Mosè in Egitto
Mae Mosè in Egitto ("Moses yn yr Aifft") yn opera dair act a ysgrifennwyd gan Gioachino Rossini i libreto Eidaleg gan Andrea Leone Tottola, a oedd yn seiliedig ar ddrama 1760 gan Francesco Ringhieri, L'Osiride. [1] Perfformiwyd am y tro cyntaf ar 5 Mawrth 1818 yn y Teatro di San Carlo a oedd newydd ei ailadeiladu yn Napoli, yr Eidal.
 Tudalen deitl y libreto | |
| Enghraifft o'r canlynol | gwaith drama-gerdd  |
|---|---|
| Label brodorol | Mosè in Egitto |
| Gwlad | yr Eidal |
| Iaith | Eidaleg |
| Dyddiad cyhoeddi | 19 g |
| Genre | opera |
| Cymeriadau | Anaï, Aufide, Marie (Miriam), Aménophis, Sinaide, Elézer (Aaron), Moïse (Moses), Pharaon (Pharo) |
| Libretydd | Andrea Leone Tottola |
| Lleoliad y perff. 1af | Napoli, Teatro di San Carlo |
| Dyddiad y perff. 1af | 5 Mawrth 1818 |
| Statws hawlfraint | parth cyhoeddus |
| Enw brodorol | Mosè in Egitto |
| Cyfansoddwr | Gioachino Rossini |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Ym 1827, adolygodd Rossini y gwaith a'i ehangu'n fawr i libreto Ffrengig pedair act: Moïse et Pharaon, ou Le passage de la Mer Rouge ("Moses a Pharo, neu Groesi'r Môr Coch"). Ysgrifennwyd hwn gan Luigi Balocchi a Victor-Joseph Étienne de Jouy. Cynhaliwyd y première yn Salle Le Peletier yn Opera Paris ar 26 Mawrth y flwyddyn honno.
Mae Riccardo Muti a llawer o ysgolheigion yn ystyried bod Moïse et Pharaon, ynghyd â Guillaume Tell, ymhlith cyflawniadau mwyaf Rossini:
- Mae'n well gen i oherwydd roedd yn well gan Rossini ei hun. Peidiwch â'm cael yn anghywir. Mae Mosè in Egitto yn opera fendigedig, ond mae'n parhau i fod yn fraslun yn unig i Moïse et Pharaon . Ac nid fi yn unig sy'n dweud hynny, ond y Rossini gwych ei hun.[2]
Hanes cyfansoddiad golygu
Mosè in Egitto, 1818
Mae'r opera wedi'i seilio'n llac ar yr hanes yr Israeliaid yn ffoi o'r Aifft, dan arweiniad Moses, wedi'i wneud yn gytûn i'r llwyfan opera trwy gyflwyno thema gariad, lle mae mab y Pharo Amenophis yn bwriadu atal eu hymadawiad, gan ei fod yn caru Anaïs merch o Israel.
Mae opera 1818 yn agor wrth i bla'r tywyllwch gael ei chwalu gan weddi Moses, ac mae'n gorffen gyda golygfa rhaniad Y Môr Coch a boddi llu Pharo, a oedd yn "ennyn bloeddiadau o ddirmyg" [3] i'r peiriannau trwsgl wrth ei lwyfannu yn y premier. Er hynny llwyddodd yr opera i drechu ei fethiannau technegol a daeth yn boblogaidd. Gan ei fod wedi ei hysbysebu ym 1818 fel azione tragico-sacra, drama gysegredig gyda rhai o nodweddion yr oratorio cafodd osgoi'r gwaharddiad ar berfformio gweithiau dramatig seciwlar yn ystod Y Grawys .
Adolygodd Rossini yr opera ychydig ym 1819, pan gyflwynodd weddi ar ffurf aria gan Moses "Dal tuo stellato soglio", a ddaeth yn un o ddarnau opera mwyaf poblogaidd y dydd ac a ysbrydolodd set o amrywiadau ar gyfer ffidil a phiano gan Niccolò Paganini. Mae'r ddau wedi goroesi mewn perfformiad cyngerdd.
Moïse et Pharaon, 1827
Cyfansoddwyd y gwaith chwyddedig iawn a osodwyd i libreto Ffrengig gyda llawer o gerddoriaeth ychwanegol, gan gynnwys bale sylweddol, fel ei fod yn gwarantu teitl newydd, Moïse et Pharaon, ou Le passage de la Mer Rouge ( Moses a Pharo, neu Groesi'r Môr Coch ), ac fe'i gwelwyd yn opera ar wahân a newydd ochr yn ochr â'i rhagflaenydd o Napoli.
