Ardaloedd Harddwch Naturiol Eithriadol Cymru
Mae Ardaloedd o Harddwch Naturiol Eithriadol (AHNE) yn ardaloedd sy'n cael eu dynodi gan Gyfoeth Naturiol Cymru ar ran Llywodraeth Cymru. Ceir pump Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol:
 Map yn dangos 5 Aardal o Harddwch Naturiol Eithriadol Cymru | |
| Enghraifft o'r canlynol | Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol  |
|---|---|
| Gwladwriaeth | y Deyrnas Unedig |
| Rhanbarth | Cymru |
Mae pedwar o'r ardaloedd yn llwyr yng Nghymru ond mae un, sef Llwybr Dyffryn Gwy yng Nghymru ac yn Lloegr.[1]
Ardaloedd Harddwch Naturiol Eithriadol Cymru golygu
Mae ardaloedd o Harddwch Naturiol Eithriadol yn cael eu hamddiffyn rhag datblygiadau tai, diwydiant ayb, tebyg i rai parciau cenedlaethol ond nad oes ganddynt bwerau cynllunio, fel sydd gan y Parciau Cenedlaethol. Maent hefyd yn wahanol i barciau cenedlaethol yn eu cyfleoedd mwy cyfyngedig ar gyfer hamdden awyr agored.[2]
Dynodwyd yr AHNE cyntaf yn y DU ym 1956 ym Mhenrhyn Gŵyr, De Cymru. Y mwyaf diweddar a gadarnhawyd yw'r rhan estynedig o AHNE Bryniau Clwyd, yn 2012, gan ffurfio AHNE Bryniau Clwydian a Dyfrdwy (neu Edeyrnion).
Ardaloedd Arfaethedig golygu
Yn 2022 cefnogodd y naturiaethwr Iolo Williams ddeiseb i wneud Mynyddoedd Cambria yn AHNE.[3] Trafodwyd y mater hyn yn Senedd Cymru ym mis Tachwedd, 2022.[4]
Yn 2023, bu mudiad yn galw am wneud Ystrad Tywi (Dyffryn afon Tywi) yn AHNE gyda'r teitl "AHNE Dyffryn Tywi".[5]
| Enw | Delwedd | Arwynebedd (km sg) | Manylion |
|---|---|---|---|
| Arfordir Môn |  |
221 | Dynodwyd Ynys Môn yn AHNE ym 1966, er mwyn amddiffyn apêl esthetig ac amrywiaeth tirwedd arfordirol a chynefinoedd yr ynys rhag datblygiad amhriodol. Mae'r AHNE yn cwmpasu'r rhan fwyaf o arfordir 125 milltir (201 km) Ynys Môn, yn ogystal ag ardaloedd mewndirol, megis Mynydd Caergybi a Mynydd Bodafon.[6][7][7] |
| Bryniau Clwyd a Dyffryn Dyfrwdwy |  |
389 | Mae Bryniau Clwyd a Dyffryn Edeyrnion yn gyfres o fryniau a mynyddoedd yng ngogledd ddwyrain Cymru sy'n rhedeg o Llandegla yn y de i Brestatyn yn y gogledd, a'r pwynt uchaf yw'r Moel Famau. Fe'i dynodwyd yn AHNE ym 1985. Ymestynnwyd yr AHNE yn 2011 i gynnwys y bryniau o amgylch Llangollen, gan gynnwys yr Eglwyseg a Moel y Gamelin.[8] |
| Penrhyn Gŵyr | .jpg) |
188 | Penrhyn ar arfordir y de-orllewin, ar ochr ogleddol Môr Hafren yn ne-orllewin sir hanesyddol Morgannwg yw Penrhyn Gŵyr. Dyma'r ardal gyntaf yn y Deyrnas Unedig i gael ei dynodi'n AHNE.[9] |
| Penrhyn Llŷn |  |
155 | Penrhyn yw Pen Llŷn sy'n ymestyn 30 milltir (48 km) i Fôr Iwerddon o'r gogledd-orllewin, i'r de-orllewin o Ynys Môn. Mae llawer o'r morlin a'r bryniau cyn-folcanig yn rhan o AHNE Pen Llŷn, gan gadarnhau'r penrhyn fel un o'r pwysicaf yn wyddonol yn y wlad.[10] |
| Dyffryn Gwy |  |
- | Mae AHNE Dyffryn Gwy, a ddynodwyd ym 1971, yn dirwedd warchodedig o bwys rhyngwladol sy'n pontio'r ffin rhwng Cymru a Lloegr. Mae'n un o'r ardaloedd tirwedd mwyaf dramatig yng Nghymru. Afon Gwy yw'r bumed afon hiraf yn y Deyrnas Unedig. Mae rhan uchaf yr afon yn mynd trwy Rhaeadr Gwy, Llanfair-ym-Muallt a'r Gelli Gandryll, ond mae'r ardal a ddynodwyd yn AHNE yn amgylchynu'r darn 58 milltir yn unig yn is i lawr yr afon, o ychydig i'r de o ddinas o Henffordd i Gas-gwent.[11] |
Cyfeiriadau golygu
- ↑ "An Introduction to Areas of Outstanding Natural Beauty". National Association for Areas of Outstanding Natural Beauty. 12 Tachwedd 2010. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 Mehefin 2013. Cyrchwyd 13 April 2011.
- ↑ "Areas of outstanding natural beauty (AONBs): designation and management - GOV.UK". www.naturalengland.org.uk. Cyrchwyd 16 Chwefror 2018.
- ↑ "Should Cambrian mountains be made an Area of Outstanding Natural Beauty?". County Times (yn Saesneg). 2022-06-17. Cyrchwyd 2023-09-13.
- ↑ "Y Cyfarfod Llawn - 30/11/2022". www.senedd.tv. Cyrchwyd 2023-09-13.
- ↑ "Campaign to name Tywi Valley an area of outstanding natural beauty". South Wales Guardian (yn Saesneg). 2023-04-13. Cyrchwyd 2023-09-13.
- ↑ "An Introduction to Areas of Outstanding Natural Beauty". National Association for Areas of Outstanding Natural Beauty. 12 Tachwedd 2010. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 Mehefin 2013. Cyrchwyd 13 Ebrill 2011.
- ↑ 7.0 7.1 "The Anglesey Area of Outstanding Natural Beauty (AONB)". Isle of Anglesey County Council. 16 Rhagfyr 2010. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 Mai 2011. Cyrchwyd 13 April 2011.
- ↑ "AONB Designation". Clwydian Range AONB. Cyrchwyd 13 Ebrill 2011.
- ↑ "Gower Area of Outstanding Natural Beauty" (PDF). City and County of Swansea. May 2005. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 26 Mawrth 2009. Cyrchwyd 13 Ebrill 2011.
- ↑ "Llŷn AONB". Llŷn AONB. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 Gorffennaf 2011. Cyrchwyd 13 Ebrill 2011.
- ↑ "An Introduction to Areas of Outstanding Natural Beauty". National Association for Areas of Outstanding Natural Beauty. 12 Tachwedd 2010. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 Mehefin 2013. Cyrchwyd 13 Ebrill 2011.