Wicipedia

Kanafeh

Pwdin o'r Dwyrain Caol yw Kanafeh. Fe'i gwneir gyda thoes ffilo, neu semolina, wedi'i socian mewn sirup melys ac fel arfer wedi'i haenu â chaws, neu gyda chynhwysion eraill fel hufen neu gnau.[1] Mae'n boblogaidd yn y byd Arabaidd, yn enwedig y Lefant a'r Aifft, ac ymhlith Palesteiniaid. Yn ogystal, ceir amrywiolion yn Nhwrci, Gwlad Groeg, a'r Balcanau.

Kanafeh
Enghraifft o'r canlynolbwyd Edit this on Wikidata
Mathpwdin, Crwst Edit this on Wikidata
Rhan ocoginiaeth yr Aifft Edit this on Wikidata
Yn cynnwyscaws, siwgr, Kadayif Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Yn Arabeg, mae'r gair kunāfa yn gyfeirio at y toes-llinyn (string pastry) ei hun, neu at y ddysgl gyfan. Yn Nhyrceg, gelwir y toes-llinyn yn tel kadayıf, a'r pwdin ei hun yn künefe. Yn y Balcanau, gelwir y toes (neu'r crwst) wedi'i falu yn kadaif,[2] ac yng Ngwlad Groeg fel kataifi, ac mae'n sail i wahanol brydau wedi'u rholio neu ar ffurf haenu, gan gynnwys teisennau pwdin gyda chnau a surop melys.

Un o'r paratoadau mwyaf adnabyddus o kanafeh yw knafeh nabulsiyeh, a darddodd yn ninas Nablus, Palesteina,[3] a dyma'r pwdin Palesteinaidd mwyaf cynrychioliadol ac eiconig.[4][5] Ceir hefyd Knafeh nabilsiyeh sy'n defnyddio caws gwyn o'r enw Nabulsi.[6][7] Mae'n cael ei baratoi mewn dysgl fas fawr gron, ac mae'r crwst wedi'i liwio â lliw bwyd oren, ac weithiau gyda chnau pistachio wedi'i falu.

Tarddiad y gair

golygu

Mae'r Gymraeg yn benthyg y gair o'r Lefant ac Arabeg yr Aifft, ac yn ei drawslythrennu'n eang fel kanafeh, kenafeh, knafeh, kunafah, kunafeh, konafa neu kunafa, ac amrywiadau tebyg.[8][9] Ei ffurf mewn Arabeg yw كنافة , neu kunāfa o'i drawslythrennu.

Mae rhai ffynonellau'n nodi ei fod yn dod o'r gair Coptig Aifft kenephiten, sy'n golygu bara neu gacen.[10][11][12] Fe'i ceir yn straeon yr Aifft yn Alf laylaẗ wa-laylaẗ.[11] Barn arall yw ei fod yn dod o wreiddyn Semitaidd gydag ystyr "ochr" neu "adain", o'r kanafa Arabeg, "i ystlys neu amgáu".[13][14]

Hanes

golygu
 
Gwneuthurwr kunafa traddodiadol yn Cairo

Stori gyffredin yw bod y ddysgl wedi'i chreu, a'i rhagnodi gan feddygon, i fodloni newyn y caliphs yn ystod Ramadan. Dywedir bod y stori wedi digwydd yn Fatimid yr Aifft, neu yn yr Umayyad Caliphate yn Syria.[15] Adroddir hefyd iddo gael ei grybwyll yn ysgrifenedig mor gynnar â'r 10g, a'i fod o darddiad Fatimid.[16][17][18] Fodd bynnag, nid yw'r seigiau a grybwyllir mewn testunau hanesyddol o reidrwydd yr un fath â'r fersiynau modern o kanafeh.

Nid yw Kitab al-Tabikh (Llyfr y Prydau) o'r 10g gan Ibn Sayyar al-Warraq, yn crybwyll y gair kunāfa, na disgrifiad o'r ddysgl fel y'i gelwir heddiw. Fodd bynnag, mae'n cynnwys pennod ar bwdinau a wnaed gyda'r qatāyif cysylltiedig, sy'n golygu crêpes, y mae'r gair Twrceg kadayıf a'r gair Groeg kataïfi deillio ohonynt. Mewn un rysáit, mae qatāyif wedi'u stwffio â chnau, wedi'u ffrio'n ddwfn, a'u gorchuddio â surop siwgr mêl, sydd yn ei hanfod yn ddigyfnewid yr un a fersiwn heddiw o'r pwdin. Disgrifir hefyd crêpes tenau mawr sy'n debyg i ffabrig, o'r enw ruqāq, wedi'i goginio ar ddalen gron o fetel o'r enw tābaq, wedi'i haenu â ffrwythau, a gwlyb siwgr.[19]

