Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1899
Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1899 oedd y 17eg ornest yng nghyfres Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad. Chwaraewyd chwe gêm rhwng 5 Ionawr a 18 Mawrth. Ymladdwyd hi gan Loegr, Iwerddon, Yr Alban, a Chymru.
| Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1899 | |||
|---|---|---|---|
 Billy Bancroft, Capten Cymru | |||
| Dyddiad | 5 Ionawr - 18 Mawrth 1899 | ||
| Gwledydd |  Lloegr Iwerddon yr Alban Cymru | ||
| Ystadegau'r Bencampwriaeth | |||
| Pencampwyr | Iwerddon (3ydd tro) | ||
| Y Goron Driphlyg | Iwerddon (2il dro) | ||
| Cwpan Calcutta | yr Alban | ||
| Gemau a chwaraewyd | 6 | ||
| Sgoriwr y nifer fwyaf o bwyntiau |  Llewellyn (15) | ||
| Sgoriwr y nifer fwyaf o geisiadau | Llewellyn (5) | ||
| |||
Enillwyd Pencampwriaeth 1899 gan Iwerddon a gipiodd y Goron Driphlyg hefyd. Hwn oedd y pedwerydd tro i Iwerddon ennill y twrnamaint a'r ail achlysur iddynt ennill y Goron Driphlyg. Dyma fyddai llwyddiant olaf Iwerddon am gryn amser; ni fyddent yn ennill y teitl yn llwyr eto tan 1935 a daeth eu Coron Driphlyg nesaf ym 1948. Roedd llwyddiant Iwerddon yn ganlyniad i amddiffyniad cryf dros ben gyda thîm Iwerddon yn ildio dim ond un gic gosb yn y gêm yn erbyn yr Alban. Roedd y gosb ei hun yn ddigynsail gan iddi gael ei dyfarnu am dacl ar chwaraewr nad oedd ym meddiant y bêl, y tro cyntaf i gosb o'r fath gael ei rhoi mewn gêm ryngwladol.
Roedd pencampwriaeth 1899 yn nodedig fel man cychwyn cyfnod o drai i dîm Lloegr. Enillodd y Saeson dim ond saith allan o'r 33 gêm bencampwriaeth nesaf.
Tabl golygu
| Safle | Gwlad | Gemau | Pwyntiau | Pwyntiau bwrdd | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Chwarae | Ennill | Cyfartal | Colli | Dros | Yn erbyn | Gwahan. | |||
| 1 | Iwerddon
|
3 | 3 | 0 | 0 | 18 | 3 | +15 | 6 |
| 2 | yr Alban
|
3 | 2 | 0 | 1 | 29 | 19 | +10 | 4 |
| 3 | Cymru
|
3 | 1 | 0 | 2 | 36 | 27 | +9 | 2 |
| 4 | Lloegr
|
3 | 0 | 0 | 3 | 3 | 37 | −34 | 0 |
Canlyniadau golygu
System sgorio golygu
Penderfynwyd ar y gemau ar gyfer y tymor hwn ar bwyntiau a sgoriwyd. Roedd cais werth tri phwynt, tra bod trosi gôl wedi’i chicio o’r cais yn rhoi dau bwynt ychwanegol. Roedd gôl a ollyngwyd o'r marc a gôl adlam ill dau werth pedwar pwynt. Roedd goliau cosb werth tri phwynt.
