Wicipedia

C.P.D. Dinas Caerdydd

Clwb pêl-droed proffesiynol

Mae Clwb Pêl-droed Dinas Caerdydd (Saesneg: Cardiff City Football Club) yn glwb pêl-droed proffesiynol sydd wedi ei leoli yng Nghaerdydd ac yn un o'r pum clwb o Gymru sy'n chwarae yng nghyfundrefn pêl-droed Lloegr.[1] Mae'n cystadlu yn y Bencampwriaeth, ail haen cynghrair pêl-droed Lloegr. Fe'i sefydlwyd ym 1899 dan yr enw Riverside A.F.C. gan newid i Cardiff City yn 1908. Ymunodd â Chynghrair Pêl-droed De Lloegr ym 1910 cyn symud i Gynghrair Pêl-droed Lloegr yn 1920. Mae'r tîm wedi treulio 17 tymor yn haen uchaf pêl-droed Lloegr; y cyfnod hwyaf oedd rhwng 1921 a 1929. Y cyfnod diweddaraf yn yr haen uchaf oedd tymor yn Uwch Gynghrair Lloegr yn 2018–19.

Dinas Caerdydd
Logo Dinas Caerdydd
Enw llawn Clwb Pêl-droed Dinas Caerdydd
Llysenw(au) Yr Adar Gleision
Sefydlwyd 1899 (fel Riverside A.F.C.)
Maes Stadiwm Dinas Caerdydd
Perchennog Baner Maleisia Vincent Tan
Cadeirydd Baner Cyprus Mehmet Dalman
Rheolwr Baner Twrci Erol Bulut
Cynghrair Pencampwriaeth Lloegr
2022–2023 21ain o 24 (Pencampwriaeth Lloegr)
Gwefan Gwefan y clwb

Caerdydd yw'r unig dîm o'r tu allan i Loegr i ennill Cwpan FA Lloegr, gan wneud hynny yn 1927. Maent hefyd wedi cyrraedd tair rownd derfynol yng nghystadlaethau Lloegr: Rownd Derfynol Cwpan FA Lloegr 1925 (colli i Sheffield United), Rownd Derfynol Cwpan FA Lloegr 2008 (colli i Portsmouth) a Rownd Derfynol Cwpan Cynghrair Pêl-droed 2012 (colli i Lerpwl). Maent wedi ennill Cwpan Cymru ar 22 achlysur, sy’n golygu mai nhw yw’r ail dîm mwyaf llwyddiannus yn hanes y gystadleuaeth ar ôl Wrecsam.

Ac eithrio cyfnod byr ar ddechrau'r ganrif hon, glas a gwyn yw lliwiau cartref y clwb ers 1908, a dyna sy'n rhoi cyfrif am y llysenw 'Yr Adar Gleision'. Cae parhaol cyntaf y clwb oedd Parc Ninian a agorwyd yn 1910; parhaodd i gael ei ddefnyddio am 99 mlynedd cyn i'r clwb symud i Stadiwm Dinas Caerdydd yn 2009. Mae Caerdydd yn gystadleuwyr hirsefydlog i glwb pêldroed Dinas Abertawe ac mae'r ddau yn chwarae darbi De Cymru yn erbyn ei gilydd. Gêm ddarbi bwysig arall yw honno yn erbyn Bristol City, a elwir yn ddarbi Glannau Hafren (Severnside). Deiliad y record ar gyfer nifer ymddangosiadau i'r clwb yw Billy Hardy, a wnaeth 590 ymddangosiad dros gyfnod o ugain mlynedd, a’r sgoriwr uchaf yn hanes y clwb yw Len Davies gyda 179 gôl.

Blynyddoedd cynnar (1899–1920) golygu

Yn dilyn cyfarfod yng nghartref yr artist lithograffig Bartley Wilson yng Nghaerdydd,[2] sefydlwyd y clwb ym 1899 dan yr enw Riverside AFC fel ffordd o gadw chwaraewyr Clwb Criced Riverside gyda'i gilydd ac yn heini yn ystod misoedd y gaeaf.[3] [4] Yn eu tymor cyntaf, chwaraeon nhw gemau cyfeillgar yn erbyn timau lleol ar faes Gerddi Sophia. Yn 1900 ymunodd y clwb â Chynghrair Caerdydd a'r Cylch am eu tymor cystadleuol cyntaf. [5] Pan roddodd y Brenin Edward VII statws dinas i Gaerdydd ym 1905, cyflwynodd y clwb gais i Gymdeithas Bêl-droed De Cymru a Mynwy i newid eu henw i Ddinas Caerdydd. [3] Gwrthodwyd y cais gan y tybiwyd nad oeddent yn chwarae ar lefel ddigon uchel. Er mwyn cynyddu ei statws, trefnodd y clwb i ymuno â Chynghrair De Cymru ym 1907. Y flwyddyn ganlynol cawsant ganiatâd i newid enw'r clwb i Cardiff City. [6] [7]

