2013

20g - 21g - 22g
1960au 1970au 1980au 1990au 2000au - 2010au - 2020au 2030au 2040au 2050au 2060au
2008 2009 2010 2011 2012 - 2013 - 2014 2015 2016 2017 2018

---

Digwyddiadau

Ionawr

• 1 Ionawr - Adnabyddwyd y gyfraniad Dave Brailsford i seiclo gyda'r CBE ar restr Anrhydeddau Blwyddyn Newydd y Frenhines.
• 16 Ionawr - Damwain hofrennydd Vauxhall yn Llundain
• 5 Ionawr - Twrbeinau gwynt wedi cyfrannu record o 14% o drydan y Grid Trydan Cenedlaethol (gwledydd Prydain) ar 5ed Ionawr.

Chwefror

• 10 Chwefror - Cylchwyl 50ydd y bomio yr adeiladu cronfa ddŵr Tryweryn gan y Tri Tryweryn.
• 24 Chwefror - C.P.D. Dinas Abertawe yn ennill y Cwpan Cynghrair Lloegr.

Pab Ffransis

Mawrth

• 13 Mawrth - Jorge Mario Bergoglio o'r Ariannin yn dod yn bab.

Ebrill

• Ebrill - Tarddiant y frech goch yn Abertawe.
• 15 Ebrill - Ffrwydradau Marathon Boston
• 26 Ebrill - Cafwyd tân yn atic estyniad y Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Gwacawyd yr holl staff o'r adeilad a bu'r frigad dân wrthi'n ddyfal yn diffodd y tân.

Mai

• 18 Mai - Cystadleuaeth Cân Eurovision 2013
• 23 Mai - Gŵyl y Gelli, 2013
• 27 Mai-1 Mehefin - Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Sir Benfro 2013

Mehefin

• 16-23 Mehefin - BBC Canwr y Byd Caerdydd
• Lansio Telesgop Gofod James Webb

Philippe, brenin Gwlad Belg

Gorffennaf

• 21 Gorffennaf - Y Tywysog Philippe yn dod yn frenin Gwlad Belg.

Awst

• 2 Awst - Is-etholiad Ynys Môn 2013
• 3-10 Awst - Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir Ddinbych a'r Cyffiniau 2013

Medi

• 26 Medi - Angladd April Jones ym Machynlleth.

Hydref

• 12 Hydref - Dafydd Trystan Davies yn dod yn gadeirydd Plaid Cymru.
• 15 Hydref - Daeargryn yn Bohol, y Philipinau.

Tachwedd

Teiffŵn Haiyan

• 3 Tachwedd - Marathon Dinas Efrog Newydd
• 8 Tachwedd - Teiffŵn Haiyan yn y Philipinau.

Rhagfyr

• 5 Rhagfyr Byddem yn cofio Rhagfyr 2013, am y gwyntoedd mawr a gafodd effaith ar sawl gwlad yng Ngogledd Ewrop, a thrychinebus iawn i sawl teulu.
• 9 Rhagfyr - Morfil asgellog llwyd ifanc wedi ei olchi i’r traeth ym Mhensarn ger Abergele. Bu'r heddlu a bad achub Llandudno a’r Rhyl yn ceisio ei achub. Erbyn pedwar o’r gloch, ac ar ôl disgwyl am y llanw uchel, bu’r ymdrech yn llwyddiant.
• 17 Rhagfyr - Tîm criced Lloegr yn colli Cyfres y Lludw yn Awstralia.
• 30 Rhagfyr - Yn Anrhydeddau’r Flwyddyn Newydd, Katherine Jenkins (cantores) a Geraint Talfan Davies(Cadeirydd y Sefydliad Materion Cymreig) wedi cael OBE, a Ruth Jones (actores) wedi cael MBE.

