Caergybi

Caergybi
Math	tref
Daearyddiaeth
Sir	Cymuned Caergybi
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	53.32°N 4.63°W
Cod OS	SH2482
Cod post	LL65
Gwleidyddiaeth
AC/au	Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru);
AS/au	Albert Owen (Llafur);
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Caergybi (Saesneg: Holyhead) yw tref fwyaf Sir Fôn (efo poblogaeth o tua 12,000). Saif ar ochr orllewinol Ynys Gybi ar lan Bae Caergybi, sy'n fraich o Fôr Iwerddon. Mae'r dref yn borthladd mawr: mae sawl fferi yn teithio rhwng Caergybi a Dulyn a Dún Laoghaire yn Iwerddon. Mae Llwybr Arfordirol Ynys Môn yn cychwyn ac yn gorffen yn y dref. Mae yna pont droed fodern yn cystylltu y porthlardd gyda'r gyda'r tref. Yng Nghaergybi, mae yna lawer o fwytai fel Standing Stones, KFC, McDonalds, a Jambos Chinese. Yn ogystal, mae yno lawer o siopau fel Tesco, Poundland, Wilkos, Pets at Home, New Look a Cancer Research wedi'u lleoli yn y dref.

HanesGolygu

Eglwys Cybi Sant, Yr Eglwys yng Nghymru.

Mae olion yn dyddio o 2000 C.C. ar gopa Caer y Twr gyda nifer o Gytiau Gwyddelod ar y llethrau deheuol. Mae'n amlwg bod masnach aur a bwyaill cerrig rhwng Prydain ac Iwerddon.

Roedd caer Rufeinig Caer Gybi ar y safle yma o ddiwedd y 3g. Bellach mae eglwys y plwyf a'i mynwent ar safle'r gaer, ond mae'r muriau'n dal i sefyll hyd at uchder o bedair medr. Credir bod y gaer yma at ddefnydd llynges Rufeinig. Ym muchedd Sant Cybi mae cyfeiriad at frenin Gwynedd, Maelgwn Gwynedd, yn rhoi'r tir yma iddo i adeiladu mynachlog.

GoleudaiGolygu

Ar ben Mynydd Twr adeiladodd y Rhufeiniaid y goleudy cyntaf yn yr ardal. Heddiw, nid oes ond y seiliau i'w gweld. Mae goleudai newydd yn gweithio ar Ynys Lawd (wrth y mynydd), trwyn y morglawdd (yn y porthladd), Ynys Halen (yn y porthladd) ac Ynysoedd y Moelrhoniaid yn bellach allan yn y môr, i'r gogledd.

Eisteddfod GenedlaetholGolygu

Cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol yng Nghaergybi ym 1927.

Cyfrifiad 2011Golygu

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[1]^[2]^[3]^[4]

Cyfrifiad 2011

Poblogaeth cymuned Caergybi (pob oed) (11,431)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Caergybi) (4,614)			42.2%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Caergybi) (8547)			74.8%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed(Caergybi) (2,280)			43.9%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

CludiantGolygu

Caergybi yw man cychwyn Rheilffordd Arfordir Gogledd Cymru, sy'n ei chysylltu â Crewe.

Mae cwmnïau fferi yn rhedeg gwasanaethau rheolaidd rhwng Caergybi a Dulyn a Dún Laoghaire yn Iwerddon. Ceir nifer o fysus yn rhedeg yn ardal Caergybi sy'n ei chysylltu â llefydd eraill ar yr ynys. Y pwysicaf yw'r gwasanaethau i Fangor a Llangefni. Mae'r A55 yn dechrau yn y dref. Fel yr E22 Ewropeaidd mae'n cysylltu Caergybi ag Ekaterinburg yn Rwsia.