Er ei fod yn tyfu mewn statws, bu’n rhaid i’r clwb wrthod y cyfle i ymuno ag Ail Adran Cynghrair Pêl-droed y De a oedd newydd ei ffurfio oherwydd diffyg cyfleusterau ar eu cae yng Ngerddi Sophia. Dros y ddwy flynedd nesaf, chwaraeodd Caerdydd gemau cyfeillgar yn erbyn rhai o dimau proffesiynol gorau Prydain, gan gynnwys Middlesbrough, Bristol City, a Crystal Palace. Chwaraewyd y gemau ar gaeau Caerdydd a threfi cyfagos er mwyn mesur faint o ddiddordeb a oedd gan y cyhoedd yn y tîm.[8] Yn y diwedd sicrhaodd y clwb dir i adeiladu ei stadiwm ei hun, Parc Ninian, a gwblhawyd yn 1910. Trodd y clwb yn broffesiynol yr un flwyddyn. Prynwyd y chwaraewr cyntaf y flwyddyn ganlynol pan ddaeth Jack Evans o Gwmparc.[9]

Gyda'r maes newydd yn ei le, ymunodd Caerdydd ag Ail Adran Cynghrair Pêl-droed y De [10] a phenodi eu rheolwr cyntaf, Davy McDougall, a ddaeth yn chwaraewr-reolwr.[11] Aethant ymlaen i orffen yn y pedwerydd safle yn eu blwyddyn gyntaf yn y gynghrair. Penderfynodd y bwrdd ddisodli McDougall gyda Fred Stewart, a oedd â phrofiad blaenorol o reoli gyda Stockport County.[12] Aeth ati i fabwysiadu agwedd fwy proffesiynol, gan arwyddo sawl chwaraewr gyda phrofiad o'r Gynghrair Bêl-droed, gan gynnwys y brodyr John a George Burton a Billy Hardy. Dyrchafwyd tîm Stewart yn ei ail dymor trwy gipio teitl yr Ail Adran. Arhoson nhw yn yr Adran Gyntaf am y ddegawd nesaf, a gorffen yn y pedwar uchaf ar ddau achlysur.[13] [14]

Ailfrandio a dyrchafiad i Uwchgynghrair Lloegr golygu

Ar 17 Mehefin 2011, penodwyd Malky Mackay yn rheolwr Caerdydd. Yn ystod ei dymor cyntaf, cymerodd Mackay y clwb i rownd derfynol Cwpan Cynghrair Lloegr am y tro cyntaf yn eu hanes.

Yn 2012, cafodd Dinas Caerdydd ei ailfrandio gan berchnogion y clwb o Maleisia. Newidiwyd lliwiau'r crysau cartref o las i goch a bathodyn y clwb, tra cadwyd eu llysenw, 'Yr Adar Gleision'. Roedd yr ailfrandio yn amhoblogiadd ymysg cefnogwyr y clwb, ond honnodd y prif weithredwr ar y pryd y byddai'n ehangu apêl y clwb.[15] Aethant ymlaen i gael eu dechrau gorau erioed i dymor yn 2012/13, gan hefyd dorri record y clwb wrth ennill naw gêm gartref o'r bron. Gorffennwyd y tymor gyda dyrchafiad i'r Uwchgynghrair fel pencampwyr y Bencampwriaeth.

