Y Mers

y tiriogaethau Normanaidd a orweddai rhwng y Gymru Gymreig annibynnol a Lloegr yn yr Oesoedd Canol
(Ailgyfeiriad o Arglwyddi'r Gororau)

Y Mers (Saesneg: The March(es)) yw'r enw Cymraeg am y tiriogaethau Normanaidd a orweddai rhwng y Gymru Gymreig annibynnol a Lloegr yn yr Oesoedd Canol.

Y Mers
Enghraifft o'r canlynolrhanbarth Edit this on Wikidata
Cymru yn 1234 (Marchia Wallie a Pura Wallia)[1]

     Pura Wallia (Cymru Rydd)     Tirioedd a feddianwyd gan Llywelyn Fawr yn 1234     Marchia Wallie (tiroedd bwrwniaid estron y Mers.)
Am yr ardal ddaearyddol gyfoes, gweler Gororau Cymru.

Fe'i rheolid gan deuluoedd Normanaidd grymus o'u canolfannau yng Nghaer, Amwythig a Henffordd. Yn raddol, trwy gydbriodas, cymathwyd y teuluoedd hyn i deuluoedd uchelwrol Cymreig a Seisnig ac mewn canlyniad mae haneswyr yn tueddu i'w galw yn Eingl-Normaniaid a/neu, yn fwy diweddar, yn Gambro-Normaniaid. Mae'r term yn cynnwys yr arglwyddiaethau mwy diweddar a grëwyd ar ôl goresgyniad Tywysogaeth Cymru yn 1282-83, e.e. Swydd y Waun, Brwmffild a Iâl ac Arglwyddiaeth Dinbych. Yn ogystal, mae tiriogaethau'r Normaniaid yn ne Cymru, o Went i Sir Benfro, yn cael eu cynnwys hefyd, fel rheol.

Rhestr arglwyddiaethau'r Mers golygu

Mae'r rhestr yma[2][3] yn cynnwys unedau a grewyd gan yr arglwyddi Normanaidd yn ogystal ag unedau Cymreig - cymydau ac ati - a aeth i'w meddiant. Nodir yr enwau Saesneg/ffurfiau Seisnigaidd yn achos enwau sydd efallai'n llai cyfarwydd.

Gweler hefyd golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. Cyngor Sir Wrecsam, The Princes and the Marcher Lords
  2. R. R. Davies, The Age of Conquest: Wales 1063-1415 (Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1991), atodiad
  3. John Davies, Hanes Cymru (Penguin, 1990), t.223, map Deddf Uno 1536