pwysig niferus, megis y palas Zwinger, amgueddfeydd fel Oriel Luniau'r Hen Feistri, neuaddau gerdd enwog fel y Staatskapelle Dresden neu'r Kreuzchor ac fel ysbrydoliaeth i ffigurau diwylliannol adnabyddus, er enghraifft Richard Wagner. Mae hen dref Dresden wedi cael ei hailadeiladu a'i siapio i raddau helaeth gan wahanol gyfnodau pensaernïol. Mae'r Eglwys Frauenkirche (Eglwys Ein Harglwyddes), Stemperoper (Tŷ Opera), Eglwys Gadeiriol Dresden yn ogystal ag Palas Brenhinol Dresden yn enghreifftiau gorau o bensaernïaeth. Mae'r Striezelmarkt, a sefydlwyd yn 1434, yn un o'r marchnadoedd Nadolig hynaf (hynaf a gadarnhawyd gan ddogfen) a mwyaf enwog yn yr Almaen.

Ym 1933 roedd tua 5,000 o Iddewon yn Dresden; yn y blynyddoedd a ddilynodd cawsant eu diarddel a'u halltudio i wersylloedd crynhoi. Cafodd gwrth-Semitiaeth yn Dresden ei ddogfennu yn bennaf yn nyddiaduron Victor Klemperer. Ar ôl yr Ail Ryfel Byd, dim ond 41 Iddewon oedd yn byw yn y ddinas. Rhwng 1939 a 1945 hefyd carcharwyd nifer mewn gwersylloedd, yn bennaf yn y gwersylloedd yn Auschwitz a Flossenburg, barics yn y ddinas. Gorfu iddynt weithio yn y diwydiant arfau. Cafodd y banciau preifat oedd yn eiddo i deuluoedd Iddewig eu cysylltu o dan orfodaeth â Dresdner Bank. Roedd Dresden am ganrifoedd yn ganolfan filwrol. Yn y gogledd, roedd Dinas Albert yn ganolfan milwrol sylweddol, ac roedd yn ehangu o dan y Natsïaid.

 
Dresden ar ôl bomio, 14 Chwefror 1945

Yn yr Ail Ryfel Byd daeth y cyrchoedd cyntaf i'r ardal ddinesig o'r awyr mor gynnar â mis Awst 1944. Daeth y prif gyrchoedd awyr ar Dresden mewn pedwar ton rhwng 13 a 15 Chwefror 1945. Cafodd rhannau helaeth o ardal y ddinas eu difrodi'n wael gan awyrennau bomio Prydeinig ac Americanaidd. Mae union nifer y dioddefwyr yn ansicr, gydag amcangyfrifon o'r nifer fu farw yn amrywio rhwng 350,000 a 25,000. Erbyn 6 Mai 1945, roedd y ddinas wedi'i chylchynnu gan y Fyddin Goch, ac ar 8 Mai ildiwyd y ddinas iddi.

Cafwyd llifogydd trwm yno ym mis Awst 2002[1] ac hefyd yn Mehefin 2013[2]


  1. Staff (2002-08-16). "Thousands flee Dresden floods". The Guardian (yn Saesneg). ISSN 0261-3077. Cyrchwyd 2023-08-04.
  2. "German floods peak in Dresden – DW – 06/06/2013". dw.com (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-08-04.