Cefnogaeth golygu

Mae gan Gaerdydd ddalgylch eang i ddenu cefnogwyr ohono. Gyda dim ond dau dîm proffesiynol (Abertawe a Chasnewydd) yn rhannu rhanbarth De Cymru, mae'r clwb yn mwynhau cefnogaeth sylweddol o ddinas Caerdydd a Chymoedd De Cymru o'i chwmpas.[16] Fel clwb Cymreig sy’n chwarae yn system cynghrair pêl-droed Lloegr, credir bod hunaniaeth genedlaethol yn ffactor mawr o ran cefnogaeth , ac mae rhai o gemau’r clwb yn cael eu hystyried yn gystadleuaeth trosffiniol rhwng Cymru a Lloegr.[16] [17]

Yn ystod yr 1980au, wrth i'r clwb frwydro yn adrannau isaf pêl-droed Lloegr, gostyngodd torfeydd i gyfartaledd o 3,000 fesul gêm. Gwelodd cynnydd yn ffawd y clwb welliant cyson yn niferoedd y torfeydd. Cododd cyfartaledd presenoldeb mewn gemau cartref o 3,594 i 12,522 rhwng 1997 a 2002.[18] Daeth dyrchafiad i'r ail haen yn 2003 â chynnydd pellach mewn niferoedd. Arweiniodd agoriad Stadiwm Dinas Caerdydd at bresenoldeb cyfartalog o 20,000 o gefnogwyr, gan arwain at uchafbwyntiau o rhwng 28,000 a 31,000 yn ystod dau dymor yn yr Uwch Gynghrair.[19] [20] Er gwaethaf y cynnydd hwn, mae'r clwb yn aml wedi cael ei ystyried fel un sy'n denu llai o wylwyr na thimau mewn sefyllfa debyg. Mae hyn wedi'i briodoli i sawl ffactor megis newid dadleuol y clwb i grysau coch rhwng 2012 a 2015, y ffaith fod rhai cefnogwyr yn cael eu gweld fel cefnogwyr tywydd teg, a diffyg awyrgylch.[19] [21]

Mae hunaniaeth genedlaethol Gymreig hefyd yn cyfrannu at ddiwylliant cefnogwyr y clwb. Ymhlith eu hoff ganeuon y mae 'Rhyfelgyrch Gwŷr Harlech', cân a wnaed yn enwog i raddau helaeth gan y ffilm Zulu o 1964, a oedd yn darlunio brwydr â llawer o filwyr o Gymru,[22] ac 'I'll Be There', fersiwn o gân glöwr a oedd yn boblogaidd yn ystod Streic gyffredinol y Deyrnas Unedig 1926.[23] Mae'r Ayatollah, sef codi'r ddwy fraich i fyny ac i lawr uwchben y pen a phatio'r corun, wedi dod yn gyfystyr â'r clwb a'i gefnogwyr ers y 1990au cynnar. [24] [25] Mae'r arfer wedi dod yn boblogaidd gyda chefnogwyr Caerdydd y tu allan i bêl-droed i ddangos cefnogaeth i'r clwb ac mae'r paffiwr Nathan Cleverly, [26] y nofiwr Olympaidd David Davies a'r chwaraewr rygbi Gareth Thomas i gyd wedi ei berfformio ar rai adegau o'u gyrfa.[24] [27]

Cystadleuwyr golygu

Mae cystadleuaeth fwyaf arwyddocaol clwb pêl-droed Caerdydd gyda chymdogion cyfagos Abertawe, ac mae dros 100 o gemau darbi De Cymru wedi'u chwarae ym mhob cystadleuaeth rhwng y timau. Gêm gystadleuol gyntaf Abertawe yn dilyn eu sefydlu ym 1912 oedd yn erbyn Caerdydd yng Nghynghrair Pêl-droed y De.[28] Bu'r gystadleuaeth yn gymharol gyfeillgar tan y 1970au a'r 1980au. Arweiniodd materion economaidd, megis streic glowyr y DU, cystadleuaeth rhwng y ddwy ddinas a chynnydd mewn hwliganiaeth pêl-droed at nifer o wrthdrawiadau treisgar rhwng cefnogwyr yn y gemau. Galwyd un gêm yn 1993 yn 'Brwydr Parc Ninian' am ei thrais arbennig o ddifrifol ac arweiniodd hynny at gefnogwyr oddi cartref yn cael eu gwahardd rhag mynychu unrhyw gemau rhwng y timau am bedair blynedd. [29] [30] [31] Disgrifiodd chwaraewr Caerdydd, Jason Perry, y cyfnod fel 'dyddiau tywyll, tywyll y darbi'.[32] Pan ollyngwyd y gwaharddiad, cyflwynwyd 'teithiau swigen' ar gyfer cefnogwyr oddi cartref a oedd ond yn gallu mynychu gemau trwy gonfoi a oedd yn cael ei dywys gan yr heddlu i'r stadiwm ac oddi yno.[29] [30]