Hanes perfformiad golygu
Roedd cynulleidfaoedd Ffrainc eisoes wedi gweld Mosè in Egitto - gan ei fod wedi derbyn ei première Parisaidd gan y Théâtre-Italien yn y Salle Le Peletier ar 20 Hydref 1822 - cyn i Rossini ei ddiwygio eto, y tro hwn yn Ffrangeg, ar gyfer y Paris Opéra .
Perfformiwyd y fersiwn Ffrangeg, mewn pedair act â bale, am y tro cyntaf ar 26 Mawrth 1827 o dan y teitl Moïse et Pharaon, ou Le Passage de la Mer Rouge . Cyfieithwyd ac ychwanegwyd at y libreto gwreiddiol o Napoli gan Luigi Balocchi a Victor-Joseph Étienne de Jouy, a fyddai wedyn yn cyd-ysgrifennu'r libreto ar gyfer opera olaf Rossini, Guillaume Tell. Fel y nodwyd ar Expatia, "profodd yr ail fersiwn hon gymaint o lwyddiant yn y swyddfa docynnau fel y cafodd ei pherfformio ddim llai na 100 gwaith rhwng ei première ym 1827 a 1838".[2]
20g a thu hwnt
Mae Gŵyl Opera Rossini, yn nhref enedigol Rossini, Pesaro, wedi cyflwyno’r opera o bryd i’w gilydd er 1980, gan ddechrau gyda chynhyrchiad ym 1983 gan Pier Luigi Pizzi ac adfywiwyd ym 1985.[4] Ni ail-ymddangosodd tan 2011 pan gafodd ei weld mewn cynhyrchiad gan Graham Vick .[5]
Roedd Mosè wedi "bod bron yn anhysbys ym Mhrydain ers cyngerdd ym 1822", nes i gynhyrchiad gael ei lwyfannu gan Opera Cenedlaethol Cymru yn nhymor 1964/5 yng Nghaerdydd, Llandudno a Llundain. Cafodd ei berfformio yn y Tŷ Opera Brenhinol Llundain ym mis Mai / Mehefin 1994.[6]
Fe wnaeth Opera Cenedlaethol Cymru ei lwyfannu eto yn nhymor yr hydref 2014 yng Nghaerdydd ac ar daith.[7][8][9]
Rolau golygu
| Rôl
Fersiwn Napoli / fersiwn Paris |
Math o lais | Cast premiere Napoli, 5 Mawrth 1818 (Arweinydd: Nicola Festa) |
Cast premiere Paris: fersiwn ddiwygiedig, 26 Mawrth 1827 (Arweinydd: Henri Valentino [10] ) |
|---|---|---|---|
| Mosè / Moïse ( Moses ) | bas | Michele Benedetti | Levasseur Nicholas-Prosper |
| Faraone / Pharaon ( Pharo ) | bas | Raniero Remorini | Henri-Bernard Dabadie |
| Amaltea / Sinaïde, ei wraig | soprano | Frederike Funck | Louise-Zulme Dabadie |
| Osiride / Aménophis, eu mab | tenor | Andrea Nozzari | Adolphe Nourrit |
| Elcia / Anaï, merch Hebreig | soprano | Isabella Colbran | Laure Cinti-Damoreau |
| Aronne / Eliézer ( Aaron ) | tenor | Giuseppe Ciccimarra | Alexis Dupont |
| Amenofi / Marie ( Miriam ), chwaer Moses | mezzo-soprano | Maria Manzi | Mori |
| Mambre / Aufide, offeiriad | tenor | Chizzola Gaetano | Ferdinand Prévôt |
| (dim rôl) / Osiride, yr Archoffeiriad | bas | Bonel | |
| (dim rôl) / Llais dirgel | bas | Bonel |
Crynodeb golygu
- Lle: Yr Aifft
- Amser: Tua 1230 CC [11]
Act 1 golygu
Mae tywyllwch yn gorchuddio'r Aifft. Mae wedi ei achosi gan Dduw er mwyn cosbi’r Pharo a’i bobl oherwydd ei fod wedi methu â chaniatáu i’r Hebreaid adael y wlad am Wlad yr Addewid ar draws y Môr Coch. Mae Moses yn cael ei ddwyn i mewn ac mae'r Pharo yn datgan, pan fydd yr haul yn tywynnu eto, y bydd yn rhyddhau'r caethion. Wedi'i rybuddio gan ei frawd Aaron i beidio â chredu arweinydd yr Aifft, serch hynny mae Moses yn pledio ar Dduw ac mae goleuni yn dychwelyd.
