Cymunedau ymreolaethol Sbaen

Y Môr Canoldir

Rhennir Sbaen yn sawl Cymuned Ymreolaethol (Sbaeneg: comunidad autónoma), sef yr haen gyntaf o raniadau gwleidyddol, yn unol â Chyfansoddiad Sbaen, 1978. Mae'r haen yma'n rhoi hawliau cyfyngedig i ranbarthau a chenhedloedd Sbaen.^[1]^[2]^[3] Mae'r gair 'ymreolaethol' yn cyfeirio at 'reolaeth', a hawl y cymunedau i reoli eu hunain.

Nid ffederasiwn yw Sbaen, eithr gwladwriaeth unedol sydd wedi datganoli llawer o'i phwerau.^[1]^[4] Derbynia cenhedloedd y byd fod Sbaen, yn ei chyfanrwydd, yn genedl sofran ac yn cael ei chynrychioli yn ei llywodraeth ganolog. Ond mae pwerau'r llywodraeth, i raddau, wedi'u datganoli i'r cymunedau, fel a nodir yn y Cyfansoddiad. Nododd sawl ysgolhaig fod y system hon yn un 'Ffederal' ym mhob ffordd, oddigerth i'r enw, neu "federation without federalism".^[5]

Ceir 17 cymuned ymreolaethol a dwy ddinas ymreolaethol, a adnabyddir fel a ganlyn:

Sbaeneg: autonomías

Basgeg: autonomien

Catalaneg: autonomies

Galisieg: autonomías

Mae gan y ddwy ddinas ymreolaethol yr hawl i gael eu hystyried yn gymunedau ymreolaethol, ond hyd yma, nid yw'r naill na'r llall wedi ymgymryd â'r hawl hwnnw.^[6]

Cymunedau ymreolaethol	Prifddinas	Llywydd	Arwynebedd (km²)	Poblogaeth (2016)	GDP y pen (ewros)
Andalusia	Seville	Susana Díaz (PSOE)	87,268	8,388,107	16,960
Catalonia	Barcelona	Carles Puigdemont (Junts pel Sí)	32,114	7,522,596	27,248
Madrid	Madrid	Cristina Cifuentes (PP)	8,028	6,466,996	29,385
Valencia	Valencia	Ximo Puig (PSOE)	23,255	4,959,968	19,964
Galicia	Santiago de Compostela	Alberto Núñez Feijóo (PP)	29,574	2,718,525	20,723
Castilla y León	Valladolid	Juan Vicente Herrera (PP)	94,223	2,447,519	22,289
Gwlad y Basg	Vitoria-Gasteiz	Iñigo Urkullu (PNV)	7,234	2,189,534	30,829
Castilla-La Mancha	Toledo	Emiliano García-Page (PSOE)	79,463	2,041,631	17,698
Yr Ynysoedd Dedwydd	Santa Cruz de Tenerife a Las Palmas	Fernando Clavijo (CC)	7,447	2,101,924	19,568
Murcia	Murcia	Fernando López Miras (PP)	11,313	1,464,847	18,520
Aragon	Zaragoza	Javier Lambán (PSOE)	47,719	1,308,563	25,540
Extremadura	Mérida	Guillermo Fernández Vara (PSOE)	41,634	1,087,778	15,394
Ynysoedd Balearig	Palma de Mallorca	Francina Armengol (PSOE)	4,992	1,107,220	24,393
Asturias	Oviedo	Javier Fernández (PSOE)	10,604	1,042,608	21,035
Navarre	Pamplona	Uxue Barkos (Geroa Bai)	10,391	640,647	29,071
Cantabria	Santander	Miguel Ángel Revilla (PRC)	5,321	582,206	22,341
La Rioja	Logroño	José Ignacio Ceniceros (PP)	5,045	315,794	25,508