Achoswyd rhaniad gwleidyddol pellach rhwng y ddwy ddinas gan refferendwm datganoli Cymru yn 1997 pan ddewiswyd Caerdydd yn safle ar gyfer y Senedd newydd, er i fwyafrif y ddinas bleidleisio yn erbyn datganoli.[33] Derbyniodd Abertawe, a bleidleisiodd i raddau helaeth o blaid datganoli, arian ar gyfer pwll nofio cenedlaethol yn lle hynny.[33] Dywedodd Alan Curtis, a oedd wedi chwarae i'r ddwy ochr, 'Rwy'n meddwl bod Caerdydd wedi cael ei gweld erioed [...] i dderbyn pa bynnag gyllid sy'n mynd o gwmpas. Mae'n ymddangos i mi bod popeth yn cael ei sianelu i'r cyfeiriad hwnnw.'[34] Ymhellach i ffwrdd, mae gan y clwb gystadleuaeth â Bristol City, a elwir yn ddarbi Glan Hafren, ac i raddau llai, Bristol Rovers . Mae yna hefyd lai o gystadleuaeth gyda chymdogion Cymreig, Casnewydd, er gwaethaf agosrwydd y ddwy ddinas Gymreig; anaml maen nhw wedi chwarae yn erbyn ei gilydd ers yr 1980au oherwydd bod Caerdydd mewn cynghreiriau uwch. Yn gyfan gwbl, dim ond ugain gêm Cynghrair Pêl-droed y maen nhw erioed wedi eu chwarae yn erbyn ei gilydd. Mewn arolwg gan Gyfrifiad Cefnogwyr Pêl-droed yn 2003, rhestrwyd Abertawe, Bristol City, a Chasnewydd fel tair prif gystadleuwyr Caerdydd, gyda Stoke City yn cyfateb i Gasnewydd yn drydydd.[35]

Yn yr 1980au, daeth grŵp hwligan o'r enw The Soul Crew i'r amlwg ymhlith cefnogwyr y clwb.[36] Daeth y grŵp yn enwog am eu gwrthdaro treisgar gyda chefnogwyr eraill a ffrygydau rhwng setiau o gefnogwyr mewn gemau pêl-droed a digwyddiadau eraill. [37] [38]

Lliwiau, cit ac arwyddlun golygu

Lliwiau golygu

Pan ffurfiwyd Riverside A.F.C. yn 1899, brown siocled ac ambr oedd lliw crys y clwb. Yn dilyn newid enw i Ddinas Caerdydd yn 1908, mabwysiadwyd crys glas a siorts a hosanau gwyn neu las, er y defnyddiwyd hosanau du am y naw mlynedd gyntaf. Dros y blynyddoedd ers hynny mae cit y clwb wedi cynnwys citiau cwbl las, streipen felen fertigol a gyflwynwyd yn ystod y 1970au, a streipiau glas bob yn ail.

Mewn cam dadleuol yn 2012, newidiodd Caerdydd liwiau eu cit i goch a du,[39] y tro cyntaf i'r clwb beidio â gwisgo glas fel ei brif liw ers 1908. Newidiwyd yr arwyddlun hefyd i un yr oedd y Ddraig Goch yn fwy amlwg arno na'r aderyn glas traddodiadol. Gwnaethpwyd y newidiadau hyn er mwyn apelio at 'farchnadoedd rhyngwladol' fel rhan o 'gynllun buddsoddi mawr' a ddadorchuddiwyd gan y cadeirydd Vincent Tan.[40] Ysgogodd yr ailfrandio wrthwynebiad cryf gan y cefnogwyr, a drefnodd orymdeithiau protest a gwrthdystiadau i leisio eu hanfodlonrwydd ynghylch y newidiadau.[41][42] Er i Tan nodi’n flaenorol na fyddai’r clwb ond yn dychwelyd i wisgo glas pe bai perchennog newydd yn cael ei ganfod, ar 9 Ionawr 2015, ar ôl tri thymor yn chwarae yn y cit coch, fe ddychwelodd y clwb i git cartref glas gyda chit oddi-cartref coch mewn ymgais i 'uno' y clwb.[43][44]

