Llwyth (drama)

Drama Gymraeg gan Dafydd James ydy Llwyth a berfformiwyd yn wreiddiol gan gwmni theatr Sherman Cymru yn 2010. Mabwysiadwyd y ddrama gan Theatr Genedlaethol Cymru yn dilyn penodiad Arwel Gruffydd fel arweinyddydd artistig, ac ail-deithwyd y cynhyrchiad drwy Gymru, ac i'r Ŵyl Ymylol yng Nghaeredin. Cafwyd dilyniant i'r ddrama yn 2022 gyda'r cynhyrchiad Tylwyth, eto gan Dafydd James.

Llwyth

Cymru
Enghraifft o'r canlynol	drama lwyfan
Awdur	Dafydd James
Cyhoeddwr	Sherman Cymru
Iaith	Cymraeg
Dyddiad cyhoeddi	2011
Cysylltir gyda	Theatr Genedlaethol Cymru
Argaeledd	mewn print

Poster swyddogol y ddrama

Wikiquote

Mae gan Wiciddyfynu gasgliad o ddyfyniadau sy'n berthnasol i:

Llwyth (drama)

Disgrifiad byr

Adrodda hanes bedwar ffrind hoyw o Gaerdydd ar noson gêm rygbi rhyngwladol. Disgrifiodd Arwel Gruffydd y ddrama sydd fel Sex and the City a Queer as Folk, gydag ychydig o Braveheart ynddo hefyd. Cyhoeddwyd y ddrama gan Gwasg Cambrian, Aberystwyth gyda chymorth ariannol Cyngor Llyfrau Cymru.

"Seren y sioe - yn ei feddwl ei hun - yw Aneurin [...] awdur yn Llundain sy di cefnu ar ei deulu a Chymru fach," yn ôl Lowri Haf Cooke. "Mae e'n breuddwydio am gipio gwobr Booker am ei ddiweddariad o'r Gododdin, ac yn ymhyfrydu yn ei orchestion rhywiol gyda dieithriaid y ddinas fawr ddrwg", ychwanegodd mewn adolygiad o'r ddrama.

"Ond ar ôl mentro adre ar y Megabus, caiff groeso mawr gan ei lwyth yng Nghaerdydd; yn eu plith, Rhys,[...] athro mathemateg a chyfaill bore oes; Gareth, [...] cariad di-Gymraeg Rhys sydd yn gweithio mewn gym - a Dada annwyl, [...] dyn hŷn sy'n fam iddynt oll. Wrth inni ddilyn eu noson, o snortio coke o flaen Strictly yn fflat smart Dada i ochr-gamu chwaraewyr rygbi a chyn-gariadon yng nghlybiau canol y ddinas, daw'n amlwg bod tensiynau mawr yn llechu yn y cysgodion, a phan ddaw cyn-ddisgybl Rhys, Gavin [...] i ymuno â'r criw, buan iawn y dont oll i'r wyneb."

"Cryfder gwaith Dafydd, yw gogoniant y cynhyrchiad;" yn ôl yr adolygydd Paul Griffiths yn Y Cymro, "yr onestrwydd unigryw am fod yn hoyw yn y Gymru sydd ohoni, a’r cyfan mewn iaith mae Dafydd yn gwbl gyfarwydd ag ef. Mae yma astudiaeth sensitif o berthynas sawl cenhedlaeth, a’i effaith ar y teulu", ychwanegodd.

"Ond yr hyn sy’n gosod y ddrama uwchlaw trybini’r teulu, y cyffuriau a’r caru, yw naratif Aneurin sy’n adrodd y stori wrth wibio i lawr Burghley Road, Llundain; naratif sy’n swyno’r gynulleidfa o’r cychwyn cyntaf, ac yn ein dwyn i mewn i’r stori dwymgalon hon. “Haul braf a’i nwyd yn cydio. Vest-tops cynta’r gwanwyn, bechgyn yn prancio a Dynion. Llwyth o ddynion, llwyth o gyhyrau; cnawd ar gerdded, tra bo fi ar feic ar frys yn chwys diferol.”

