Cymunedau ymreolaethol Sbaen

Rhennir Sbaen yn sawl Cymuned Ymreolaethol (Sbaeneg: comunidad autónoma), sef yr haen gyntaf o raniadau gwleidyddol, yn unol â Chyfansoddiad Sbaen, 1978. Mae'r haen yma'n rhoi hawliau cyfyngedig i ranbarthau a chenhedloedd Sbaen.[1][2][3] Mae'r gair 'ymreolaethol' yn cyfeirio at 'reolaeth', a hawl y cymunedau i reoli eu hunain.

Nid ffederasiwn yw Sbaen, eithr gwladwriaeth unedol sydd wedi datganoli llawer o'i phwerau.[1][4] Derbynia cenhedloedd y byd fod Sbaen, yn ei chyfanrwydd, yn genedl sofran ac yn cael ei chynrychioli yn ei llywodraeth ganolog. Ond mae pwerau'r llywodraeth, i raddau, wedi'u datganoli i'r cymunedau, fel a nodir yn y Cyfansoddiad. Nododd sawl ysgolhaig fod y system hon yn un 'Ffederal' ym mhob ffordd, oddigerth i'r enw, neu "federation without federalism".[5]

Ceir 17 cymuned ymreolaethol a dwy ddinas ymreolaethol, a adnabyddir fel a ganlyn:

Sbaeneg: autonomías
Basgeg: autonomien
Catalaneg: autonomies
Galisieg: autonomías

Mae gan y ddwy ddinas ymreolaethol yr hawl i gael eu hystyried yn gymunedau ymreolaethol, ond hyd yma, nid yw'r naill na'r llall wedi ymgymryd â'r hawl hwnnw.[6]

Baner Cymunedau
ymreolaethol
Prifddinas Llywydd Image Arwynebedd (km2) Poblogaeth (2016) GDP y pen (ewros)
Andalusia Seville Susana Díaz (PSOE) Susana Díaz 2015c (cropped).jpg 87,268 8,388,107 16,960
Catalonia Barcelona Carles Puigdemont (Junts pel Sí) Carles Puigdemont 2016 (cropped).jpg 32,114 7,522,596 27,248
Flag of the Community of Madrid.svg Madrid Madrid Cristina Cifuentes (PP) Cristina Cifuentes 2015f (cropped).jpg 8,028 6,466,996 29,385
Valencia Valencia Ximo Puig (PSOE) Ximo Puig 2015.jpg 23,255 4,959,968 19,964
Galicia Santiago de Compostela Alberto Núñez Feijóo (PP) Nuñezfeijoo.jpg 29,574 2,718,525 20,723
Castilla y León Valladolid
Juan Vicente Herrera (PP) Juan Vicente Herrera 2014 (cropped).jpg 94,223 2,447,519 22,289
Gwlad y Basg Vitoria-Gasteiz Iñigo Urkullu (PNV) Iñigo Urkullu 2014 (cropped).jpg 7,234 2,189,534 30,829
Castilla-La Mancha Toledo Emiliano García-Page (PSOE) Emiliano García-Page 2015 (cropped).jpg 79,463 2,041,631 17,698
Yr Ynysoedd Dedwydd Santa Cruz de Tenerife a Las Palmas Fernando Clavijo (CC) Fernando Clavijo Batlle (b).jpg 7,447 2,101,924 19,568
Murcia Murcia Fernando López Miras (PP) Fernando López Miras.png 11,313 1,464,847 18,520
Aragon Zaragoza Javier Lambán (PSOE) Javier Lambán 2015b (cropped).jpg 47,719 1,308,563 25,540
Extremadura Mérida Guillermo Fernández Vara (PSOE) Guillermo Fernández Vara 2015 (cropped).jpg 41,634 1,087,778 15,394
Ynysoedd Balearig Palma de Mallorca Francina Armengol (PSOE) Francina Armengol 2.jpg 4,992 1,107,220 24,393
Asturias Oviedo Javier Fernández (PSOE) Javier Fernández Fernández 2012 (cropped).jpg 10,604 1,042,608 21,035
Navarre Pamplona Uxue Barkos (Geroa Bai) El lehendakari y la presidenta de Navarra firman un Protocolo de Colaboración entre ambas comunidades (cropped).jpg 10,391 640,647 29,071
Cantabria Santander Miguel Ángel Revilla (PRC) Miguel Ángel Revilla (cropped).jpg 5,321 582,206 22,341
La Rioja Logroño José Ignacio Ceniceros (PP) 5,045 315,794 25,508

Autonomous citiesGolygu

Arfbais Dinas ymreolaethol Llywydd-Faer Delwedd Arwynebedd (km2) Poblogaeth (2016) GDP y pen
(euros)
Arms of Ceuta.svg Ceuta Juan Jesús Vivas (PP) Juan Jesús Vivas en la Convención Nacional del Partido Popular (enero de 2011).jpg 18.5 84,519 19,335
Arms of Melilla.svg Melilla Juan José Imbroda (PP) Juan José Imbroda (2011).jpg 12.3 86,026 16,981

CyfeiriadauGolygu

  1. 1.0 1.1 "Organización territorial. El Estado de las Autonomías" (PDF). Recursos Educativos. Instituto Nacional de Tecnologías Educativas y de Formación del Profesorado. Ministerio de Eduación, Cultura y Deporte. Cyrchwyd 19 Hydref 2012.
  2. Article 2. Cortes Generales (Llywodraeth Sbaen) (1978). "Título Preliminar". Spanish Constitution of 1978. Cyrchwyd 29 Medi 2012.
  3. Article 143. Cortes Generales (Llywodraeth Sbaen) (1978). "Título VIII. De la Organización Territorial del Estado". Spanish Constitution of 1978. Cyrchwyd 29 Medi 2012.
  4. Bacigalupo Sagesse, Mariano (Mehefin 2005). "Sinópsis artículo 145". Constitución española (con sinópsis). Constitución española. Cyrchwyd 28 Ionawr 2012.
  5. The Federal Option and Constitutional Management of Diversity in Spain Xavier Arbós Marín, tud 375; included in 'The Ways of Federalism in Western Countries and the Horizons of Territorial Autonomy in Spain' (volume 2), edited by Alberto López-Eguren and Leire Escajedo San Epifanio; golygydd: Springer; ISBN 978-3-642-27716-0, ISBN 978-3-642-27717-7 (eLyfr)
  6. The Federal Option and Constitutional Management of Diversity in Spain Xavier Arbós Marín, tud 375; gan gynnwys: The Ways of Federalism in Western Countries and the Horizons of Territorial Autonomy in Spain (cyfrol 2), golygydd: Alberto López-Eguren a Leire Escajedo San Epifanio; Springer ISBN 978-3-642-27716-0, ISBN 978-3-642-27717-7; (eLyfr)