 
 
 
 
 
 
Lliwiau gwreiddiol Riverside A.F.C. cyn 1908
 
 
 
 
 
 
Lliwiau gwreiddiol Caerdydd o 1908 tan y 1920au
 
 
 
 
 
 
Cit glas goleuach Caerdydd rhwng 1926 a 1926 and 1930
 
 
 
 
 
 
Dychwelwyd i grys glas rhwng 1930 a 1992
 
 
 
 
 
 
Gwisgwyd citiau cwbl las yn 1992–1996 a 2000–2007
 
 
 
 
 
 
Ailgyflwynwyd melyn yn 2009–10
 
 
 
 
 
 
Gwisgwyd cit coch rhwng 2012 a 2015
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dychwelwyd i git glas yn 2014–15

Arwyddlun golygu

O 1908 ymlaen chwaraeai Caerdydd mewn crysau heb eu haddurno. Newidiodd hyn yn 1959 pan gafwyd arwyddlun syml yn dangos delwedd o aderyn glas. Y tymor canlynol gwisgwyd crysau plaen heb eu haddurno ac felly y bu tan 1965 pan ychwanegwyd y gair 'Bluebirds' wedi'i frodio. Yn 1969, cyflwynwyd arwyddlun newydd, tebyg i'r un a ddefnyddiwyd yn flaenorol, a gynhwysai'r aderyn glas. Amrywiadau ar yr arwyddlun hwn sydd wedi'u defnyddio ers hynny. Yn y 1980au, ychwanegwyd nodweddion pellach gan gynnwys geiriau a motiffau. Gwnaethpwyd newid mawr yn 2012, pan geisiodd y perchennog Vincent Tan ailfrandio'r clwb i ehangu ei apêl y tu allan i Gymru.[45] Rhoddodd y newid hwn amlygrwydd mawr i'r Ddraig Goch, gan leihau'r aderyn glas i fod yn nodwedd fechan. Ym mis Mawrth 2015, cyhoeddodd Caerdydd arwyddlun newydd a oedd unwaith eto'n cynnwys yr aderyn glas yn y lle amlycaf gyda draig Tsieineaidd yn cymryd lle'r ddraig Gymreig safonol.[46]

Gwneuthurwyr cit a noddwyr crysau golygu

Cyfnod Gwneuthurwyr cit Noddwyr crysau
1973–82 Umbro Dim
1983 Whitbread Wales
1984 Superted

Camilleri Roofing

1984–85 Merthyr Motor Auctions
1985–87 Admiral Airways Cymru
1987–88 Buckley's Brewery
1988–89 Scoreline
1989–90 Havelet
1990–91 None
1991–92 Influence
1992–94 Bluebirds South Wales Echo
1994–95 Strika
1995–96 Influence
1996–97 Lotto
1997–98 Errea Gilesports
1998–99 Xara Sports Cafe
1999–2000 Modplan
2000–02 Ken Thorne Group
2002–03 Puma Leekes
2003–05 Redrow Homes
2005–06 Joma
2006–08 Communications Direct
2008–09 Vansdirect
2009–10 Puma 777.com[47]
SBOBET
2009–10
2010–11
2011–14 Bwrdd twristiaeth Malaysia a BBC Cymru
2014–15 Cosway Sports
2015–22 Adidas
2022– New Balance


Chwaraewyr golygu

Tîm Cyntaf y Dynion golygu

Nodyn: Diffinnir y baneri cenedlaethol o dan reolau FIFA. Gall y chwaraewyr, felly, fod o fwy nag un cenedl.

Rhif Safle Chwaraewr
1   GG Ethan Horvath
2   Mahlon Romeo
4   Dimitrios Goutas
5   Mark McGuinness
6   CC Ryan Wintle
8   CC Joe Ralls (capten)
9   Kion Etete
10   CC Aaron Ramsey
11   CC Callum O'Dowda
12   Nat Phillips (ar fenthyg gan Lerpwl)
13   GG Rúnar Alex Rúnarsson (ar fenthyg gan Arsenal)
14   CC Josh Bowler (ar fenthyg gan Nottingham Forest)
15   CC David Turnbull
16   Karlan Grant (ar fenthyg gan West Bromwich Albion)
17   Jamilu Collins
Rhif Safle Chwaraewr
19   CC Romaine Sawyers
20   Famara Diédhiou (ar fenthyg gan Granada CF)
21   GG Jak Alnwick
22   Yakou Méïté
23   CC Manolis Siopis
25   CC Kieron Evans
27   CC Rubin Colwill
28   GG Rohan Luthra
30   Josh Wilson-Esbrand (ar fenthyg gan Manchester City)
32   Ollie Tanner
34   CC Joel Colwill
38   Perry Ng
41   GG Matthew Turner
47   Callum Robinson

