Y Pandy, Wrecsam
Pentref yng nghymuned Gwersyllt, Sir Wrecsam, Cymru, yw Y Pandy (hefyd Pandy; Saesneg: The Pandy). Fe'i lleolir yng ngogledd-ddwyrain y sir, 1 filltir i'r dwyrain o Wersyllt ar Afon Alun, ger Gresffordd. Ceir dwy stad ddiwydiannol fechan yn y pentref.
| Math | pentref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Wrecsam |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 53.0722°N 2.9933°W |
| Cod OS | SJ335532 |
 | |
- Am leoedd eraill o'r un enw, gweler Pandy (gwahaniaethu).
Mae olion hen felin dŵr ar lan yr afon o hyd, dyma'r lle oedd y merched yn pannu, ac ar y bryn yma bydd safle canolfan sgio llethr sych Cymru, ar y tip glo enfawr. Gohirwyd y cynllun mwy nag unwaith yn ddiweddar. Mae cylchfan i'r ffordd osgoi Wrecsam-Caer yn wneud y lle yn addas i ddatblygiad o'r fath. Mae cynllun arall i agor mynwent newydd i Wrecsam ar ochr gogleddol y pentref.
Y pentrefi agosaf yw Llai i'r gogledd, a Gresffordd i'r gorllewin. Mae'r Pandy yn rhan o Gymuned Gwersyllt.
Yng nghanol y pentref mae safle Glofa Gresffordd, sy'n enwog am y drychineb a ddigwyddodd ar 22 Medi 1934. Cafodd 265 o bobl eu lladd wedi ffrwydrad nwy. Mae hi'n un o'r trychinebau pyllau glo mwyaf yn hanes Prydain. Cauwyd y pwll yn Nhachwedd 1973 a datblygwyd rhan o'r safle. Er gwaethaf enwocrwydd y Ddrychineb roedd rhaid aros tan 1982 i gael cofeb deilwng yn defnyddio olwyn o'r gêr weindio. Ers 1998 mae stad o dai newydd ar safle y siediau glo, ceiswyd newid enw'r pentref i Gresford Heath gan y datblygwyr (am fod prisiau tai yn uwch yng Ngresffordd ac i Seisnigo ar yr enw). Mae cofeb i'r rhai bu farw yn Nrychineb Gresffordd yn Y Pandy o flaen Clwb y Glowyr.
Dolenni allanol
golygu- Cyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam
- Pwll Glo Gresffordd (CBSW) Archifwyd 2012-03-03 yn y Peiriant Wayback
- Llyfr Coffadwriaeth Gresffordd Ar-Lein (CBSW) Archifwyd 2008-11-22 yn y Peiriant Wayback
Trefi
Y Waun · Wrecsam
Pentrefi
Acrefair · Bangor-is-y-coed · Y Bers · Bronington · Brymbo · Brynhyfryd · Bwlchgwyn · Caego · Cefn Mawr · Coedpoeth · Erbistog · Froncysyllte · Garth · Glanrafon · Glyn Ceiriog · Gresffordd · Gwersyllt · Hanmer · Holt · Llai · Llanarmon Dyffryn Ceiriog · Llannerch Banna · Llan-y-pwll · Llechrydau · Llys Bedydd · Marchwiail · Marford · Y Mwynglawdd · Yr Orsedd · Owrtyn · Y Pandy · Pentre Bychan · Pentredŵr · Pen-y-bryn · Pen-y-cae · Ponciau · Pontfadog · Rhiwabon · Rhos-ddu · Rhosllannerchrugog · Rhostyllen · Rhosymedre · Talwrn Green · Trefor · Tregeiriog · Tre Ioan · Wrddymbre