Mae Kitab al tabikh fi-l-Maghrib wa-l-Andalus (Llyfr Prydau o Mahgreb ac Al-Andalus) anhysbys o'r 13g yn defnyddio'r gair 'kunāfa' i ddisgrifio crêpe wedi'i wneud â batter tenau ar badell Indiaidd neu "ddrych" (sef y tābaq), ac yn dweud ei fod yn cyfateb i ruqāq. Mae hefyd yn rhoi rysáit ar gyfer Abbasid Qatāyif (a'r crêpes yn cael eu galw'n musahhada yn Al-Andalus), sy'n defnyddio'r un kunāfa, ond mae'n deneuach, "fel meinwe mân, mân". Mae'n rhoi nifer o ryseitiau pwdin ar gyfer kunāfa, lle mae'r crêpes yn cael eu gweini wedi'u haenu â chaws ffres, wedi'u pobi, a'u gorchuddio â mêl a surop rhosyn; neu eu torri'n greision fel dail rhosyn a'u coginio gyda mêl, cnau, siwgr a dŵr rhosod.[20]

Mae Ibn al-Jazari yn rhoi cyfrif am arolygydd marchnad o'r 13g a farchogodd trwy Damascus gyda'r nos, gan sicrhau ansawdd kunāfa, qatā'if, a bwydydd eraill sy'n gysylltiedig â Ramadan, yn ystod y cyfnod Mamluk.[21]

 
mbrwma (main) kanafeh

Amrywiadau

golygu

Kanafeh Nabulsieh

golygu
 
Siniyyeh ( hambwrdd ) o Kanafeh

Tarddodd Kanafeh Nabulsieh yn ninas Nablus, Palesteina,[22][23] dyna'r enw Nabulsieh. Mae Nablus yn dal i fod yn enwog am ei kanafeh, sy'n cynnwys caws gwyn ysgafn ac arwyneb gwenith wedi'i falu, sydd wedi'i orchuddio â surop siwgr . Yn y Lefant a'r Aifft, yr amrywiad hwn o kanafeh yw'r mwyaf cyffredin.

Kadayıf a künefe

golygu
 
Künefe a the Twrcaidd

Yn rhanbarth Hatay yn Nhwrci, a arferai fod yn rhan o Syria ac sydd â phoblogaeth Arabaidd fawr, gelwir y crwst yn künefe a gelwir y stribedi yn tel kadayıf. Defnyddir caws lled-feddal fel Urfa peyniri (caws Urfa) neu Hatay peyniri (caws Hatay), wedi'i wneud o laeth amrwd, yn y llenwad.[24] Wrth wneud y künefe, nid yw'r kadayıf yn cael ei rolio o amgylch y caws; yn lle hynny, rhoddir caws rhwng dwy haen o'r stribedi kadayıf. Mae wedi'i goginio mewn platiau copr bach, ac yna'n cael ei weini'n boeth iawn mewn surop gyda hufen tolch (caiac) a'i orchuddio â phistachios neu gnau Ffrengig. Yn y bwyd Twrcaidd, mae yna hefyd yassı kadayıf ac ekmek kadayıfı, nad ydynt wedi eu gwneud o'r stribedi.

Kadaif

golygu
 
Kataifi Groegaidd

Yn yr amrywiad hwn, a elwir hefyd yn καταΐφι (kataïfi) neu κανταΐφι (kadaïfi) mewn Groeg, defnyddir yr edafedd i wneud gwahanol fathau o grwst, fel tiwbiau neu nythod adar, yn aml gyda llenwad o gnau wedi'u torri fel mewn baklava.