Ar fenthyg golygu

Nodyn: Diffinnir y baneri cenedlaethol o dan reolau FIFA. Gall y chwaraewyr, felly, fod o fwy nag un cenedl.

Rhif Safle Chwaraewr
3   Joel Bagan (ar fenthyg gyda SV Zulte Waregem tan 30 Mehefin 2024)
18   CC Ebou Adams (ar fenthyg gyda Derby County tan 30 Mehefin 2024)
25   Kieron Evans (ar fenthyg gyda Gateshead F.C. tan 30 Mehefin 2024)
31   Malachi Fagan-Walcott (ar fenthyg gyda Dunfermline Athletic tan 30 Mehefin 2024)
33   CC James Crole (ar fenthyg gyda Queens Park F.C. tan 30 Mehefin 2024)
35   CC Andy Rinomhota (ar fenthyg gyda Rotherham United tan 30 Mehefin 2024)
39   Isaak Davies (ar fenthyg gyda KV Kortrijk tan 30 Mehefin 2024)
39   Xavier Benjamin (ar fenthyg gyda Dunfermline Athletic tan 30 Mehefin 2024)
Rhif Safle Chwaraewr
54   Sheyi Ojo (ar fenthyg gyda K.V. Kortrijk tan 30 Mehefin 2024)
–   Oliver Denham (ar fenthyg gyda Sligo Rovers tan 30 Mehefin 2024)
–   Thomas Davies (ar fenthyg gyda Kilmarnock tan 30 Mehefin 2024)
–   Jake Dennis (ar fenthyg gyda Gloucester City A.F.C. tan 30 Mehefin 2024)
–   CC Ryan Kavanagh (ar fenthyg gyda Truro City tan 30 Mehefin 30 2024)
–   Eli King (ar fenthyg gyda Ross County tan 30 Mehefin 2024)
–   Ryotaro Tsunoda (ar fenthyg gyda KV Kortrijk tan 30 Mehefin 2024)
–   Chanka Zimba (ar fenthyg gyda Maidenhead United tan 30 Mehefin 2024)

Rhifau wedi eu neilltuo golygu

Nodyn: Diffinnir y baneri cenedlaethol o dan reolau FIFA. Gall y chwaraewyr, felly, fod o fwy nag un cenedl.

Rhif Safle Chwaraewr
7   CC Peter Whittingham (2007–2017)

Dan-23 ac Academi golygu

Mae gan Gaerdydd academi ieuenctid ar gyfer chwaraewyr rhwng saith a deunaw oed.[48] Mae'r chwaraewyr sydd wedi dod trwy'r academi ieuenctid yn cynnwys y chwaaraewyr rhynglwadol Joe Ledley, Chris Gunter, Aaron Ramsey, Adam Matthews, Darcy Blake, Declan John, Rabbi Matondo, Mark Harris a Rubin Colwill.[49] Bu Robert Earnshaw a James Collins yn rhan o'r system ieuenctid cyn i hwnnw dderbyn statws academi.[50][51]

C.P.D. Merched Dinas Caerdydd golygu

Cynrycholir y clwb hefyd gan dîm pêl-droed merched sef C.P.D. Merched Dinas Caerdydd. Yn wahanol i glwb y dynion, mae'r merched yn cystadlu yn system byramid Cymdeithas Bêl-droed Cymru gan chwarae yn Uwch Gynghrair Cymru lle maent wedi bod yn llwyddiannus iawn ac ennill sawl gwaith.

