Rhandy

Mae'r rhandy neu, yn fwy cyffredin ar lafar, fflat yn aneddiad sy'n bodoli mewn adeiladau aml-deulu ac ystadau tai. Mae'n rhan o dŷ neu adeilad helaeth (ar un llawr, fel rheol) wedi ei gynllunio neu gymhwyso'n breswylfa i deulu neu unigolyn ac sy'n uned annibynnol. Mae'r gair "fflat" wedi bod mewn defnydd yn y Gymraeg ers yr 20g. Mae'r gair "rhandy" yn hŷn ac yn dyddio'n ôl i'r 13g lle ceir cyfeiriad iddo yng Nghyfreithiau Hywel Dda.

Rhandy

Math o gyfrwng	cartrefu
Math	building part, preswylfa
Rhan o	bloc o fflatiau
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Rhandai ar Rue de Monceau, Paris

Lydstep Flats, Gabalfa, Caerdydd (2005). Enghraifft o'r math o fflatiau tŵr unigol ddaeth yn boblogaidd ym Mhrydain yn yr 1960au a 70au ond sydd wedi colli bri bellach

Rhandy 'tenement' Fictorianaidd, Boroughmuirhead, Caeredin

Rhandy yn Kuopio, Ffindir

Amrywiaethau mewn Rhandai

O fewn categori rhandy ceis sawl amrywiaeth sy'n gysylltiedig â phris, incwm, sut ac ym mhle y lleolir y rhandy (fel atodiad i aneddiad blaenorol, fel rhan o adeilad rhandai pwrpasol) ac o ran maint. Gall rhandai amrywio'n fawr o ran maint: gallant amrywio o gegin fach (gyda dim ond un ystafell wely - ac- ystafell fyw , cyntedd ac ystafell ymolchi ), unedau o 1, 2, 3, 4 a hyd yn oed mwy o ystafelloedd gwely, gyda nifer amrywiol o ystafelloedd. (ystafelloedd gyda ystafell ymolchi mewnol) a garejys (o ddim - fel mewn hen adeiladau, a leolir mewn ardaloedd canolog, i sawl, mewn fflatiau moethus). Mae'n gyffredin galw'r term Saesneg, Penthouse yn fflatiau sydd wedi'u lleoli ar lawr uchaf (neu lawr uchaf adeilad), sy'n ffurfio to'r adeilad preswyl.

Yn nodweddiadol, telir ffi condominium i reolwr neu borthor yr adeilad neu weinyddwr wneud gwaith cynnal a chadw a threuliau gweithwyr. Cynhelir cyfarfodydd preswylwyr hefyd ar amlder a sefydlwyd ymlaen llaw neu, pan fo angen, gyda'r bwriad o benderfynu ar faterion sy'n berthnasol i'r cyfadeilad preswyl: sefydlu rheoliadau, addasu ffioedd , sefydlu cronfeydd casglu ar gyfer adnewyddu neu waith.

yn ôl y safle fertigol a'r estyniad yn yr adeilad

• Fflat islawr (mae llawr y fflat islaw lefel y ddaear)
• Maisonette (yn aml yn ymestyn dros sawl llawr ac fel arfer yn cynnwys y llawr uchaf a'r cyplau to)
• Fflat Mansard (yn yr atig)
• Penthouse (fflat a ychwanegwyd at dŷ arall; a elwir hefyd yn fflat atig yn y Swistir)

yn ôl maint ac arddull

• Fflat nain ("Granny Flag" - fflat ychwanegol bach mewn cartref sydd o bwysigrwydd eilradd o'i gymharu â'r prif fflat)
• Garçonnière (fflat un ystafell, yn dibynnu ar y cynllun hefyd gydag ystafell gegin neu ystafell storio ar wahân)
• Micro-flat (yr un peth ag uchod, ond yn fach iawn)

yn ôl y math o adeilad

• Fflat llofft (fflat a sefydlwyd mewn hen ffatri neu warws)

yn ôl dyddiad adeiladu'r adeilad

• Fflat hen adeilad (a adeiladwyd cyn yr Ail Ryfel Byd, gyda nodweddion nodweddiadol fel waliau cerrig , nenfydau trawstiau pren , ffenestri bocs ac uchder ystafelloedd dros 2.6 m)
• Anheddau newydd (fflatiau mewn adeilad newydd neu adeilad wedi'i ailadeiladu . Mae hyd yr amser yr ystyrir adeilad o'r fath yn adeilad newydd yn amrywio , yn dibynnu ar y cyd - destun , er enghraifft , naill ai nes bod angen y gwaith adnewyddu cyntaf oherwydd bod yr adeilad yn dangos arwyddion gweladwy o draul neu oherwydd bod yr arddull bensaernïol bresennol yn newid neu fod y dechnoleg adeiladu wedi newid cymaint fel na fyddai'r adeilad yn cael ei ailadeiladu ar y ffurf hon mwyach Nid oes enw wedi'i ddiffinio'n benodol ar gyfer fflatiau mewn tai o'r cyfnod rhwng y cyfnod adeiladu hen a newydd Weithiau fflatiau o'r blynyddoedd cyntaf ar ôl y Wrth siarad am adeiladau ar ôl y rhyfel yn ystod yr Ail Ryfel Byd , yn Nwyrain yr Almaen hyd at ddechrau adeiladu tai parod [tua 1965] hefyd o fflatiau mewn hen adeiladau newydd.Fel arall, mae fflatiau a thai yn cael eu dosbarthu yn ôl y degawd pan gawsant eu hadeiladu, e.e. "...o'r wythdegau".)