Llenyddiaeth

• Gweler Llenyddiaeth yn 2013

Ffilmiau

• 12 Years a Slave
• Gravity

Cerddoriaeth

Albymau

• Wynne Evans – Wynne
• Georgia Ruth – Week of Pines
• Mark Llywelyn Evans – This Guy's In Love
• Neon Neon – Praxis Makes Perfect
• Sweet Baboo – Ships
• Bonnie Tyler - Live & Lost in France
• Zervas a Pepper – Lifebringer

Cân i Gymru

• Jessop a'r Sgweiri, "Mynd I Gorwen Hefo Alys"

Genedigaethau

• 22 Gorffennaf - Tywysog Siôr o Gaergrawnt

Marwolaethau

• 1 Ionawr - Patti Page, cantores, 85
• 9 Ionawr - James M. Buchanan, economegydd, 93
• 10 Ionawr - Franz Lehrndorfer, cerddor, 84
• 11 Ionawr - Tom Parry Jones, difeisiwr, 77
• 13 Ionawr - Geoff Thomas, pêl-droediwr, 64
• 14 Ionawr - Tony Conran, bardd, 81
• 20 Ionawr - Freddie Williams, pencampwr speedway, 86
• 1 Chwefror
  • Shanu Lahiri, arlunydd, 85
  • Ed Koch, gwleidydd, 88
• 10 Mawrth - Y Dywysoges Lilian, Duges Halland, 97
• 29 Mawrth - Richard Griffiths, actor, 65
• 6 Mai - Giulio Andreotti, gwleidydd, 94
• 16 Mai
  • Paul Shane, actor, 72
  • Heinrich Rohrer, ffisegydd, 79
• 22 Mai - Henri Dutilleux, cyfansoddwr, 97
• 6 Mehefin
  • Tom Sharpe, nofelydd, 85
  • Esther Williams, actores a nofwraig, 91
• 9 Mehefin - Iain Banks, nofelydd, 59
• 19 Mehefin
  • James Gandolfini, actor, 51
  • John Hughes, arlunydd, difeisiwr y Grogg, 78
  • Gyula Horn, gwleidydd, 80
• 24 Mehefin
  • Mick Aston, archaeolegydd, 68
  • Emilio Colombo, gwleidydd, 93
• 21 Gorffennaf - Phil Woosnam, pêl-droedwr, 80
• 26 Gorffennaf - Sung Jae-ki, ymgyrchwyr hawliau dynol, 45
• 31 Gorffennaf - Jon Manchip White, nofelydd, 87
• 6 Awst - Steve Aizlewood, pêl-droedwr, 60
• 7 Awst - Roy Thomas Davies, Esgob Llandaf, 79
• 8 Awst
  • Karen Black, actores, 74
  • Zlata Bizova, arlunydd, 86
• 16 Awst - Chris Hallam, athletwr Paralympeg, 50
• 20 Awst
  • Elmore Leonard, awdur, 87
  • Marian McPartland, pianydd jazz, 95
• 29 Awst - Cliff Morgan, chwaraewr rygbi a cyflwynydd teledu, 83
• 30 Awst - Seamus Heaney, bardd, 74
• 18 Medi
  • Ken Norton, paffiwr, 70
  • Marcel Reich-Ranicki, beirniad llenyddol, 93
• 26 Medi - Ellis Evans, ysgolhaig, 83
• 1 Hydref - Tom Clancy, awdur, 66
• 19 Hydref - Noel Harrison, canwr ac actor, 79
• 20 Hydref - Lawrence Klein, economegydd, 93
• 21 Hydref - Stuart Williams, chwaraewr rygbi, 33
• 23 Hydref - Anthony Caro, cerflunydd, 89
• 24 Hydref - Manolo Escobar, canwr, 82
• 25 Hydref
  • Marcia Wallace, actores, 70
  • Jenny Dalenoord, arlunydd, 95
• 26 Hydref - Ron Davies, ffotograffydd, 91
• 27 Hydref - Lou Reed, cerddor, 71
• 30 Hydref - Ray Mielczarek, pêl-droediwr, 67
• 5 Tachwedd
  • Stuart Williams, pêl-droediwr, 83
  • Nelson Mandela, Arlywydd De Affrica, 95
• 26 Tachwedd - Stan Stennett, comediwr, 88
• 28 Hydref - Tadeusz Mazowiecki, gwleidydd, 86
• 6 Rhagfyr - Stan Tracey, pianydd a chyfansoddwr, 86
• 13 Rhagfyr - Wyn Roberts, Arglwydd Roberts o Gonwy, gwleidydd, 83
• 24 Rhagfyr - Gwynfor Pierce Jones, hanesydd, 60

Gwobrau Nobel

• Ffiseg: Peter Higgs
• Cemeg: Martin Karplus, Michael Levitt ac Arieh Warshel
• Meddygaeth: James E. Rothman, Randy W. Schekman a Thomas C. Südhof
• Llenyddiaeth: Alice Munro
• Economeg: Eugene Fama, Lars Peter Hansen a Robert J. Shiller
• Heddwch: Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons (OPCW)

