Rhestr o grugiau crynion yng Nghymru

Dyma restr o grugiau crynion yng Nghymru sydd wedi'u cofrestru gan Cadw, yn nhrefn y siroedd.

Pentwr o bridd wedi'i osod gan bobl Oes Newydd y Cerrig neu Oes yr Efydd fel rhan o'u seremoniau neu i gladdu'r meirw ydy crug crwn (enw gwrywaidd; Saesneg: round barrow). Ceir bron i 400 ohonynt yng Nghymru.

Sir Abertawe

• Llanrhidian Isaf: Pen-y-crug
• Mynydd Pysgodlyn, Felindre: Penlle'r Pebyll
• Penllergaer: Crug crwn Garn Goch

Bro Morgannwg

• Y Barri: Crugiau crwn Y Barri
• Drenewydd Gelli-farch: Crug Heol y Mynydd
• Gwenfô: Crug crwn Gwenfô
• Llan-faes: Domen Fawr, Llan-faes
• Llanddunwyd: Crugiau Llanddunwyd
• Llanilltud Fawr: Crug Llanilltud Fawr
• Sain Dunwyd: Crugiau Sain Dunwyd
• Y Bont-faen: Crugiau'r Bont-faen
• Y Wig: Crug y Rhyl

Caerdydd

• Gwaelod-y-garth: Pum crug Gallt y Garth

Caerffili

• Ynysddu: Twyn Cae Huw a Twyn yr Oerfel

Casnewydd

• Graig:Twyn Pant Teg
• Langstone: Crug Langstone

Castell-nedd Port Talbot

• Glyncorrwg: Crug Bryn Llydan

Ceredigion

• Aberporth: Crug crwn Blaenannerch
• Blaenrheidol: Crugiau Blaenrheidol
• Ceulan-a-Maesmor: Crug Bwlch yr Adwy
• Cwmbrwyno: Crug Pen-rhiwlas
• Lladdewi Brefi: Crug Pen y Gurnos
• Llanarth: Crug Penlan-noeth
• Llandysilio: Crug Cou, Crug Bach Llandysilio a Chrug crwn Llandysilio
• Lledrod: Crug Ty'n yr Eithin
• Pontarfynach: Crug crwn Fron Ddu
• Trefeurig: Crug crwn Plas Gogerddan
• Troedyraur: Crug crwn Mynydd y Gernos
• Y Ferwig: Crug Bychan y Ferwig

Sir Conwy

• Betws-yn-Rhos: Crugiau crynion Gloddaeth
• Eglwysbach: Crugiau Mwdwl Eithin
• Llanfairfechan: Crug Waun Llanfair
• Llannefydd: Crug Moel Fodiar
• Llansannan: Crugiau Eglwys Bylchau, Rhos y Domen, Crug Rhiwiau, Crug Plas Newydd, Crug Blaen y Cwm, Crug Cae Du, Llansannan a Chrug Bryn Nantllech
• Ysbyty Ifan: Crug crwn Hwlffordd

Gwynedd

• Brithdir a Llanfachreth: Crug crwn Tyddyn Bach
• Llanegryn: Twll y Darren
• Llanelltyd: Crug crwn Llanelltyd
• Pennal: Crug crwn Pennal
• Pentir: Crug Goetre Uchaf
• Tywyn: Crug Capel Maethlon a Chrug Bryn Dinas
• Ynys Enlli: Crug crwn Mynydd Enlli

Merthyr Tudful

• Treharris: Crugiau Tir Lan

Pen-y-bont ar Ogwr

• Blaengarw: Crug crwn Mynydd Werfa
• Maesteg: Twmpath Diwlith
• Merthyr Mawr: Crug crwn Mynydd Herbert
• Porthcawl: Crug crwn Eisingrug

Powys

• Aberriw: Crug crwn Maen Beuno
• Banwy: Crug Cae'r Lloi
• Bronllys: Crug crwn Bronllys
• Cadfarch: Crug Foel Fadian
• Ceri: Crugiau crwn Ceri
• Cilmeri: Crug Crwn Gwaun Neli
• Glantwymyn: Crug Moelfre
• Gwernyfed: Crug crwn Coed y Polyn
• Llanbrynmair:: Crug crwn Bryn y Fedwen
• Llandinam: Crugiau crwn Llandinam
• Llanfyllin: Crug Cil Haul
• Llangamarch: Crugiau crynion Ffynnon Dafydd Bifan, Tri chrug crwn Llangamarch a Chrugiau Tafarn y Drofar
• Llanrhaeadr-ym-Mochnant: Crug crwn Moel Sych, Crug crwn Craig Berwyn, Crug Crwn Foel Ddu a Maes Mochnant Isaf
• Llansilin: Crug Ysgwennant
• Maescar: Crug crwn Garn Wen, Crug crwn i'r de o Fryn Melin a Chrug crwn Llyn Nant y Llys
• Meifod: Crugiau crwn Meifod
• Trallwng: Crug crwn Twyn Cerrig Cadarn a Chrug crwn Aber-criban
• Tre'r Llai: Crug Trelystan
• Trefeglwys: Crugiau Trefeglwys
• Trewern: Crug crwn Trewern
• Y Trallwng: Crugiau'r Trallwng
• Yr Ystog: Crug crwn yr Ystog