yn ôl perchnogaeth

• Condominium (mae'r fflat yn eiddo i unigolion, yn aml preswylydd y fflat)
• Fflat ar rent (mae'r fflat yn eiddo i landlord)
• Fflat gwasanaeth, fflat cwmni (cyflogwr y tenant sy'n berchen ar y fflat)

yn ôl pwrpas y rhent

• Fflat gwyliau (dim ond am gyfnod cyfyngedig y caiff fflat ei rentu ac yn bennaf i bobl ar eu gwyliau)
• Flatiau Myfyrwyr - mae rhandai wedi eu hadeiladu yn bwrpasol ar gyfer lletya myfyrwyr wedi dod yn phenonemwm boblogaidd ers dechrau'r 20g ac yn destun anesmwythid lleol ar adegau. Adeiladir tyrau o fflatiau mewn dinasoedd lle ceir prifysgolion mawrion.

Hanes

Olion bloc o fflatiau Rhufeinig Hynafol o ddechrau'r 2g OC yn Ostia

Tai tŵr o waith mwdbrig yn Shibam, Wadi Hadhramaut, Yemen

Fflatiau newydd cwarter SA1 yn Abertawe, 2012

Bloc rhandai newydd ym Mae Caerdydd, 2008

Americas Cyn-Columbian

Mae pobloedd Pueblo yr hyn sydd bellach yn ne-orllewin yr Unol Daleithiau wedi adeiladu anheddau mawr aml-ystafell, rhai yn cynnwys mwy na 900 o ystafelloedd, ers y 10g.

Yn y cyfnod clasurol Mesoamerican ddinas Teotihuacan, fflatiau oedd nid yn unig y dull safonol o gartrefu poblogaeth y ddinas o dros 200,000, ond arddangos dosbarthiad cyfoeth hynod unffurf ar draws y ddinas gyfan, hyd yn oed yn ôl safonau cyfoes. Ymhellach, roedd y boblogaeth yn gyffredinol yn byw yn y fflatiau, yn wahanol i gymdeithasau cyn-fodernaidd eraill, lle'r oedd fflatiau wedi'u cyfyngu i gartrefu aelodau o ddosbarthiadau isaf cymdeithas, megis yr insulae Rhufeinig.

Rhufain hynafol

Yn Rhufain hynafol, roedd yr insulae (insula unigol) yn gondominiwm mawr lle'r oedd dosbarthiadau canol is y Rhufeiniaid yn byw. Defnyddiwyd y llawr gwaelod fel tabernae (tafarn), siopau a gweithgareddau masnachol, gyda mannau byw ar y lloriau uwch. Yn yr Insulae yn Rhufain a dinasoedd imperialaidd eraill cyrhaeddodd hyd at ddeg llawr neu fwy, rhai gyda mwy na 200 o risiau. Ceisiodd sawl ymerawdwr, gan ddechrau gydag Augustus (30 CC - OC 14), osod terfynau o 20-25 metr ar gyfer adeiladau aml-lawr, ond ychydig o lwyddiant a gafwyd. Roedd y lloriau is fel arfer yn cael eu meddiannu gan siopau neu deuluoedd cyfoethog, tra bod y lloriau uwch yn cael eu rhentu i'r dosbarthiadau is. Mae'r papyri o oxyrhynchus sydd wedi goroesi yn nodi bod adeiladau saith stori hefyd yn bodoli mewn trefi taleithiol, megis yn Ermopoli yn y 3g yn yr Aifft Rufeinig.

Yr Aifft Hynafol a Chanoloesol

Yn ystod y cyfnod Arabaidd-Islamaidd canoloesol, roedd prifddinas Eifftaidd Fustat (Hen Cairo) yn gartref i lawer o nendyrau preswyl, tua saith stori o uchder a allai fod yn gartref i gannoedd o bobl. Yn y 10fed ganrif disgrifiodd Al-Muqaddasi nhw fel minarets a honnodd fod y rhan fwyaf o boblogaeth Fustat yn byw yn yr adeiladau fflatiau aml-lawr hyn, pob un yn gartref i fwy na 200 o bobl. Yn yr 11g , disgrifiodd Nasir Khusraw rai o'r condominiumau hyn hyd at bedwar llawr ar ddeg, gyda gerddi to ynghyd ag olwynion dŵr wedi'u tynnu gan ychen ar gyfer dyfrhau.