Fodd bynnag, oherwydd bod Osiride, mab y Pharo mewn cariad â'r ferch Hebreig Elcia ac nad yw am ei gweld yn gadael gyda'i phobl, mae'n perswadio'r Archoffeiriad, Mambre, i'w helpu. Nid yw'r Offeiriad yn credu ym mhwerau Moses ac mae'n cytuno i ddod o hyd i ffordd i atal yr ecsodus trwy annog yr Eifftiaid i wrthryfela rhag caniatáu i'r Hebreaid adael. Yna mae'r Pharo yn tynnu ei addewid yn ôl ac yn rhybuddio Moses y bydd unrhyw Hebread sy'n ceisio dianc yn cael ei ladd. Mae Amaltea, gwraig Pharo, wedi cael tröedigaeth gyfrinachol ac mae hi’n ceisio ymyrryd, ond yn ofer. Yna mae Moses yn bygwth cosb bellach ac mae milwyr Osiride yn ymosod arno, gan fwriadu ei ladd, ond mae Pharo yn cyrraedd mewn pryd i'w atal. Yna mae Moses yn gweddïo am i dân lawio i lawr ar y wlad.
Act 2 golygu
Mae Pharo yn gorchymyn i'r Hebreaid adael ar unwaith, er mwyn osgoi'r felltith a roddir ar ei bobl. Yna, gan ddweud wrth ei fab ei fod wedi negodi cytundeb lle bydd Osiride yn briod â Thywysoges Armenia, nid yw'n deall pam mae ei fab yn clywed ei gyhoeddiad heb fawr o frwdfrydedd.
Yn fuan wedi hynny, mae Moses yn dysgu bod Osiride wedi herwgipio Elcia, ond mae Aaron yn gwybod ble maen nhw'n cuddio. Rhybuddir Amaltea ac mae'n mynd gydag ef i ddod o hyd i'r cariadon.
Gyda’i gilydd yn yr ogof, mae Osiride yn dweud wrth Elcia am gynlluniau ei dad ar ei gyfer ac mae’n awgrymu y gallant fyw gyda’i gilydd wrth guddio yng nghefn gwlad. Mae'r Frenhines gyda'i gwarchodwyr ac Aaron yn torri ar draws y ddau gariad, ond maen nhw'n gwrthod gwahanu ac mae Osiris yn datgan ei fod yn bwriadu ildio'r orsedd.
Yn y cyfamser, mae'r Pharo unwaith eto yn newid ei feddwl ac yn datgan na fydd yn caniatáu i'r caethion adael, gan ofni y bydd yr Hebreaid yn cefnogi gelynion yr Aifft. Yn gandryll, mae Moses yn datgan y bydd Aer y Goron a holl fechgyn cyntaf anedig y wlad yn cael eu taro gan fellt dwyfol. Mae Pharo yn gorchymyn i Moses gael ei roi mewn cadwyni, ac, i amddiffyn ei fab rhag y broffwydoliaeth, mae'n datgan mai Osiride yw ei gyd reolwr ac mai ef fydd yr un i gyhoeddi'r ddedfryd marwolaeth ar Moses. Yna daw Elcia ymlaen gan ddatgelu ei pherthynas ag Osiride ac erfyn arno i ryddhau Moses a'i bobl. Mae hi'n ceisio ei berswadio i dderbyn ei dynged a phriodi tywysoges frenhinol Armenia. Ond mae Osiride yn parhau i fod yn bendant ac yn gorchymyn ar unwaith i Moses gael ei ladd. Wrth iddo wneud hynny, mae'n cwympo'n farw o gael ei daro gan follt o fellt.
Act 3 golygu
Ar lan y Môr Coch
Ar ôl croesi'r anialwch, mae'r Hebreaid yn cyrraedd glannau'r Môr Coch, ond yn eu cael eu hunain yn methu â pharhau â'u taith i Wlad yr Addewid. Gan arwain ei bobl a dweud wrthyn nhw am aros am weithred Duw, mae Moses yn gweddïo. Wrth i'r Eifftiaid sy'n eu herlid ymddangos, mae'r Hebreaid yn mynd i banig, ond mae Moses yn cyffwrdd â'r dyfroedd gyda'i wialen ac mae'r Môr Coch yn agor i ddarparu llwybr i'r lan gyferbyn. Gan ddilyn yn agos y tu ôl, mae'r Eifftiaid, dan arweiniad Mambre a Pharo, yn mynd i mewn i'r bwlch yn y dyfroedd ond maen nhw'n cael eu llethu gan y tonnau sy'n cau drostyn nhw.
