Cyrdiaid
Mae'r Cyrdiaid (Cyrdeg: کورد, Kurd neu Gelê Kurdî) yn grŵp ethnig sy'n byw yn bennaf yn nwyrain a de-ddwyrain Twrci ond hefyd mewn rhannau o ogledd Syria, gogledd Irac a gogledd-orllewin Iran.[1][2] Mae'r Cyrdiaid yn ddiwylliannol ac yn ieithyddol yn perthyn yn agos iawn i'r Iraniaid[3][4] Galwent y tiriogaethau hyn yn 'Gyrdistan', enw a arferir yn ogystal am eu tiriogaeth yn nwyrain Twrci.
 Merched yn dathlu'r flwyddyn newydd | |
| Enghraifft o'r canlynol | grŵp ethnig  |
|---|---|
| Mamiaith | Cyrdeg |
| Crefydd | Swnni, shïa, alevism, yazidism, cristnogaeth, iddewiaeth |
| Gwlad | Twrci, Irac, Iran, Syria, yr Almaen, Affganistan, Aserbaijan, Libanus, Rwsia, Georgia, Armenia, Casachstan, y Deyrnas Unedig, Israel, yr Ariannin |
| Rhan o | Pobl o Iran |
| Yn cynnwys | Yazidis, Sorani, Kelhuri, Kurmanji, Zaza people, Kurds of Khorasan, Shabak people, Q120281391 |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Siaradent yr iaith Gyrdeg, iaith Indo-Ewropeaidd sy'n ymrannu'n sawl tafodiaith. Mae'r Cyrdeg yn isddosbarth o 'Ieithoedd Gogledd Iran'.[5]
Mae llawer o Gyrdiaid yn ystyried eu hunain yn ddisgynyddion y Medes (neu'r Mediaid) hynafol, ac mae nhw'n defnyddio calendr sy'n dyddio o 612 CC, pan lwyddodd y Medes i goncro y brifddinas Asyraidd Ninefeh.[6] Pobl o Iran oedd y Medes.[7]). Caiff y syniad hwn eu bod o dras Mediaidd ei gadarnhau ganddynyt yn eu hanthem genedlaethol: "ni yw plant y Mediaid a'r Kai Khosrow".[8]
Amcangyfrifir fod rhwng 30-32 miliwn o gyrdiaid drwy'r byd ac o bosib, cymaint â 37 miliwn.[9]
Siaradir tafodiaith Mukriani yn ninasoedd Piranshahr a Mahabad. Piranhahr a Mahabad yw dwy ddinas fawr Mukrian.[10]
Cyrdiaid enwog
golygu- Leyla Zana, gwleidydd ac ymgyrchwraig hawliau dynol
- Saladin, cadfridog a gwladweinydd
- Sivan Perwer, cerddor
Gweler hefyd
golyguCyfeiriadau
golygu- ↑ Killing of Iraq Kurds 'genocide', BBC, "The Dutch court said it considered "legally and convincingly proven that the Kurdish population meets requirement under Genocide Conventions as an ethnic group"."
- ↑ Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland, (2014), by Ofra Bengio, University of Texas Press
- ↑ John A. Shoup III (17 Hydref 2011). Ethnic Groups of Africa and the Middle East: An Encyclopedia. ABC-CLIO. t. 159. ISBN 978-1-59884-363-7.
- ↑ "Kurds". The Columbia Encyclopedia, 6th ed. Encyclopedia.com. 2014. Cyrchwyd 29 December 2014.
- ↑ D. N. MacKenzie (1961). "The Origins of Kurdish". Transactions of the Philological Society: 68–86.
- ↑ Frye, Richard Nelson. "IRAN v. PEOPLES OF IRAN (1) A General Survey". Encyclopædia Iranica. Cyrchwyd 2016-03-04.
- ↑ Barbara A. West (1 January 2009). Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania. Infobase Publishing. t. 518. ISBN 978-1-4381-1913-7.
- ↑ Ofra Bengio (15 Tachwedd 2014). Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland. University of Texas Press. t. 87. ISBN 978-0-292-75813-1.
- ↑ Gweler: World Factbook - A Near Eastern population of 28–30 million, plus approximately 2 million diaspora gives 30–32 million. If the highest (25%) estimate for the Kurdish population of Turkey, in Mackey (2002), proved correct, this would raise the total to around 37 million..
- ↑ "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2017-03-05. Cyrchwyd 2018-03-26.