Yn yr 16g, roedd gan Cairo heddiw adeiladau fflatiau uchel hefyd, lle roedd y ddau lawr isaf wedi'u bwriadu at ddibenion masnachol a storio a rhentwyd y lloriau uchaf ohonynt i denantiaid.

Yemen

Adeiladwyd tai tŵr yn ninas Shibam yn Yemen yn yr 16g. Mae tai Shibam wedi'u gwneud o frics llaid, ond mae tua 500 ohonyn nhw'n dai tŵr, 5 i 11 stori o uchder, gyda phob llawr ag un neu ddau o fflatiau. Mae Shibam wedi cael ei alw'n "Manhattan yr anialwch". Roedd rhai ohonyn nhw'n fwy na 100 troedfedd (30 m) o daldra, sy'n golygu mai nhw yw'r condos brics llaid talaf yn y byd tan y cyfnod modern.

Tsieina hynafol

Mabwysiadodd pobl Hakka yn ne Tsieina strwythurau tai cyffredin a gynlluniwyd i fod yn hawdd eu hamddiffyn, ar ffurf Weilongwu (围龙屋) a Tulou (土楼). Mae yr olaf yn adeiladau pridd mawr caeedig a chaerog, rhwng tri a phum llawr o uchder, yn cartrefu hyd at bedwar ugain o deuluoedd

Paris Hausmann

Dylanwad anferthol ar gynllunio trefol a golwg dinasoedd ar draws Ewrop ac ymhellach oedd Paris a ailddyluniwyd gan Hausmann.

Cymru

Er mae am ei thai teras neu'n hanesyddol Tŷ Hir yr adnebid Cymru ym maes cartrefi, mae ganddi draddodiad o randai, er, nid mor adnabyddus na fynych. Does dim yr un traddodiad yng Nghymru o randai dinesig teuluol fel ceir mewn dinasoedd yn Ewrop a adlewyrchir yn fwyaf amlwg gan Baris neu Barcelona.

Caiff blociau fflatiau - sef tyrau annibynnol, fel rheol heb fod ar ymyl ffordd ac mewn cilfach o dir glas neu wedi ei hamgylchynu gan faes parcio - ddelwedd amhoblogaidd oherwydd iddynt cael eu hadeiladu drwy disodli cymunedau a strydoedd hŷn yn yr 1960au ac 1970au.

Ceir hefyd fflatiau iypi (Yuppie Flats) a welir fel rhan o phenomenon Thatcheraidd yr 1980au, sef rhandai drud ar gyfer pobl ifanc neu cyplau ifanc cyfoethog ac ariangarol. Defnyddir y term 'iypi' mewn ffordd difriol er mwyn tanseilio ymdrechion i adeiladu fflatiau o unrhyw fath.

Pardduwyd y ddelwedd o'r rhandai eto gan ddatblygiad ers dechrau'r 21g i adeiladu Fflatiau Stiwdants ar gyfer elw gan gwmnïau masnachol yn aml mewn dinasoedd fel Caerdydd lle ceir poblogaeth fawr o fyfyrwyr, yn aml myfyrwyr tramor cyfoethog. Mae'r cynnydd mewn fflatiau myfyrwyr wedi derbyn gwrthwynebiad gan drigolion Caerdydd.

Dwyseddu trefol

Wrth i lywodraethau a chynghorau dderbyn pwysau i beidio adeiladu ar dir glas ac i beidio adeiladu mwy a mwy o faestrefi bydd angen mabwysiadu ar gyfer strategaethau dwyseddu trefol. Golyga hyn adeiladu neu adnewyddu hen adeiladau parod ar gyfer preswylfeydd. Bydd mantais fawr i hwn wrth i gynyddu dwysed poblogaeth gwneud trafniadaeth cyhoeddus yn fwy hunangynhaliol yn ariannol a cynyddu'r posibilrwydd o breswylwyr yn cerdded i'w hysgolion, gwaith a hamdden. Yn hyn o beth bydd datblygu ac adeiladu rhandai pwrpasol ar gyfer teuluoedd a gydag adnoddau cyhoeddus yn gyfleus yn strategaeth pwrpasol.

Gweler hefyd

• Tŷ teras
• Tŷ pâr
• Tŷ cyngor
• Plattenbau

Dolenni allanol

• apartment house Encyclopaedia Britannica
• A brief history of the apartment
• The ups and downs of high-rise living Tom de Castella, Gwefan BBC

Eginyn erthygl sydd uchod am ddaearyddiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.