Recordiadau golygu
| Blwyddyn | Cast: Mosè, Aronne, Elcia, Faraone |
Arweinydd, tŷ opera a cherddorfa | Label [12] |
|---|---|---|---|
| 1956 | Nicola Rossi-Lemeni, Mario Filippeschi, Caterina Mancini, Giuseppe Taddei, Anita Cerquetti, Rosanna Carteri |
Tullio Serafin |
CD: MYTO, Cat: 00251 |
| 1968 | Nicolai Ghiaurov, Teresa Żylis-Gara, Shirley Verrett, Mario Petri |
Sawallisch Wolfgang, Cerddorfa Symffoni Genedlaethol RAI a Chorws RAI |
CD: Frequenz, Cat: 043-022 |
| 1987 | Ruggero Raimondi, Salvatore Fisichella, June Anderson, Siegmund Nimsgern |
Claudio Scimone,
Cerddorfa Philharmonia a Chorws Opera Ambrosian (Cantorion Ambrosian ) |
CD: Philips , Cat: 420 109-2 |
| 1993 | Roberto Scandiuzzi , Ezio Di Cesare, Mariella Devia, Michele Pertusi |
Salvatore Accardo,
Cerddorfa a Chorws Teatro San Carlo di Napoli (Recordiadau sain a fideo o berfformiad (neu berfformiadau) yn y Teatro San Carlo di Napoli) |
DVD: Tŷ Opera
Cat: DVDBB 2113 |
| 2007 | Lorenzo Regazzo , Giorgio Trucco, Akie Amou, |
Antonino Fogliani , Cerddorfa Ffilharmonig Württemberg (Recordiad o berfformiadau yng Ngŵyl Rossini yn Wildbad ) |
CD: Naxos, Cat: 8.660220-21 |
| 2012 | Riccardo Zanellato, Yijie Shi, Sonia Ganassi, Alex Esposito |
Roberto Abbado,
Cerddorfa a chorws Teatro Comunale di Bologna, Graham Vick, cyfarwyddwr llwyfan |
DVD: Recordiau Naxos
Cat: OA1093D |
| 2020 | Alexey Birkus,
Patrick Kabongo, Elisa Balbo, Baurzhan Anderzhanov |
Fabrizio Maria Carminati,
Virtuosi Brunensis, Côr Siambr Górecki, (Recordiad o berfformiadau yng Ngŵyl Rossini yn Wildbad ) |
CD: Recordiau Naxos
Cat: 8660473-75 |
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Ringhieri, Francisco (1760). L'Osiride. Tragedia del p.d. Francesco Ringhieri monaco ulivetano e lettore di teologia. Padua: Conzatti.
- ↑ 2.0 2.1 "Riccardo Muti unearths Rossini rarity in Salzburg" Archifwyd 2014-10-23 yn y Peiriant Wayback., 13 Awst 2009, ar expatica.com
- ↑ Gossett, Philip; Brauner, Patricia (2001). "Mosè in Egitto". Yn Holden, Amanda (gol.). The New Penguin Opera Guide. New York: Penguin Putnam. ISBN 0-14-029312-4..
- ↑ "phpinfo()". www.rossinioperafestival.it. Cyrchwyd 2020-09-23.
- ↑ Fred Cohn, "Rossini: Mosè in Egitto", Opera News, Awdt 2013, Cyf. 78, Rhif. 2: Adolygiad o gryno ddisg y perfformiad
- ↑ "Mosè in Egitto (1994): Opera: Production details" Archifwyd 2023-03-01 yn y Peiriant Wayback., on rohcollections.org.uk
- ↑ Rupert Christiansen, "Moses in Egypt, Welsh National Opera, review: 'oddly anticlimactic' ", The Daily Telegraph, 4 October 2014
- ↑ Rian Evans, "Mosè in Egitto review – rare Rossini inspires formidable singing", The Guardian (London), 5 October 2014
- ↑ "Rarely Heard Rossini Gets Superb Treatment from Soloists, WNO and Rizzi. – Seen and Heard International". seenandheard-international.com. Cyrchwyd 2020-09-23.
- ↑ BnF catalogue général - Notice bibliographique
- ↑ Osborne 1994.
- ↑ Recordings of Mosè in Egitto ar operadis-opera-discography.org.uk