Gweler hefyd

golygu
  • Ekmek kadayıfı, cwstard bara Twrcaidd
  • Rhestr o grwst
  • Coginio Palestina
  • Phyllo
  • Qatayef, melysion tebyg i dwmplen sy'n cynnwys rhai o'r un cynhwysion

Oriel

golygu
  •  
    Kanafeh yn Jerwsalem
  •  
    Dirwy Kanafeh (na'ama)
  •  
    Kanafeh Nabulsieh
  •  
    Siop Kanafeh, Hen Ddinas Jerwsalem

Cyfeiriadau

golygu
  1. ↑ The World Religions Cookbook. t. 158.
  2. ↑ Encyclopedia of food and culture. Scribner. 2003. tt. 159. OCLC 50590735.
  3. ↑ Edelstein, Sari (2010). Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals (yn Saesneg). Jones & Bartlett Publishers. ISBN 9781449618117.
  4. ↑ Nasser, Christiane Dabdoub (2013). Classic Palestinian Cuisine (yn Saesneg). Saqi. ISBN 9780863568794.
  5. ↑ "Is Knafeh Israeli or Palestinian?". Haaretz (yn Saesneg). 4 June 2014.
  6. ↑ Tamime, editors, R.K. Robinson, A.Y. (1996). Feta and related cheeses. Cambridge, England: Woodhead Pub. ISBN 1855732785.CS1 maint: extra text: authors list (link)
  7. ↑ Magazine, Culture; Miller, Laurel; Skinner, Thalassa (2012). Cheese For Dummies (yn Saesneg). John Wiley & Sons. ISBN 9781118145524.
  8. ↑ "Etymological Dictionary of Arabic". Bibliotheca Polyglotta. University of Oslo. Cyrchwyd 11 October 2020.
  9. ↑ Marks, Gil (17 November 2010). "Kanafeh/Kadayif". Encyclopedia of Jewish Food. Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 9780544186316.
  10. ↑ Youssef, Aḥmad Abdel-Hamid (2003). From Pharaoh's Lips : Ancient Egyptian Language in the Arabic of Today. Cairo: American University in Cairo Press. tt. 46–47. ISBN 9781617974762. OCLC 897473661.
  11. ↑ 11.0 11.1 "Etymological Dictionary of Arabic". Bibliotheca Polyglotta. University of Oslo. Cyrchwyd 11 October 2020."Etymological Dictionary of Arabic".
  12. ↑ Goldstein, Darra, gol. (2015). The Oxford Companion to Sugar and Sweets. Oxford University Press. t. 447. ISBN 9780199313396.
  13. ↑ The Editors of the American Heritage Dictionaries. "Appendix II - Semitic Roots". American Heritage Dictionary. Houghton Mifflin Harcourt. Cyrchwyd July 12, 2018.
  14. ↑ Team, Almaany. "Definition and meaning of Kanafeh in Arabic in the dictionary of the meanings of the whole, the lexicon of the mediator, the contemporary Arabic language - Arabic Arabic dictionary - Page 1". www.almaany.com (yn Saesneg).
  15. ↑ "Kunafa, Qatayef: Ramadan's most favorite desserts". Cairo Post. 6 July 2015. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2018-07-12. Cyrchwyd 2018-07-12.
  16. ↑ Roufs, Timothy G.; Roufs, Kathleen Smyth (2014). Sweet Treats around the World: An Encyclopedia of Food and Culture. ABC-CLIO. t. 464. ISBN 9781610692212.
  17. ↑ Wright, Clifford A. (1999). A Mediterranean Feast: The Story of the Birth of the Celebrated Cuisines of the Mediterranean from the Merchants of Venice to the Barbary Corsairs, with More than 500 Recipes. William Morrow Cookbooks. ISBN 978-0-688-15305-2.
  18. ↑ Al-awsat, Asharq (4 October 2007). "The Ramadan Experience in Egypt - ASHARQ AL-AWSAT English Archive". ASHARQ AL-AWSAT English Archive. Cyrchwyd 2018-06-18.
  19. ↑ Nasrallah, Nawal (2007). Annals of the caliphs' kitchens : Ibn Sayyār al-Warrāq's tenth-century Baghdadi cookbook. Brill. tt. 39, 43, 420. ISBN 9789047423058.
  20. ↑ "An Anonymous Andalusian Cookbook of the 13th Century". www.daviddfriedman.com. Cyrchwyd 2018-07-12.
  21. ↑ Sato, Tsugitaka (31 October 2014). Sugar in the Social Life of Medieval Islam. BRILL. ISBN 9789004281561.
  22. ↑ Edelstein, Sari (2010). Food, Cuisine, and Cultural Competency for Culinary, Hospitality, and Nutrition Professionals (yn Saesneg). Jones & Bartlett Publishers. ISBN 9781449618117.Edelstein, Sari (2010).
  23. ↑ Abu Shihab, Sana Nimer (2012). Mediterranean Cuisine. AuthorHouse. t. 74. ISBN 9781477283097.
  24. ↑ "Künefe – ein außergewöhnliches Dessert". nobelio.de. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-25. Cyrchwyd 2014-12-02.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Kanafeh&oldid=12868578"