Gottfried Wilhelm Leibniz
Athronydd o'r Almaen oedd Gottfried Wilhelm Leibniz (1 Gorffennaf 1646 – 14 Tachwedd 1716), a anwyd yn Leipzig, yr Almaen.
| Gottfried Wilhelm Leibniz | |
|---|---|
.jpg) Portread o Leibniz gan Bernhard Christoph Francke (olew ar ganfas) | |
| Ganwyd | 21 Mehefin 1646 (yn y Calendr Iwliaidd)  Leipzig |
| Bedyddiwyd | 23 Mehefin 1646 (yn y Calendr Iwliaidd) |
| Bu farw | 14 Tachwedd 1716 Hannover |
| Dinasyddiaeth | Etholaeth Sacsoni |
| Addysg | Baglor yn y Celfyddydau, Meistr yn y Celfyddydau, Bagloriaeth yn y Gyfraith, cymhwysiad, Doethur mewn Cyfraith, Doethur mewn Athrawiaeth |
| Alma mater |
|
| ymgynghorydd y doethor |
|
| Galwedigaeth | mathemategydd, cyfreithegwr, ffisegydd, athronydd, diplomydd, hanesydd, llyfrgellydd, cerddolegydd, cyfieithydd, damcaniaethwr cerddoriaeth, llenor, diplomydd, bardd, peiriannydd, swolegydd, archifydd, biolegydd, daearegwr, policy advisor, athronydd y gyfraith, rhesymegwr |
| Swydd | Geheimrat, court counsel, Aulic Council |
| Cyflogwr | |
| Adnabyddus am | Discourse on Metaphysics, Essais de Théodicée, Calcwlws integrol, Stepped Reckoner, Q19234609, Monadology, Leibniz's notation, calculus ratiocinator, New Essays on Human Understanding, Nova Methodus pro Maximis et Minimis |
| Prif ddylanwad | Platon, Blaise Pascal, Giordano Bruno, Tomos o Acwin, Thomas Hobbes, Aristoteles, Christiaan Huygens, Maimonides, Conffiwsiws, Francisco Suárez, Nicholas of Cusa, Nicolas Malebranche, Jakob Bernoulli, Baruch Spinoza, René Descartes, Awstin o Hippo, Jakob Thomasius, Anselm o Gaergaint, Nicolas Steno, Erhard Weigel, Jan Ámos Komenský, Plotinus, Ramon Llull, Hypatia, Pierre Gassendi, Giovanni Pico della Mirandola, Duns Scotus, Jacques Bénigne Bossuet, Ibn Tufayl |
| Mudiad | Rhesymoliaeth |
| Tad | Friedrich Leibniz |
| Mam | Catharina Schmuck |
| Gwobr/au | Cymrawd y Gymdeithas Frenhinol |
| llofnod | |
 | |
Yn ogystal â bod yn athronydd, roedd Gottfried Leibniz yn wyddonydd, mathemategydd, llenor, diplomydd a hanesydd.
Gyda'r eglwyswr Ffrengig Bossuet ceisiai ddarganfod modd i gymodi ac uno'r Eglwys Gatholig a'r eglwysi diwygiedig. Tua'r un adeg â Isaac Newton darganfu Leibniz calcwlws a chreodd gyfrifiadur elfennol a oedd yn gallu lluosogi rhifau. Ceisiodd yn ogystal greu iaith artiffisial — y characteristica universalis — a fyddai'n gyfrwng gyffredin i wyddonwyr a meddylwyr ymhob gwlad.
Yn ei gyfrolau athronyddol (yn yr iaith Ffrangeg) Nouveaux Essais sur l'entendement humain (1704), Essais de théodicée (1710) a Monadologie (1714) cyflwynodd a datblygodd athroniaeth ddelfrydol. Yn ôl Leibiniz mae pob bod dynol wedi ei greu o monades a rhyngddynt ceir cytgord rhagosodedig. Ar sail ei astudiaethau daeth i'r casgliad "fod pob dim am y gorau yn y byd gorau o bob byd dichonadwy" (Tout est pour le mieux dans le meilleur des mondes possibles).
Troir y dywediad enwog hwnnw o eiddo Leibniz ar ei ben gan Voltaire yn ei chwedl ddychanol Candide, sy'n ymosod ar Optimistiaeth naiïf y 18g. Mae'n bosibl bod cymeriad Candide yn cynrychioli Leibniz.
Bu farw Leibniz yn Hannover yn 1716, yn 70 oed.