Eisteddfod Genedlaethol (Sir Ddinbych)

• Cadair: dim gwobr
• Coron: Ifor ap Glyn
• Medal Ryddiaeth: Jane Jones Owen, Gwe o Glymau Sidan
• Gwobr Goffa Daniel Owen: Bet Jones, Craciau

Tywydd

• Adroddiad misol Les Larsen, Mai 2013: ”Penisarwaun: Wedi eira'r gaeaf a thywydd oer Ebrill yr oedd y mynyddoedd yn frith o esgyrn eira. Yr oeddynt yn amlwg trwy'r mis a hyd yn oed wedi goroesi i Fehefin. Heddiw ar y 7fed o Fehefin gellir gweld lluwch eira'n isel ar Glogwyn Du'r Arddu ac ar y Carneddau gan gynnwys y Ffos Ddofn. Roedd rhai o drigolion yma wedi rhyfeddu gweld lluwch eira ym Mehefin ar y Du'r Arddu.

Mae blodau'r Gwanwyn efo ni o hyd yn harddu ymylon y lonydd, ond mae blodau y ddraenen wên wedi disodli yr un ddu. Yr oeddwn yn falch o weld briwydd bêr/woodruff yn ffynnu ac yn ymestyn. Tyfant mewn 3 lle yma a'r 3 lle yn bell oddiwrth ei gilydd. Tua diwedd Mai fe ddechreuodd yr helygen beraroglaidd /bay willow, ddeilio; hyhi ydy'r helygen sy'n deilio cyn ymddangosiad ei blodau hyfryd. Coeden wyllt yw hon yma yn tyfu'n bell o dai.

D'oedd mis Mai ddim wrth fodd pawb oherwydd y gwynt oer a gafwyd yn aml. Ar y 25ain disgynnodd y tymheredd i lawr i 3.2c. Canlyniad i hyn, gyda noson ddigwmwl a ddiwynt, oedd barrug yn y bore bach. Ar lon wrth Glasgoed Hall ceir llwyn o goed llus yn ymestyn ar hyd y clawdd, arnynt roedd tocyn o flodau bach pinc sy'n addo teisen i rywun lwcus. Do yr oedd nifer wedi clywed a theimlo'r ddaeargryn hefyd. O.N. Mehefin y 9fed eira dal i fod yn y Ffos Ddofn“

• Storm fawr Rhagfyr 2013

Go brin y bydd rhai yn anghofio Rhagfyr 2013. Bu’n fis o dristwch i nifer a ddioddefodd oherwydd llifogydd a gwyntoedd cryfion, ar hyd a lled yr ynysoedd yma a gogledd Ewrop. Cofnodwyd hyrddiad gwynt o 109 m.y.a. yn Aberdaron ar yr 26ain, y gwaethaf ers 19 mlynedd yn ôl Gwasanaeth Tywydd S4C, a disgynnodd y pwysau awyr o 936mb yn Stornoway, yr isaf ers can mlynedd. Yn Llanfaglan (data Ifor Williams), syrthiodd pwysau’r awyr dair gwaith o dan 980mb yn ystod 2013, y cwbl ym mis Rhagfyr, sef 18fed, 23ain i’r 25ain ac o’r 26 i’r 27ain. Ar yr 18fed, ‘roedd yn 980mb rhwng 10:30 a 11:30, ac o 11:30 ar y 23ain i 09:00 y 25ain, gyda’r pwynt isaf yn 964.8 am 23:30 ar yr 23ain. Yna ar y 26ain, o 21:00 hyd at 16:30 ar yr 27ain, gyda’r pwynt isaf yn 967 am 06:00. O ganlyniad, cawsom hyrddiadau yn 59mya am 17:30 ar y 18fed o’r de, de-ddwyrain, 70mya am 22:30 ar y 26, eto o’r un cyfeiriad a phan aeth y trydan i ffwrdd yn yr ardal, a 57mya am 04:30 ar yr 27ain y tro yma o’r de ddwyrain. Y diwrnod gwlypaf oedd, yr 18fed 19.8mm, (.78 modfedd) 23ain 28.5mm (1.12modfedd) a’r 29ain 38mm (1.5 modfedd), a’r cyfanswm misol yn 194.1mm, fymryn yn sychach na misoedd Rhagfyr 1994 204.8mm, 2000 258.4mm a 2006 215,4mm.