Rheolwyr golygu

Ffynhonnell.[52]

Cyfeiriadau golygu

  1. ↑ Y pedwar arall yw Abertawe, Casnewydd, Wrecsam a Merthyr Tudful.
  2. ↑ Hayes 2006
  3. ↑ 3.0 3.1 Tucker, Steve (9 May 2012). "The obscure story of Cardiff City's blue kit and nickname". WalesOnline. Media Wales. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 22 August 2017. Cyrchwyd 21 August 2017.
  4. ↑ Hayes 2003
  5. ↑ Grandin 2010
  6. ↑ Shepherd 2002
  7. ↑ Shepherd, Richard (19 March 2013). "1899–1920 Foundations & the Early Years". Cardiff City F.C. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 22 June 2016. Cyrchwyd 22 January 2017.
  8. ↑ Grandin 2010
  9. ↑ Shepherd, Richard (19 March 2013). "1899–1920 Foundations & the Early Years". Cardiff City F.C. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 22 June 2016. Cyrchwyd 22 January 2017.
  10. ↑ "Cardiff City". Football Club History Database. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 April 2017. Cyrchwyd 22 January 2017.
  11. ↑ "Playing Manager Appointed". Evening Express. 14 September 1910. t. 4.
  12. ↑ Hayes 2006
  13. ↑ Shepherd, Richard (19 March 2013). "1899–1920 Foundations & the Early Years". Cardiff City F.C. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 22 June 2016. Cyrchwyd 22 January 2017.
  14. ↑ Shepherd 2002
  15. ↑ Adar Gleision: gorymdaith i gofio hanes y clwb Gwefan BBC Cymru 25 Awst 2013
  16. ↑ 16.0 16.1 Rogers, Guy; Rookwood, Joel (2007). "Cardiff City Football Club as a Vehicle to Promote Welsh National Identity" (PDF). Journal of Qualitative Research in Sports Studies. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 9 August 2017. Cyrchwyd 22 December 2018.
  17. ↑ Abbandonato, Paul (19 August 2018). "Why the fans and Cardiff City Stadium factor are the Bluebirds' biggest Premier League weapon". WalesOnline. Media Wales. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 December 2018. Cyrchwyd 23 December 2018.
  18. ↑ Shepherd 2007
  19. ↑ 19.0 19.1 Pritchard, Dafydd (30 October 2015). "Cardiff City: Why have crowds dwindled despite steady results?". BBC Sport. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 December 2018. Cyrchwyd 23 December 2018.
  20. ↑ Sands, Katie (7 May 2019). "The attendances Cardiff City can now expect after relegation from the Premier League". WalesOnline. Media Wales. Cyrchwyd 28 August 2020.
  21. ↑ Abbandonato, Paul (23 February 2018). "Cardiff City's poor crowds investigated: The facts, the reasons and why the missing fans could yet return". WalesOnline. Media Wales. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 December 2018. Cyrchwyd 23 December 2018.
  22. ↑ Goldblatt, David (2014). The Game of Our Lives: The Meaning and Making of English Football. London: Penguin UK. ISBN 978-0241955260. Cyrchwyd 23 December 2018.
  23. ↑ McLaren, James (19 October 2010). "The Stand – I'll Be There". BBC Wales. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 December 2018. Cyrchwyd 23 December 2018.
  24. ↑ 24.0 24.1 Woolford, Anthony (8 August 2016). "What is the Ayatollah? Why do Cardiff City fans do it? And why did former Swansea City star Jazz Richards spark controversy?". WalesOnline. Media Wales. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 December 2018. Cyrchwyd 23 December 2018.
  25. ↑ Williams, Richard (14 January 2002). "How doing the Ayatollah became Cardiff's terrace tribute". The Guardian. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 December 2018. Cyrchwyd 23 December 2018.
  26. ↑ "Famous Fans: Nathan Cleverly". English Football League. 25 October 2012. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 December 2018. Cyrchwyd 23 December 2018.
  27. ↑ "Olympian Davies takes silver in the 'swim of his life'". WalesOnline. Media Wales. 21 August 2008. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 December 2018. Cyrchwyd 23 December 2018.
  28. ↑ Hayes 2003
  29. ↑ 29.0 29.1 James, Stuart (1 November 2013). "Cardiff and Swansea make Premier League history but hatred continues". The Guardian. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 March 2016. Cyrchwyd 4 November 2018.
  30. ↑ 30.0 30.1 Herbert, Ian (3 November 2013). "Cardiff v Swansea: History and hurt behind the squabble for Welsh rule". The Independent. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 6 January 2014. Cyrchwyd 4 November 2018.
