Llaeth cyflawn

llaeth heb y braster wedi ei echdynnu

Yn yr ystyr boblogaidd, llaeth sy'n cynnwys ei holl fraster yw llaeth cyflawn[1] hefyd llaeth llawn. Mae'r llaeth yn llawn fitaminau sy'n toddi mewn braster (Fitamin A a Fitamin D). Mae llaeth cyflawn o wartheg yn dueddol o fod yn rhatach na laethau eraill megis llaeth almwn neu laeth ceirch.[2]

Llaeth cyflawn
Poteli llaeth cyflawn. Full fat milk bottles with bilingual (Welsh & English) labelling.
Mathllaeth, processed liquid milk Edit this on Wikidata
Lliw/iaugwyn Edit this on Wikidata
Poteli plastig 1L llaeth llawn, Aberystwyth, 2021
Gwydryn o laeth cyflawn Valio, Y Ffindir

Mae cynnwys braster llaeth amrwd a gynhyrchir adeg godro yn amrywiol iawn, yn fras rhwng 35 a 45 g/L [3][4] neu 3.6 i 5.2%,[5][6] braster, mae'r cynnwys hwn yn dibynnu ar sawl ffactor sy'n gysylltiedig â brîd y fuwch , ei hoedran, y cyfnod llaetha, ei deiet neu'r tymor. Mae'r cynnwys hwn hefyd yn amrywio wrth odro.

Llaeth cyfan wedi'i farchnata ar reoleiddio yn yr Undeb Ewropeaidd

golygu

Mae'r Comisiwn Ewropeaidd wedi diffinio “llaeth cyflawn” trwy reoliad 1308/2013:

"Llaeth cyfan: Llaeth wedi'i drin â gwres sydd, o ran ei gynnwys braster, yn cwrdd ag un o'r fformwlâu canlynol:

  • llaeth cyflawn wedi'i safoni: llaeth â chynnwys braster o leiaf 3.50% (m / m);
  • Llaeth cyflawn heb ei safoni: llaeth nad yw ei gynnwys braster wedi'i addasu ers y cam godro, nid trwy ychwanegu na thynnu braster o'r llaeth, na thrwy gymysgu â llaeth â chynnwys braster naturiol. Fodd bynnag, efallai na fydd y cynnwys braster yn llai na 3.50% (m/m)."[7]

Rhaid i'w gynnwys protein beidio â bod yn llai na 2.9% (yn ôl màs) yn unol â gofynion Ewropeaidd,[8] a hefyd i 32 g/L yn unol â rheoliadau yn Ffrainc.[9]

Pecynnu

golygu

Yn y Deyrnas Unedig adnebir llaeth wrth liw y caead:[10]

Ceir safonnau a lliwiau adnabod gwahanol mewn gwahanol wledydd: Mae'r llaeth cyfan hwn yn cael ei farchnata yn Ewrop mewn poteli gyda chapiau coch neu becynnu wedi'u marcio â choch, er mwyn ei wahaniaethu oddi wrth laeth hanner sgim (glas neu wyrdd mewn rhai gwledydd,(Gwlad Belg yn arbennig) a llaeth sgim (gwyrdd neu las mewn rhai). Fodd bynnag, mewn rhai taleithiau yn Sbaen fel Galicia, mae llaeth cyflawn yn cael ei wahaniaethu gan gapsiwl glas.[11]

Mathau o laeth

golygu

Gwerthir tri phrif fath o laeth yn ôl cynnwys braster yn y DU, sgim , lled-sgim a llaeth cyflawn . Lled-sgim yw'r amrywiaeth fwyaf poblogaidd o bell ffordd, gan gyfrif am 63% o'r holl werthiannau llaeth. Mae llaeth cyfan yn dilyn gyda 27% ac yna sgimio gyda 6%.[12]

Cynnwys braster menyn Terminoleg y [DU]]
5% Llaeth Ynysoedd y Môr Urdd or llaeth brecwast[13]
>3.5% (nodweddiadol 3.7%) Llaeth cyflawn or llaeth llawn braster[14]
1.5%-2% (nodweddiadol 1.7%)[15] Llaeth hanner sgim neu Llaeth 2%[16]
1% Llaeth 1%
Llai na 0.3% (nodweddiadol 0.1%) Llaeth sgim[16]

Termau tramor

golygu

Gwlwir llaeth llawn wrth wahanol dermau:

  • Sweden - Standardmjölk - llaeth safonnol
  • Ffrainc - Lait entier - llaeth cyfan
  • Norwyeg - Helmelk - llaeth cyfan

Gwerth maethol

golygu

Fesul 100g Llaeth Safonol Arla - llaeth cyflawn yn Sweden:[17]

Gwerth ynni 260 kJ / 60 kcal

Coginio

golygu

Mae llaeth safonol yn addas iawn ar gyfer coginio (e.e. crempogau a macaroni wedi'i stiwio â llaeth), pobi ac ar ffurf chwipio ar gyfer Caffè latte, cappuccino neu Flat White.[18] Caiff hefyd ei ddefnyddio mewn cynhyrchu Melysion, megis gan gwmni Waffls Tregroes.[19]

Cyfeiriadau

golygu
  1. http://termau.cymru/#llaeth%20cyflawn
  2. https://www.bhf.org.uk/informationsupport/heart-matters-magazine/nutrition/milk
  3. http://www2.vetagro-sup.fr/ens/nut/webBromato/cours/cmlait/compolai.html
  4. http://www.fao.org/agriculture/dairy-gateway/milk-and-milk-products/milk-composition/en/
  5. "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-03-15. Cyrchwyd 2021-11-23.
  6. https://books.google.ca/books?id=bKVCtH4AjwgC&lpg=PP1&pg=PA13&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
  7. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/PDF/?uri=CELEX:02013R1308-20140101
  8. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/PDF/?uri=CELEX:02013R1308-20140101
  9. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/PDF/?uri=CELEX:02013R1308-20140101
  10. https://milk.fandom.com/wiki/Milk_Bottle_Top#United_Kingdom
  11. https://milk.fandom.com/wiki/Milk_Bottle_Top
  12. "Bread and milk: the perfect couple". The Grocer. Cyrchwyd 2010-06-23.
  13. "Channel Island Milk". Tesco Online. Cyrchwyd 2018-04-23.
  14. "Whole Milk". Tesco Online. Cyrchwyd 2018-04-23.
  15. https://www.milk.co.uk/
  16. 16.0 16.1 "The Milk and Dairies (Semi-skimmed and Skimmed Milk) (Heat Treatment and Labelling) Regulations 1988". Queen's Printer of Acts of Parliament. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2008-09-07. Cyrchwyd 2008-05-13.
  17. https://www.arla.se/om-arla/arlas-historia/
  18. https://www.youtube.com/watch?v=0m5u145ET1k
  19. "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-23. Cyrchwyd 2021-11-23.

Dolenni allanol

golygu