Cynhadledd Casablanca
Roedd Cynhadledd Casablanca yn gyfarfod cyfrinachol a barhaodd rhwng 14-24 Ionawr 1943, gyda'r nod o gynllunio strategaeth y Cynghreiriaid ynghylch yr Ail Ryfel Byd yn Ewrop. Cynhaliwyd y gynhadledd yng ngwesty'r "Anfa" yn ninas Casablanca, Moroco (oedd yn drefedigaeth Ffrengig ar y pryd). Yn bresennol roedd Arlywydd yr Unol Daleithiau, Franklin D. Roosevelt, Prif Weinidog y Deyrnas Unedig Winston Churchill a Cadfridog Charles de Gaulle ar ran "Ffrainc Rydd".
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | cynhadledd  |
|---|---|
| Gwlad |  UDA  Ffrainc .svg){kind=small} Prydain Fawr |
| Dechreuwyd | 14 Ionawr 1943 |
| Daeth i ben | 24 Ionawr 1943 |
| Gwladwriaeth | Moroco |
| Rhanbarth | Casablanca |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Gwahoddwyd unben yr Undeb Sofietaidd, Joseph Stalin hefyd, ond gwrthododd ddod, gan fethu â gadael y wlad adeg Brwydr Stalingrad. Gwrthododd de Gaulle ddod i ddechrau hefyd, nes i Churchill fygwth cydnabod Henri Giraud fel arweinydd y Ffrancwyr Rhydd. Roedd tensiwn rhwng y Ffrancwyr yn amlwg yn bresennol yn Casablanca yn ystod y trafodaethau.
Deilliadau bras y Gynhadledd:
golygu- cydnabuwyd ildiad diamod yr Echel fel nod yr Ail Ryfel Byd
- cytunwyd i helpu'r Undeb Sofietaidd trwy greu ail ffrynt yn Ewrop ym 1944
- cytunwyd i feddiannu Sisili a'r Eidal
- sefydlwyd cyd-reolaeth Ffrainc Rydd gan De Gaulle a Giraud
- cytunwyd y byddai bomio'r Almaen yn dwysáu
Ildiad Diamod
golygu
Cynhyrchodd y gynhadledd ddatganiad o bwrpas unedig, "Datganiad Casablanca". Cyhoeddodd i'r byd na fyddai'r Cynghreiriaid yn derbyn dim llai nag "ildiad diamod" gan bwerau'r Echel. Roedd Roosevelt wedi benthyg y term gan y Cadfridog Ulysses S. Grant (a elwir yn Grant "Ildio Diamod"), a oedd wedi cyfleu'r safiad hwnnw i bennaeth Byddin y Taleithiau Cydffederal yn ystod Rhyfel Cartref America.[1][2] Felly nododd Roosevelt yn y gynhadledd i'r wasg olaf ar 24 Ionawr fod y Cynghreiriaid yn mynnu "ildio diamod" gan yr Almaenwyr, yr Eidalwyr a'r Japaneaid. [3]
Mewn anerchiad radio ar Chwefror 12, 1943, eglurodd Roosevelt beth oedd ildio diamod yn ei olygu: "we mean no harm to the common people of the Axis nations. But we do mean to impose punishment and retribution upon their guilty, barbaric leaders".[4][5]
Cyhoeddodd yr Arlywydd Roosevelt ganlyniadau’r gynhadledd i Americanwyr mewn araith radio ar 12 Chwefror 1943.
Fe'i dilynwyd gan gynadleddau Cairo, Cairo II, Moscow, Tehran, Yalta a Potsdam.