Y gemau golygu
Cymry v. Lloegr golygu
7 Ionawr 1899
|
| Cymru
|
26 – 3 | Lloegr
|
|---|---|---|
| Cais: Llewellyn (4) Huzzey (2) Trosiad: Bancroft (4) |
Cais: Robinson |
Cymru: Billy Bancroft (Abertawe) capt.,[1] Viv Huzzey (Caerdydd), Gwyn Nicholls (Caerdydd), Reg Skrimshire (Casnewydd), Willie Llewellyn (Llwynypia), Evan James (Abertawe), David James (Abertawe), Jere Blake (Caerdydd), Tom Dobson (Caerdydd), William Alexander (Llwynypia), Fred Scrine (Abertawe), David Daniel (Llanelli), Alfred Brice (Aberafan), Jehoida Hodges (Casnewydd), Will Parker (Abertawe)
Lloegr: Octopus Gamlin, (Devonport Albion]), Tot Robinson (Percy Park), Percy Stout (Caerloyw), Percy Royds (Blackheath) Reginald Forrest (Wellington), Robert Livesay (Blackheath), Arthur Rotherham (Richmond) capt., Frederick Jacob (Richmond), George Ralph Gibson (Northern Football Club), John Daniell (Prifysgol Caergrawnt), Robert Oakes (Hartlepool Rovers), Herbert Dudgeon (Richmond), William Mortimer (Marlborough Nomads), Charles Harper (Prifysgol Rhydychen), Joseph Davidson (Aspatria) [2]
Iwerddon v. Lloegr golygu
Iwerddon: J Fulton (C R Gogledd yr Iwerddon), Ian Davidson (C R Gogledd yr Iwerddon), J B Allison (Coleg Campbell, Belffast), George Harman (Prifysgol Dulyn), WH Brown (Prifysgol Dulyn), Louis Magee (Bective Rangers) capt., GG Allen (Derry), M Ryan (Rockwell College), J Ryan (Rockwell College), WG Byron (C R Gogledd yr Iwerddon), J McIlwaine (C R Gogledd yr Iwerddon), Tom McGown (C R Gogledd yr Iwerddon), Tom Ahearne (Queens College Cork), Jim Sealy (Prifysgol Dulyn), H McCoull (Belffast Albion)
Lloegr: J. F. Byrne (Mosley), Ernest Fookes (Sowerby Bridge), Percy Stout (Caerloyw), John Taylor (Castleford), Stan Anderson(Whitley Bay Rockcliff), Ernest Taylor (Whitley Bay Rockcliff), Arthur Rotherham (Richmond) capt., Frederick Jacob (Richmond), Charles Thomas (Barnstable), Arthur Darby (Prifysgol Caergrawnt), Joseph Blacklock (Aspatria) Herbert Dudgeon (Richmond), John Shooter (Morley), Frank Stout (Caerloyw), James Davidson (Aspatria) [3]
Yr Alban V. Iwerddon golygu
Yr Alban: J M Reid (Edinburgh Academicals), G T Campbell (Albanwyr Llundain), Douglas Monypenny (Albanwyr Llundain), Robert Neilson (Gorllewin yr Alban), T Scott (Langholm), W P Donaldson (Gorllewin yr Alban) capt., J T Mabon (Jedforest), J H Couper (Gorllewin yr Alban), L Harvey (Greenock Wanderers), G C Kerr (Durham), W M McEwan (Edinburgh Academicals) A MacKinnon (Albanwyr Llundain), Mark Coxon Morrison (Royal HSFP), HO Smith (Watsonians), R C Stevenson (Northumberland)
Iwerddon: PE O'Brien-Butler (Monkstown), Gerry Doran (Lansdowne), J B Allison (Coleg Campbell, Belffast), C Reid (C R Gogledd yr Iwerddon), Edward Fitzhardinge Campbell (Monkstown), Louis Magee (Bective Rangers) capt., A Barr (Methodistiaid Belffast), Tom McGown (C R Gogledd yr Iwerddon), M Ryan (Rockwell College), WG Byron (C R Gogledd yr Iwerddon), JH Lytle (C R Gogledd yr Iwerddon), J Ryan (Rockwell College), Arthur Meares (Prifysgol Dulyn), Jim Sealy (Prifysgol Dulyn), TJ Little (Bective Rangers)
Roedd y daith Wyddelig i'r Alban yn gêm o ddigwyddiadau tro cyntaf; nid yn unig y dyfarnwyd y gosb dybiedig gyntaf am dacl oddi ar y bêl, ond hon oedd y gêm gyntaf ar dir cartref newydd yr Alban, Inverleith a hwn oedd y tro cyntaf i Iwerddon lwyddo i guro'r Alban yn yr Alban.
Yr Alban v. Cymru golygu
4 Mawrth 1899
|
| yr Alban
|
21 – 10 | Cymru
|
|---|---|---|
| Cais: Gedge Smith Monypenny Adlam Gedge Lamond |
Cais: Llewellyn Lloyd Llewellyn Tros Bancroft (2) |
Yr Alban: H Rottenburg (Albanwyr Llundain), Henry Gedge (Albanwyr Llundain), Douglas Monypenny (Albanwyr Llundain), George A.W. Lamond (Kelvinshire Acads), T Scott (Langholm), R T Neilson (Gorllewin yr Alban), JW Simpson (Royal HSFP), John Dykes (Albanwyr Llundain), G C Kerr ), W M McEwan (Edinburgh Academicals) A MacKinnon (Albanwyr Llundain), Mark Coxon Morrison (Royal HSFP) capt., H O Smith (Watsonians), R C Stevenson (Northumberland), W J Thompson (Gorllewin yr Alban)
Cymru: Billy Bancroft (Abertawe) capt., Viv Huzzey (Caerdydd), Gwyn Nicholls (Caerdydd), Reg Skrimshire (Casnewydd), Willie Llewellyn (Llwynypia), Selwyn Biggs (Caerdydd), Llewellyn Lloyd (Casnewydd), Jere Blake (Caerdydd), Tom Dobson (Caerdydd), William Alexander (Llwynypia), Fred Scrine (Abertawe), Alfred Brice (Aberafan), Jehoida Hodges (Casnewydd), Will Parker (Abertawe), Dick Hellings (Llwynypia)
Bron i ddau fis ar ôl i'r twrnamaint gychwyn, aeth Cymru ar eu taith gyntaf i Inverleith ar ôl i dywydd gwael ohirio'r ornest ar bedwar achlysur. Hon oedd y gêm efo sgôr uchaf y gystadleuaeth.
