Roazhon

Roazhon
Arwyddair	Vivre en intelligence
Math	cymuned, dinas fawr
Enwyd ar ôl	Riedones
Poblogaeth	225,081
Pennaeth llywodraeth	Nathalie Appéré
Cylchfa amser	UTC+01:00, UTC+2
Gefeilldref/i	Poznań, Caerwysg, Rochester, Erlangen, Brno, Sendai, Leuven, Corc, Sétif, Jinan, Almaty, Bandiagara Cercle, Sibiu
Daearyddiaeth
Sir	Il-ha-Gwilen
Gwlad	Ffrainc
Arwynebedd	50.39 km²
Uwch y môr	46 metr
Gerllaw	Afon Gwilun, Afon Il
Yn ffinio gyda	Sant-Gregor, Kantpig, Reuz, Gwezin, Sant-Jakez-al-Lann, Noal-Kastellan, Saozon-Sevigneg, Lanvezhon / Bezhon, Menezgervant, Pazieg
Cyfesurynnau	48.1142°N 1.6808°W
Cod post	35000, 35200, 35700
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	Maer Roazhon
Pennaeth y Llywodraeth	Nathalie Appéré
Manylion
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Prifddinas Llydaw ydyw Roazhon (Ffrangeg: Rennes). Fe'i lleolir yn nwyrain Llydaw (Breizh-Uhel neu Lydaw Uchel), yng ngwladwriaeth Ffrainc. Yn ogystal â bod yn brifddinas rhanbarth (rannvro / région) Llydaw, mae Roazhon hefyd yn brifdref (pennlec'h / chef-lieu) Il-ha-Gwilen ac yn gartref i Gyngor Rhanbarthol Llydaw. Roazhon yw hefyd prifddinas Bro-Roazhon, un o naw hen fro hanesyddol Llydaw.

Daearyddiaeth

Mae'r hen ddinas ei hun ar fryn ac mae'r rhan ogleddol yn uwch na'r rhan ddeheuol. Mae Roazhon wedi'i lleoli ar gymer afonydd Il (Ille) a Gwilen (Vilaine).

Hanes

Prifddinas y Riedones, pobl geltaidd, oedd Roazhon, ha Condata oedd yr hen enw. Mae'r enwau Roazhon a Rennes yn dod o'r gair Riedones.

Yn Roazhon roedd y tywysogion yn cael eu goronu yn amser yr Annibyniaeth.

Poblogaeth

Mae poblogaeth y ddinas ar gynydd. Yn ôl amgangyfrifiad ym mis Chwefror 2012, roedd 209,860 o bobl yn byw yno. Roedd poblogaeth yr ardal fetropolataidd (Ffrangeg: aire urbaine) yn 690,467 yn ôl cyfrifiad 2012, gan olygu mai hi yw'r ddeuddegfed ardal fwyaf poblog yn Ffrainc gyfan. Gelwir y bobl sy'n byw yno yn "Rennais" (Roazhoniz, yn Llydaweg).

1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
30 160	25 904	29 225	29 589	27 340	35 552	37 895	39 218	39 505

1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
45 664	45 483	48 283	52 044	57 177	60 974	66 139	69 232	69 937

1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
74 676	75 640	79 372	82 241	83 418	88 659	98 538	113 781	124 122

1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2011	2013
151 948	180 943	198 305	194 656	197 536	206 229	209 613	207 922	208 033	211 373

Gweinyddiaeth

Mae'r ddinas wedi'i rhannu yn 11 o is-ardaloedd ac mae gan bob un ohonynt eu cynghorwyr eu hunain.

Golygfeydd

Mae Roazhon yn ddinas adnabyddus am ei hanes a'i phrydferthwch ac mae rhai adeiladau'n dyddio'n ôl mor bell â'r 14g.

Senedd Llydaw

Canolfan Hanesyddol

Bu Roazhon yn ganolfan bwysig, a gyda dinas Naoned a weithiau Gwened yn brifddinas Llydaw yn ystod cyfnod Dugaeth Llydaw. Mae hen Senedd Llydaw", "Parlement de Bretagne" neu "Breujoù Breizh" yn un o adeiladau enwocaf y ddinas. Cafodd ei hailgodi wedi tân a ddinistriodd yr adeilad ym 1994. Erbyn hyn, lleolir llys apêl y ddinas yno. Er i dân mawr ddinistrio llawer o'r tai pren traddodiadol, cafodd y ddinas ei hail-godi yn arddull Paris a cheir tai lliwgar traddodiadol a wneir o drawstiau pren ar hyd rhai o strydoedd y canol o hyd.

Trafnidiaeth

Mae rhwydwaith bysiau cynhwysfawr gan y ddinas, yn ogystal â llinell reilffordd danddaearol. Mae Roazhon yn un o ddinasoedd lleiaf y byd i fod â system o'r fath ac mae wedi lleihau traffig yng nghanol y ddinas yn sylweddol. Yn sgil llwyddiant y system bresennol, bwriedir sefydlu ail linell yn y dyfodol.

Mae trenau TGV yn cysylltu Roazhon â Pharis mewn ychydig dros ddwy awr ac mae maes awyr gan y ddinas yn St Jaques de la Lande.

Palas San Siôr: un o adeiladau mwyaf urddasol Roazhon. Codwyd yn wreiddiol fel abaty.

Diwylliant

Roazhon Llydaweg

Dim ond un ysgol Ffrangeg sydd yn cynnig dosbarthiadau Llydaweg.

Er nad yw Roazhon yn yr ardal hanesyddol Llydaweg ei hiaith, mae'r diwylliant i'w weld o gwmpas y ddinas. Cynhelir festoù-noz yn aml. Mae ysgol Lydaweg Diwan yn ne'r ddinas, ac ysgol ddwyieithog yng nghanol y ddinas. Gellir gweld ambell arwydd dwyieithog yn y strydoedd.

Mae'r Llydaweg yn cael ei dysgu yn y brifysgol, lle dysgir Cymraeg hefyd.

Yn ogystal â'r Llydaweg, mae Gallo hefyd yn cael ei siarad i ryw raddau yn y ddinas. Mae'r ddinas yn rhoi pwyslais ar y celfyddydau ac mae nifer o wyliau cerddorol a gweledol trwy gydol y flwyddyn. Mae'r Transmusicales yn denu nifer fawr o bobl sy'n heidio i weld y grwpiau rhyngwladol sy'n perfformio yno ac mae les Tombées de la Nuit yn dod â'r ddinas yn fyw yn yr haf. Mae Travelling (gŵyl sinema) yn adnabyddus dros ben yn Ffrainc am roi llwyfan i ffilmiau o un wlad ddethol bob blwyddyn. Roedd Roazhon yn un o ddinasoedd cyntaf Ffrainc i sefydlu ei sianel deledu ei hun, TV Rennes, a grëwyd yn 1987. Mae hefyd yn gartref i dîm pêl-droed sy'n chwarae yng nghynghrair Ffrainc (Stade Rennais yw eu stadiwm).

Economi

Mae cynhyrchu ceir a thelegyfathrebu ymhlith prif ddiwydiannau'r ddinas. Agorwyd ffatri Citroën yno yn 1961.

gw • sg • go

Dinasoedd Ffrainc