Rhondda Cynon Taf

• Cwmbach: Crug Craig y Gilfach
• Hirwaun: Crug Penmoelallt
• Llanharan: Crug Llanharan
• Llanhari: Crugiau Llanhari

Sir Benfro

• Aberllydan: Crug Little Haven a Chrug Rosehill
• Arberth: Crug Arberth
• Boncath: Crugiau Boncath
• Camros: Crugiau Camros
• Cariw:Crugiau Caeriw
• Cas-mael: Crugiau Cas-mael, Crug Parc Castell a Chrug Mynydd Cas-fuwch
• Castellmartin: Crugiau Castellmartin
• Cas-wis : Crug dwyrain Cas-wis a Chrug Heol Treglarbes
• Clydau: Crug crwn y Freni Fach, Crug Bach a Chrug Rhos y llyn
• Crymych: Crug crwn Crymych
• Cwm Gwaun: Crugiau Mynydd Cilciffeth
• Cas-lai: Crug crwn Twmp a Chrug Cas-lai
• Hundleton: Crugiau Hundleton
• Llanbedr Efelffre: Crug crwn Llanteg, Crug Llanmarlais a Chrug Swllt
• Llangwm: Crug Tafarn y Milwr
• Llanrhian: Crug crwn Llanrhian
• Maenclochog: Crug Rhiwiau
• Maenorbŷr: Crug Gallt y Bŷr
• Nanhyfer: Crug Cemaes a Crug crwn Pant-y-Groes
• Rudbaxton: Crug crwn Y Shems a Chrug crwn Pwll y Glenod
• Scleddau: Crug crwn Scleddau
• St Dogfael: Crug Pant-y-Groes, St Dogfael a Chrug y Bryncws
• Trefdraeth: Crugiau Carn Ingli
• Treletert: Crug Pen-dre
• Uzmaston: Crugiau Uzmaston

Sir Ddinbych

• Bryneglwys: Crug Tŷ Mawr, Crug Pant y Maen a Chrugiau Rhos Lydan
• Bwlchgwyn: Casgan Ditw
• Clocaenog: Crugiau Bryn Beddau, Crug Plas Perthi a Bedd Emlyn
• Corwen: Crugiau Mynydd Meifod a Chrug Rug
• Cwm: Crugiau Cwm
• Cyffylliog: Crug Capel Hiraethog a Thŵr yr Allt
• Gronant: Crud Coed Bell
• Henllan: Crug Plas Heaton, Crug Coed Plas, Crug Plas Meifod a Crug Coed Copi
• Llanarmon-yn-Iâl: Crug Llyn Cyfynwy, Crug Cyrn y Brain, Crug Tyn y Mynydd a Chrug Moel y Plas
• Llanbedr Dyffryn Clwyd: Crug Moel Gyw, Crug Mynydd Cricor a Chrug Crwn Moel Eithinen
• Llandegla: Crug crwn Abersychnant, Cefn y Cist, Cyrn y Brain a Chrug Maes Maelor
• Llandrillo: Crug crwn Cadair Bronwen a Chrugiau Pennant
• Llanelidan: Tomen Dongen
• Llanelwy: Crug Pentre Uchaf
• Llanfair Dyffryn Clwyd: Crug Moel Llech a Chrug Cefn Coch
• Llangollen: Crug Ffynnon Las
• Llantysilio: Crug a Chroes Eliseg, Crugiau Mynydd Eglwyseg, Crug Moel y Gamelin
• Moel Gamelin, Bryneglwys: Crug Cribin Oernant
• Nantglyn: Crug Bwlch-du
• Prestatyn: Crug Tŷ Draw
• Rhuthun: Crug crwn Rhewl a Chrug Cae Gwynach
• Tremeirchion: Crugiau Tremeirchion

Sir Fynwy

• Caerwent: Crugiau Caerwent
• Drenewydd Gelli-farch: Crug Pen y Cae Mawr
• Llangatwg Feibion Afel: Crug Hendre Ganol
• Llanofer: Crug crwn Llanofer