  31. ↑ Owens, David (5 March 2014). "'The worst violence I have ever seen anywhere in my life': Football intelligence officer recalls South Wales derby clash". WalesOnline. Media Wales. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 8 March 2014. Cyrchwyd 4 November 2018.
  32. ↑ Clutton, Graham (1 November 2013). "How the once-friendly rivalry between Cardiff City and Swansea City turned poisonous". The Telegraph. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 19 August 2016. Cyrchwyd 4 November 2018.
  33. ↑ 33.0 33.1 Herbert, Ian (3 November 2013). "Cardiff v Swansea: History and hurt behind the squabble for Welsh rule". The Independent. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 6 January 2014. Cyrchwyd 4 November 2018.
  34. ↑ James, Stuart (1 November 2013). "Cardiff and Swansea make Premier League history but hatred continues". The Guardian. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 March 2016. Cyrchwyd 4 November 2018.
  35. ↑ "Rivalry uncovered!" (PDF). Football Fans Census. Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 20 October 2013. Cyrchwyd 26 July 2013.
  36. ↑ "Confessions of a hooligan". South Wales Echo. 9 March 2002. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 1 September 2017. Cyrchwyd 31 August 2017.
  37. ↑ "How Soul Crew became notorious". South Wales Echo. 8 June 2008. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 1 September 2017. Cyrchwyd 31 August 2017.
  38. ↑ "Court told how rivalry between Cardiff City and Swansea City fans sparked mass brawl at racecourse". WalesOnline. Media Wales. 13 November 2013. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 1 September 2017. Cyrchwyd 31 August 2017.
  39. ↑ "Cardiff City 2012/13 kits revealed". Cardiff City F.C. 6 Mehefin 2012. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 16 Mai 2013. Cyrchwyd 10 Medi 2013.
  40. ↑ "Cardiff City to change kit from blue to red amid financial investment". BBC Sport. 6 Mehefin 2012. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 11 Awst 2018. Cyrchwyd 12 Chwefror 2018.
  41. ↑ Gaskell, Simon (8 Mehefin 2012). "Fans and designers criticise Cardiff City's new emblem". WalesOnline. Media Wales. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 12 Awst 2017. Cyrchwyd 12 Awst 2017.
  42. ↑ "Thousands of Cardiff City fans march against club's blue to red rebrand". BBC News. 22 Mawrth 2014. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2 Rhagfyr 2017. Cyrchwyd 30 Awst 2017.
  43. ↑ "Cardiff City owner Vincent Tan agrees return to blue home kit". BBC Sport. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 10 Ionawr 2015. Cyrchwyd 9 Ionawr 2015.
  44. ↑ James, Stuart (9 Ionawr 2015). "Cardiff revert to blue kit after Vincent Tan approves change". The Guardian. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 31 Awst 2017. Cyrchwyd 30 Awst 2017.
  45. ↑ "Cardiff City to change kit from blue to red amid financial investment". BBC Sport. 6 Mehefin 2012. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 29 Rhagfyr 2014. Cyrchwyd 9 Ionawr 2015.
  46. ↑ "Cardiff City 2015 crest reveal". Cardiff City F.C. 9 Mawrth 2015. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 11 Mawrth 2015. Cyrchwyd 9 Mawrth 2015.
  47. ↑ "Sponsor removed from City shirts". BBC Sport. 17 September 2009. Cyrchwyd 1 June 2020.
  48. ↑ Blake, Nathan (19 Ebrill 2017). "Cardiff City's academy must start producing if the Bluebirds want to compete with the Premier League big boys". WalesOnline. Media Wales. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 1 Medi 2017. Cyrchwyd 1 Medi 2017.
  49. ↑ "Dick Bate named new Cardiff Academy boss". BBC Sport. 2 November 2012. Cyrchwyd 1 September 2017.
  50. ↑ Kelly, Ciaran (14 June 2016). "Parents of Wales defender James Collins, from Newport, cheer him on in Euros". South Wales Argus. Cyrchwyd 1 March 2019.
  51. ↑ Hayes 2006, tt. 53–54
  52. ↑ 52.0 52.1 52.2 52.3 "Cardiff City Manager History". Soccerbase.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 12 Awst 2017. Cyrchwyd 12 Awst 2017.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=C.P.D._Dinas_Caerdydd&oldid=12275089"