Cefndir

Seilwyd y ddrama ar hanes Y Gododdin, gyda'r dramodydd yn cymharu'r llwyth cyntefig o ryfelwyr gyda'r Llwyth presennol o fechgyn hoyw yng Nghaerdydd. Nododd Paul Griffiths fod y sgript yn "gyfoethog o gyfeiriadaeth lenyddol o’r Gododdin i Iolo Morgannwg". Datblygwyd y ddrama wreiddiol gan Sherman Cymru, cyn cael ei drosglwyddo i'r Theatr Genedlaethol.

Cymeriadau

• Aneurin
• Tada (tad Aneurin)
• Rhys
• Gareth
• Gavin

Cynyrchiadau nodedig

Llwyfannwyd y ddrama'n wreiddiol gan Sherman Cymru yn 2010. Cyfarwyddwyr Arwel Gruffydd, cast:

• Aneurin - Simon Watts
• Tada (tad Aneurin) - Danny Grehan
• Rhys - Paul Morgans
• Gareth - Michael Humphreys
• Gavin - Siôn Daniel Young

Derbyniodd y cynhyrchiad adolygiadau cadarnhaol iawn gan y Wasg Gymreig a'r wasg yn Lloegr. Dywedodd Nathan Williams yn The Guardian am bob moment sentimental yn y ddrama

"...there's a joke waiting in the wings that creases up the audience and breaks the tension. It's a very funny play, but it's also a very self-conscious one, aware that it is at times walking a tightrope between perspicacity and banality. It has that rare quality of looking and feeling as if it's been painstakingly drafted and re-drafted, combed over again and again, until every reference, every idiom, every detail, is just so."

Credai nifer o'r beirniaid fod y ddrama hefyd yn arloesol am ei bod yn delio â materion dadleuol cyfoes mewn modd diflewyn ar dafod. Dywedodd Gwyn Griffiths yn ei adolygiad ar gyfer BBC Cymru "Fedra i ddim cofio gweld drama lwyfan gyda deialog mor rhwydd a doniol, clyfar, hanner Cymraeg a hanner Saesneg, eto'n asio'n gyfanwaith cyfoethog." Dywed hefyd ei fod yn "Hyfryd gweld cast mor arbennig o gryf, pob un yn ardderchog" Ategwyd hyn gan Jamie Rees o wefan Buzzmag.com pan ddywed "Once in a while a piece of theatre comes along that changes the artistic landscape of the country that produced it, taking the genre to a whole new level."

Disgrifiodd Catrin Rogers ar wefan Tu Chwith fod y "script, y cyflymder, datblygiad pob un cymeriad a safon yr actio yn gwneud hon yn un o’r dramau mwyaf crefftus, difyr, dwys – a hir-ddisgwyliedig – yn hanes theatr Cymru dros y ganrif ddwytha."

Yn ôl Paul Griffiths yn Y Cymro, gyda chyrhaeddiad Dafydd James, "fod yma lais newydd, gonest, ffres a phwysig ar gyfer y Theatr Gymraeg"

Ail lwyfannwyd y ddrama yn 2011, gan fynd â'r cynhyrchiad ar daith i Lundain ac i'r Ŵyl Ymylol yng Nghaeredin.

• Aneurin - Simon Watts
• Tada (tad Aneurin) - Danny Grehan
• Rhys - Paul Morgans
• Gareth - Michael Humphreys
• Gavin - Joshua Price

Un fu'n ymweld â'r Ŵyl yng Nghaeredin, oedd yr adolygydd Lowri Haf Cooke: "Ar gyfer llwyfaniad Llwyth yn Eglwys St George's West, bu'n rhaid addasu'r ddrama rhyw fymryn, a gwnaethpwyd yn fawr o'r cysylltiadau â Chaeredin, gan gynnwys ei chyfeiriadau di-ri at Hen Ogledd y Gododdin a thaith côr Rhys i'r Ŵyl. [...] Rhoddwyd hefyd le canolog i'r uwch-deitlau Saesneg ac o brofi'r bonllef o gymeradwyaeth a bochau gwlyb y gynulleidfa ddi-Gymraeg, teg dweud iddynt lwyddo'n rhagorol i gyfleu geiriau sy'n gwyro rhwng  Wenglish hamddenol a barddoniaeth gain mewn Cymraeg coeth."

Dolenni allanol

• Gwefan swyddogol Llwyth - Ar Daith Archifwyd 2010-01-04 yn y Peiriant Wayback
• hysbyseb ar YouTube
• Gwefan Adolygiadau Y Cymro Archifwyd 2016-03-05 yn y Peiriant Wayback