Christopher Williams

Roedd Christopher David Williams (7 Ionawr 1873 – 19 Gorffennaf 1934) yn arlunydd o Gymru.

Christopher Williams
Ganwyd	7 Ionawr 1873  Maesteg
Bu farw	19 Gorffennaf 1934  Llundain
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	y Coleg Celf Brenhinol Academi Frenhinol y Celfyddydau
Galwedigaeth	arlunydd
Plant	Ivor Williams

Magwraeth

Cafodd ei eni ym Maesteg, Cymru, yn fab i Evan Williams a ddymunai i'w fab fod yn feddyg, ond nid oedd Williams yn hoff o'r syniad! Penderfynodd fod yn arlunydd ar olwedi iddo weld Perseus and Andromeda gan Frederic Leighton (1830–1896) yn y Walker Art Gallery, Lerpwl.

Coleg

Astudiodd yn gyntaf yng Nghastell Nedd dan adain Mr. Kerr ac yn hwyrach yng Ngholeg Celf Brenhinol ac Ysgolion yr Academi Frenhinol. Ym 1902, cafodd ei ddarlun, Paolo a Francesca yn ogystal â phortread o'i dad ym 1903, eu harddangos yn yr Academi Frenhinol. Y rhain oedd y cyntaf o 18 o beintiadau ganddo i gael eu harddangos yno. Cafodd ei bortread o Syr Alfred Lyall ei arddangos yn yr Academi Frenhinol ym 1910 ac o ganlyniad y gwahoddwyd ef gan Gymdeithas Frenhinol Artistiaid Prydeinig i ymuno â'u rhengoedd a bu'n arddangos 37 o baentiadau yn eu Horiel dros y ddegawd nesaf. Bu hefyd yn arddangos yng Nghymdeithas Frenhinol y Peintwyr Portreadau hyd 1930. Oherwydd maint enfawr y lluniau, ychydig iawn ohonyn nhw sy'n cael eu harddangos, ac fe'u cedwir mewn selerydd archifol.

Deffroad Cymru (1911) gan Christopher Williams

Gyrfa

Ym 1911, cafodd gomisiwn gan y Brenin Siôr V o Loegr i weithio ar baentiad coffaol o Arwisgiad Edward, Tywysog Cymru yng Nghastell Caernarfon. Yn ogystal â mynychu'r seremoni, ymwelodd â Phalas Buckingham, lle eisteddodd y Teulu Brenhinol ar ei gyfer er mwyn cwblhau manylion y llun. Cwblhaodd ddau fersiwn o'r llun hwn.

Ymhlith ei bortreadau oedd rhai o'r Gwir Anrh. David Lloyd George, Syr John Williams, Syr John Rhys, Syr Henry Jones, Syr John Morris-Jones, Dr Stanton Coit, Syr Frederick Mills a John Hinds AS. Peintiodd y cyntaf o dri phortread o Lloyd George yn ystod haf 1911. Disgrifiodd Lloyd George ef fel "un o'r arlunwyr mwyaf dawnus i ddod allan o Gymru".

Yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf, peintiodd The Welsh at Mametz Wood (1920), sydd bellach yn Amgueddfa Cymru.

Peintiodd dair golygfa o'r Mabinogi. Mae Ceridwen (1910) a Branwen (1915) yng nghasgliad Oriel Gelf Glynn Vivian yn Abertawe. Mae Blodeuwedd (1930) yn Amgueddfa ac Oriel Gelf Casnewydd.

Peintiodd lawer o dirluniau yng Nghymru, y Swistir, yr Eidal, Ffrainc, Sbaen, Moroco a'r Iseldiroedd. Ymysg ei darluniau mae The Red Dress yn Amgueddfa Cymru a Holidays – Village Girls at Llangrannog yng nghasgliad Llyfrgell Genedlaethol Cymru.

Yn ystod y dyddiau wedi'r rhyfel a than ei farwolaeth, mi wnaeth llawer i ysgogi diddordeb yng nghelf yng Nghymru ac roedd yn feirniad cyson yn yr Eisteddfod Genedlaethol ac yn aelod o Bwyllgor y Celfyddydau yn Amgueddfa Cymru a Chyngor Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion.

Roedd ganddo gariad mawr at ddynoliaeth a chydymdeimlad ddofn at y gorthrymedig. Cyflwynodd lun mawr o lannau Tafwys o'r enw Why? i Fyddin yr Iachawdwriaeth ychydig cyn ei farwolaeth ym 1934.

Ym 1973, cafodd arddangosfa ei drefnu ar ganmlwyddiant ei enedigaeth yn Amgueddfa Cymru, Oriel Gelf Glynn Vivian a Neuadd Tref Maesteg.

Priododd Emily Appleyard a chawsant dau o feibion, Gwyn ac Ivor. Roedd Gwyn yn seryddwr ac roedd Ivor yn arlunydd hefyd. Roedd yn frawd yng nghyfraith i'r arlunydd Fred Appleyard (1874–1963).

Gweler hefyd

• Syr John Williams, Bart, GCVO, MD

Dolenni allanol

• Amgueddfa Cymru: Casgliadau Celf Arlein: Christopher Williams