Dyffryn Dysynni
Dyffryn eang yn ne Gwynedd yw Dyffryn Dysynni. Llifa afon Dysynni drwyddo. Yn yr Oesoedd Canol roedd y dyffryn yn rhan o gwmwd Ystumanner, cantref Meirionnydd. Rhed y dyffryn o fryniau Cadair Idris i lawr i Fae Ceredigion.
| Math | dyffryn  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 52.658258°N 3.981313°W |
 | |
Lleolir Castell y Bere yn rhan uchaf y dyffryn, ym mhlwyf hanesyddol Llanfihangel-y-Pennant. Mae'n sefyll ar grug neu fryncyn isel ar lan ddeheuol Afon Cader, ffrwd sy'n aberu yn Afon Dysynni hanner milltir i'r gorllewin o'r castell. Mae hen lwybr dros fwlch Nant yr Eira ac un arall ar lan Afon Dysynni yn ei gysylltu ag Abergynolwyn i'r dwyrain.
Ger yr arfordir ceir pentrefi Llanegryn ac, ar ymyl y dyffryn, Tywyn. Nid nepell o Lanegryn, ar lan ogleddol y dyffryn, ceir plasty Peniarth, lle diogelwyd rhai o'r llawysgrifau Cymreig pwysicaf. Roedd gwylfa ar ben Craig yr Aderyn, hanner ffordd i lawr y dyffryn, i amddiffyn Castell y Bere.
Oddi yma i'r Bala y cerddodd Mary Jones i ymofyn Beibl gan Thomas Charles yn 1800. Ganed y geiriadurwr a'r golygydd William Owen Pughe ym mhlwyf Llanfihangel-y-Pennant ar y 7 Awst 1759.