Autonomous citiesGolygu

Arfbais	Dinas ymreolaethol	Llywydd-Faer	Delwedd	Arwynebedd (km²)	Poblogaeth (2016)	GDP y pen (euros)
	Ceuta	Juan Jesús Vivas (PP)		18.5	84,519	19,335
	Melilla	Juan José Imbroda (PP)		12.3	86,026	16,981

CyfeiriadauGolygu

↑ ^1.0 ^1.1 "Organización territorial. El Estado de las Autonomías" (PDF). Recursos Educativos. Instituto Nacional de Tecnologías Educativas y de Formación del Profesorado. Ministerio de Eduación, Cultura y Deporte. Cyrchwyd 19 Hydref 2012.
↑ Article 2. Cortes Generales (Llywodraeth Sbaen) (1978). "Título Preliminar". Spanish Constitution of 1978. Cyrchwyd 29 Medi 2012.
↑ Article 143. Cortes Generales (Llywodraeth Sbaen) (1978). "Título VIII. De la Organización Territorial del Estado". Spanish Constitution of 1978. Cyrchwyd 29 Medi 2012.
↑ Bacigalupo Sagesse, Mariano (Mehefin 2005). "Sinópsis artículo 145". Constitución española (con sinópsis). Constitución española. Cyrchwyd 28 Ionawr 2012.
↑ The Federal Option and Constitutional Management of Diversity in Spain Xavier Arbós Marín, tud 375; included in 'The Ways of Federalism in Western Countries and the Horizons of Territorial Autonomy in Spain' (volume 2), edited by Alberto López-Eguren and Leire Escajedo San Epifanio; golygydd: Springer; ISBN 978-3-642-27716-0, ISBN 978-3-642-27717-7 (eLyfr)
↑ The Federal Option and Constitutional Management of Diversity in Spain Xavier Arbós Marín, tud 375; gan gynnwys: The Ways of Federalism in Western Countries and the Horizons of Territorial Autonomy in Spain (cyfrol 2), golygydd: Alberto López-Eguren a Leire Escajedo San Epifanio; Springer ISBN 978-3-642-27716-0, ISBN 978-3-642-27717-7; (eLyfr)

[eso-1] 1.0 ^1.1 "Organización territorial. El Estado de las Autonomías" (PDF). Recursos Educativos. Instituto Nacional de Tecnologías Educativas y de Formación del Profesorado. Ministerio de Eduación, Cultura y Deporte. Cyrchwyd 19 Hydref 2012.

[art2-2] Article 2. Cortes Generales (Llywodraeth Sbaen) (1978). "Título Preliminar". Spanish Constitution of 1978. Cyrchwyd 29 Medi 2012.

[art143-3] Article 143. Cortes Generales (Llywodraeth Sbaen) (1978). "Título VIII. De la Organización Territorial del Estado". Spanish Constitution of 1978. Cyrchwyd 29 Medi 2012.

[sinopsis145-4] Bacigalupo Sagesse, Mariano (Mehefin 2005). "Sinópsis artículo 145". Constitución española (con sinópsis). Constitución española. Cyrchwyd 28 Ionawr 2012.

[Spain_Xavier_Arbós_Marín_page_375-5] The Federal Option and Constitutional Management of Diversity in Spain Xavier Arbós Marín, tud 375; included in 'The Ways of Federalism in Western Countries and the Horizons of Territorial Autonomy in Spain' (volume 2), edited by Alberto López-Eguren and Leire Escajedo San Epifanio; golygydd: Springer; ISBN 978-3-642-27716-0, ISBN 978-3-642-27717-7 (eLyfr)

[Spain_Xavier_Arbós_Marín_tud._375-6] The Federal Option and Constitutional Management of Diversity in Spain Xavier Arbós Marín, tud 375; gan gynnwys: The Ways of Federalism in Western Countries and the Horizons of Territorial Autonomy in Spain (cyfrol 2), golygydd: Alberto López-Eguren a Leire Escajedo San Epifanio; Springer ISBN 978-3-642-27716-0, ISBN 978-3-642-27717-7; (eLyfr)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]