Sir Gaerfyrddin

• Abergwili: Crug Felin Wen Isaf
• Abernant: Crug Pant y Bugail
• Cenarth: Crug Crwn Moelfre
• Cilycwm: Crug Nantiwrch
• Cilymaenllwyd: Crug crwn Meini Gwyr a Chrug Pant y Menyn
• Clynderwen: Crugiau Clynderwen
• Cwmfelinmynach: Crugiau Lan
• Cynwyl Elfed: Crug Ieuan, Crugiau Nant Gronw a Chrug Carn Wen
• Cynwyl Gaeo: Crugiau Cerrigdiddos, Banc Maes-yr-Haidd a Chrug crwn Bryn Bedd
• Efail-wen: Crug Maengwyn
• Eglwyscummin: Henebau Celtaidd Morfa-Bychan
• Lladdeusant: Arhosfa'r Garreg-lwyd
• Llanddowror: Crug Parc y Geirf a Chrug y Tri Arglwydd
• Llanboidy: Crug Elwin, Crug Hywel, Llanboidy, Crug Pant-glas, Llanboidy a Chrugiau Eglwysfair a Churig
• Llanegwad: Maes y Crug
• Llanfihangel Rhos-y-Corn: Crugiau Edryd, Crug y Biswail a Chrug Mynydd Llanfihangel Ros-y-corn
• Llanfihangel-ar-Arth: Crugiau Rhos-Wen, Crugyn Amlwg, Mynydd Trebeddau a Crug y Bedw
• Llangeler: Crug Tarw, Crug Perfa, Crug y Gorllwyn a Chrug Nant Sais
• Llanllawddog: Crug y Rhyd Hir
• Llanllwni: Crugiau Giar a Crugiau Derlwyn
• Llanpumsaint: Crugiau crwn Llanpumsaint, Crugiau Fach, Crug Gwyn, Crug Bwlch Bychan a Chrug y Banc
• Llanybydder: Crug y Bwdran a Crug Pen Lan
• Llanycrwys: Carreg y Bwci
• Myddfai: Crug crwn Mynydd Myddfai
• Newchurch a Merthyr: Crug Garn Fawr
• Pencarreg: Crug Gelli Dewi Uchaf
• Pentywyn: Crugiau Marros
• St Cler: Crug crwn Bryn Helyg a Chrug Eithin Bach
• St Ishmael: Crug crwn Mynydd Uchaf
• Trelech: Crugiau Trichrug, Crug Glas Treleg, Crug Ebolion, Crug y Dryn a Chrug Garreg Wen

Sir Wrecsam

• Bronington: Crugiau Whitwell
• Brychdyn: Crug Crwn Gatewen
• Ceiriog Ucha:: Tomen y Gwyddel
• Esclus: Crug Hafod y Bwlch a Crug Croes Foel
• Glyntraian: Crug Pen y Brongyll
• Isycoed: Crug Sutton Green
• Llai: Crug Bryn Alun
• Llansantffraid Glyn Ceiriog: Tomen y Meirw
• Wrecsam: Crugiau Fairy Oak a Hillbury
• Penycae: Crugiau Cefn y Gader a Chrug Mynydd Rhiwabon
• Rhiwabon: Crug Rhosymedre

Sir y Fflint

• Brynffordd: Henebion Brynffordd
• Caerwys: Crugiau crynion Caerwys
• Chwitffordd: Crugiau crwn Chwitffordd
• Cilcain: Crug Tan Plas Yw
• Coed-llai: Crug Pentrehobin
• Gwernaffield-y-Waun: Crug Rual Isaf
• Helygain: Crug Moel y Crio a Chrug Crwn Mwcwd
• Llanasa: Crugiau Llanasa
• Llanfynydd: Crug Plas Maen
• Nannerch: Crug crwn Nannerch
• Trelawnyd a Gwaenysgor: Crug crwn y Gop, Crug Coed yr Esgob, Crug Gwaenysgor, Crug crwn Bryn yr Odyn a Chrug Hendy
• Treuddyn: Crugiau Treuddyn
• Ysceifiog: Crugiau Ysgeifiog

Ynys Môn

• Aberffraw: Crug crwn Mynydd Bach
• Llangristiolus: Crug Craiglas
• Llanidan: Crug Crwn dwyrain Brynsiencyn
• Llannerch-y-medd: Crug Crwn Cors y Bol
• Mechell: Pen y Morwyd
• Rhosybol: Crug Pen y Fynwent
• Trearddur: Cytiau crwn Porth Dafarch
• Tref Alaw: Bedd Branwen