Materion ymarferol y Rhyfel
golygu- Cam nesaf rhyfel Ewrop
- Byddai pob cymorth posibl yn cael ei ddarparu i Rwsia
- Asesiad o berygl llongau tanfor yr Almaen yn yr Iwerydd
- Gwaredu llongau, awyrennau, milwyr yn y gwahanol theatrau rhyfel
- Byddai Joseph Stalin a Chiang Kai-shek yn cael gwybod yn llawn am agenda'r gynhadledd a'r cytundebau oedd yn deillio o hynny
Cynlluniau ar gyfer gogledd Affrica wedi'r rhyfel
golyguY diwrnod cyn y gynhadledd, daeth Roosevelt yn Arlywydd cyntaf yr UDA i ymweld ag Affrica pan arhosodd yn ninas Bathurst, Gambia. Cynyddodd sefyllfa ffiaidd Gambiaid o dan yr Ymerodraeth Brydeinig ei deimladau gwrth-wladychiaeth ymhellach, gan ei arwain i drafod a chreu ymhellach ar Churchill yr angen am system ymddiriedolaeth ryngwladol a fyddai’n hyrwyddo cytrefi fel Gambia tuag at annibyniaeth.[6]
Yn ystod y Gynhadledd, siaradodd Roosevelt â chadfridog preswyl Ffrainc yn Rabat, Moroco, am annibyniaeth ôl-rhyfel a'r Iddewon yng Ngogledd Affrica. Cynigiodd Roosevelt:
"dylai'r nifer o Iddewon sy'n ymwneud ag ymarfer y proffesiynau (y gyfraith, meddygaeth, ac ati) fod yn gyfyngedig yn bendant i'r ganran y mae'r boblogaeth Iddewig yng Ngogledd Affrica yn ei dwyn i holl boblogaeth Gogledd Affrica .... byddai ei gynllun yn dileu ymhellach y cwynion penodol a dealladwy a ysgwyddodd yr Almaenwyr tuag at yr Iddewon yn yr Almaen, sef, er eu bod yn cynrychioli rhan fach o'r boblogaeth, roedd dros 50 y cant o'r cyfreithwyr, meddygon, athrawon ysgol, athrawon coleg, ac ati, yn yr Almaen yn Iddewon."[7][8]
Roedd y gwarediad hwn o'r boblogaeth Iddewig yn mynd yn ôl i feddylfryd a gyfathrebwyd ynghynt i Roosevelt gan lysgennad America i'r Almaen, William Dodd (1933-37). Roedd Dodd wedi gwerthuso gormes yr Almaen ar yr Iddewon, ac wrth ysgrifennu at Roosevelt, dywedodd: "Roedd yr Iddewon wedi dal llawer mwy o'r swyddi allweddol yn yr Almaen na bod gan eu nifer neu eu doniau hawl iddynt."[9]
Dolenni
golyguCynadleddau Pwysig Eraill
golygu- Cytundeb Heddwch Paris, 29 Gorffennaf - 15 Hydref 1946
- Cynhadledd Potsdam, 17 Gorffennaf - 2 Awst 1945
- Cynhadledd Yalta, 4 - 11 Chwefror 1945
- Cynhadledd Quebec (1944), 12 - 16 Medi 1944
- Cynhadledd Tehran, 28 Tachwedd - 1 Rhagfyr 1943
- Cynhadledd Cairo (1943), 22 - 26 Tachwedd 1943
- Cynhadledd Quebec (1943), 17-24 Awst 1943
- Cynhadledd Casablanca, 14 - 24 Ionawr 1943
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Middleton, Drew, On This Day, "Roosevelt, Churchill Map 1943 War Strategy," January 24, 1943, retrieved August 27, 2012
- ↑ Yale Law School, "The Avalon Project: The Casablanca Conference: 1943," retrieved November 19, 2013[dolen farw]
- ↑ Roberts 2009, t. 343.
- ↑ [1] Archifwyd 2018-06-15 yn y Peiriant Wayback, Yale Law School, "The Avalon Project: The Casablanca Conference: 1943," retrieved August 27, 2012
- ↑ "Casablanca Conference," Radio address, February 12, 1943, (The Public Papers of F.D. Roosevelt, Vol. 12, p. 71), retrieved November 19, 2013
- ↑ "That Hell-hole Of Yours |". www.americanheritage.com (yn Saesneg). Cyrchwyd 2018-06-04.
- ↑ Manfred Jonas, Harold D. Langley, and Francis L. Lowenheim, eds., Roosevelt and Churchill: Their Secret Correspondence, New York: E.P. Dutton & Co., Saturday Review Press, 1975, p. 308. This quote is taken from a conversation memorandum prepared by Captain John L. McCrae, Roosevelt's naval aide.
- ↑ "The American Experience.America and the Holocaust.Teacher's Guide - PBS". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2017-03-19. Cyrchwyd 2020-05-08.
- ↑ Larson, Erik, "In the Garden of Beasts," Crown, 2011, p. 39