Ynys Gybi
Ynys oddi ar pen gogledd-orllewinol Ynys Môn yw Ynys Gybi (Saesneg: Holy Island). Ei harwynebedd yw tua 464 hectar neu 15.22 milltir sgwâr. Fe'i henwir ar ôl Sant Cybi, nawddsant Caergybi. Ceir nifer sylweddol o safleoedd hynafol ar yr ynys, yn feini hirion, siambrau claddau a chytiau'r Gwyddelod a safleoedd cysylltiedig â Christnogaeth gynnar ac olion Celtaidd. Yn ôl Cyfrifiad 2011, mae gan Ynys Gybi boblogaeth o 13,659 ac roedd 11,431 (84%) o'r boblogaeth yn byw yng Nghaergybi ei hun.
 | |
| Math |
Ynys  |
|---|---|
|
| |
| Prifddinas |
Caergybi |
| Poblogaeth |
13,659 |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol |
Ynysoedd Prydain |
| Sir |
Ynys Môn |
| Gwlad |
.svg){kind=small} Cymru |
| Arwynebedd |
39.4 km² |
| Gerllaw |
Môr Iwerddon |
| Cyfesurynnau |
53.2833°N 4.6167°W |
| Hyd |
12.3 cilometr |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | |
| AS/au | |
DaearyddiaethGolygu
Y dref fwyaf ar yr ynys yw Caergybi, sy'n borthladd pwysig ers canrifoedd a lleoliad yr harbwr ar gyfer y llongau fferi i Iwerddon. Mynydd Twr (722' (220 m)) yw bryn uchaf Ynys Gybi a gweddill Môn.
Ceir nifer o glogwynni ar hyd yr arfordir gorllewinol gydag ynysoedd bychain fel Ynys Lawd, gyda'i goleudy enwog, ac Ynys Arw. Cafwyd nifer o londdrylliadau dros y blynyddoedd. Mae tua 30 milltir o Lwybr Arfordirol Ynys Môn (sy'n 125 milltir o hyd) i'w gael o amgylch Ynys Gybi.
Gelwir y llain o fôr sy'n gwahanu Ynys Gybi a gweddill Môn yn Fae Cymyran, sy'n cynnwys y Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig yng Nghymru a elwir yn FBeddmanarch-Cymyran, ac a gofrestrwyd yn 1 Ionawr 1961 fel ymgais gadwraethol i amddiffyn a gwarchod y safle.[1]
CludiantGolygu
Cysylltir Ynys Gybi â thir mawr Môn gan sarnau sy'n dwyn y briffordd A5/A55 a Rheilffordd Arfordir Gogledd Cymru sy'n cysylltu Caergybi â Chaer a Llundain, a phont wreiddiol yr hen ffordd doll (A5). Yn ogystal ceir Pontrhydybont, a groesir gan ffordd 'B' ac sy'n llawer llai.
O Gaergybi mae gwasanaethau fferi ar gael i Dún Laoghaire a Dulyn, yn Iwerddon.
Dolenni allanolGolygu
- ↑ Gwefan Cyngor Cefn Gwlad Cymru (bellach 'Cyfoeth Naturiol Cymru'); adalwyd 25 Rhagfyr 2013