Gottfried Wilhelm Leibniz

(Ailgyfeiriad o Leibniz)

Athronydd o'r Almaen oedd Gottfried Wilhelm Leibniz (1 Gorffennaf 164614 Tachwedd 1716), a anwyd yn Leipzig, yr Almaen.

Gottfried Wilhelm Leibniz
Portread o Leibniz gan Bernhard Christoph Francke (olew ar ganfas)
Ganwyd21 Mehefin 1646 (yn y Calendr IwliaiddEdit this on Wikidata
Leipzig Edit this on Wikidata
Bedyddiwyd23 Mehefin 1646 (yn y Calendr IwliaiddEdit this on Wikidata
Bu farw14 Tachwedd 1716 Edit this on Wikidata
Hannover Edit this on Wikidata
DinasyddiaethEtholaeth Sacsoni Edit this on Wikidata
AddysgBaglor yn y Celfyddydau, Meistr yn y Celfyddydau, Bagloriaeth yn y Gyfraith, cymhwysiad, Doethur mewn Cyfraith, Doethur mewn Athrawiaeth Edit this on Wikidata
Alma mater
ymgynghorydd y doethor
Galwedigaethmathemategydd, cyfreithegwr, ffisegydd, athronydd, diplomydd, hanesydd, llyfrgellydd, cerddolegydd, cyfieithydd, damcaniaethwr cerddoriaeth, llenor, diplomydd, bardd, peiriannydd, swolegydd, archifydd, biolegydd, daearegwr, policy advisor, athronydd y gyfraith, rhesymegwr Edit this on Wikidata
SwyddGeheimrat, court counsel, Aulic Council Edit this on Wikidata
Cyflogwr
Adnabyddus amDiscourse on Metaphysics, Essais de Théodicée, Calcwlws integrol, Stepped Reckoner, Q19234609, Monadology, Leibniz's notation, calculus ratiocinator, New Essays on Human Understanding Edit this on Wikidata
Prif ddylanwadPlaton, Blaise Pascal, Giordano Bruno, Tomos o Acwin, Thomas Hobbes, Aristoteles, Christiaan Huygens, Maimonides, Conffiwsiws, Francisco Suárez, Nicholas of Cusa, Nicolas Malebranche, Jakob Bernoulli, Baruch Spinoza, René Descartes, Awstin o Hippo, Jakob Thomasius, Anselm o Gaergaint, Nicolaus Steno, Erhard Weigel, Jan Ámos Komenský, Plotinus, Ramon Llull, Hypatia, Pierre Gassendi, Giovanni Pico della Mirandola, Duns Scotus, Jacques Bénigne Bossuet, Ibn Tufayl Edit this on Wikidata
MudiadRhesymoliaeth Edit this on Wikidata
TadFriedrich Leibniz Edit this on Wikidata
MamCatharina Schmuck Edit this on Wikidata
Gwobr/auCymrawd y Gymdeithas Frenhinol Edit this on Wikidata
llofnod

Yn ogystal â bod yn athronydd, roedd Gottfried Leibniz yn wyddonydd, mathemategydd, llenor, diplomydd a hanesydd.

Gyda'r eglwyswr Ffrengig Bossuet ceisiai ddarganfod modd i gymodi ac uno'r Eglwys Gatholig a'r eglwysi diwygiedig. Tua'r un adeg â Isaac Newton darganfu Leibniz calcwlws a chreodd gyfrifiadur elfennol a oedd yn gallu lluosogi rhifau. Ceisiodd yn ogystal greu iaith artiffisial — y characteristica universalis — a fyddai'n gyfrwng gyffredin i wyddonwyr a meddylwyr ymhob gwlad.

Yn ei gyfrolau athronyddol (yn yr iaith Ffrangeg) Nouveaux Essais sur l'entendement humain (1704), Essais de théodicée (1710) a Monadologie (1714) cyflwynodd a datblygodd athroniaeth ddelfrydol. Yn ôl Leibiniz mae pob bod dynol wedi ei greu o monades a rhyngddynt ceir cytgord rhagosodedig. Ar sail ei astudiaethau daeth i'r casgliad "fod pob dim am y gorau yn y byd gorau o bob byd dichonadwy" (Tout est pour le mieux dans le meilleur des mondes possibles).

Troir y dywediad enwog hwnnw o eiddo Leibniz ar ei ben gan Voltaire yn ei chwedl ddychanol Candide, sy'n ymosod ar Optimistiaeth naiïf y 18g. Mae'n bosibl bod cymeriad Candide yn cynrychioli Leibniz.

Bu farw Leibniz yn Hannover yn 1716, yn 70 oed.

Gweler hefyd

golygu