Douglas Monypenny, a sgoriodd gais yn yr ornest oedd yr unig chwaraewr rygbi rhyngwladol o'r Alban i gael ei ladd yn Rhyfel y Boer, gan farw'r flwyddyn ganlynol yn Paardeberg.
Lloegr v. Yr Alban golygu
Lloegr: Octopus Gamlin (Devonport Albion), Ernest Fookes (Sowerby Bridge), Percy Stout (Caerloyw), William Bunting (Richmond), John Matters (RNEC Keyham), Reggie Schwarz (Richmond), Arthur Rotherham (Richmond) capt., Herbert Dudgeon (Richmond), Robert Oakes (Hartlepool Rovers), James Davidson (Aspatria), Joseph Davidson (Aspatria), Frank Stout (Caerloyw), Reginald Hobbs (Blackheath), John Shooter (Morley), Aubrey Dowson] (Mosley)
Yr Alban: H Rottenburg (Albanwyr Llundain), Henry Gedge (Albanwyr Llundain), Douglas Monypenny (Albanwyr Llundain), George A.W. Lamond (Kelvinshire Acads), T Scott (Langholm), Jimmy Gillespie (Edinburgh Academicals), JW Simpson (Royal HSFP), John Dykes (Albanwyr Llundain), GC Kerr (Edinburgh Wanderers), WM McEwan (Edinburgh Academicals) A MacKinnon (Albanwyr Llundain), Mark Coxon Morrison (Royal HSFP) capt., HO Smith (Watsonians), RC Stevenson (Northumberland), WJ Thompson (Gorllewin yr Alban)
Mewn gêm a welodd yr unig bartneriaeth ryngwladol rhwng y brodyr o Loegr, James a Joseph Davidson; Fe wnaeth colled Lloegr roi'r Llwy Bren i'r tîm am y tro cyntaf yn nhwrnamaint y Pedair Gwlad. Daeth y gêm hon i ben ag un ar ddeg o yrfaoedd rhyngwladol, saith o Loegr a phedwar o'r Alban.----
Cymru v. Iwerddon golygu
Cymru: Billy Bancroft (Abertawe) capt., Viv Huzzey (Caerdydd), Gwyn Nicholls (Caerdydd), Reg Skrimshire (Casnewydd), Willie Llewellyn (Llwynypia), Selwyn Biggs (Caerdydd), Llewellyn Lloyd (Casnewydd), William Alexander (Llwynypia), Jere Blake (Caerdydd), Fred Cornish (Caerdydd), David Daniel (Llanelli), Alfred Brice (Aberafan), Jehoida Hodges (Casnewydd), George Boots (Casnewydd), Dick Hellings (Llwynypia)
Iwerddon: PE O'Brien-Butler (Monkstown), Gerry Doran (Lansdowne), C Reid (C R Gogledd yr Iwerddon), George Harman (Prifysgol Dulyn), Edward Fitzhardinge Campbell (Monkstown), Louis Magee (Bective Rangers) capt., GG Allen (Derry), Cecil Moriarty (Monkstown), M Ryan (Rockwell College), WG Byron (C R Gogledd yr Iwerddon), J McIlwaine (C R Gogledd yr Iwerddon), J Ryan (Rockwell College), Arthur Meares (Prifysgol Dulyn), Jim Sealy (Prifysgol Dulyn), TJ Little (Bective Rangers)
Daeth dorf o dros 40,000 o bobl i Barc yr Arfau Caerdydd i weld Iwerddon yn ennill y Goron Driphlyg, record ar gyfer gêm yn y Pedair Gwlad. Yr unig sgôr oedd cais gan Gerry Doran ac roedd y dorf ar adegau yn afreolus gyda brwdfrydedd. Cafodd y pum munud arferol ar gyfer hanner amser ei ymestyn i bymtheg munud wrth i swyddogion geisio gwthio'r dorf oresgynnol o'r cae. Cafodd yr ail hanner aflonyddwch tebyg gan y dorf hefyd, a baciodd hyd at y llinellau ystlys gan orlifo i mewn i ardal y chwarae ar adegau. Mae'r gêm hefyd yn cael ei chofio fel y gêm y methodd capten Cymru Billy Bancroft ei chwblhau ar ôl iddo gael ei daflu i'r dorf gan y brodyr Gwyddelig Mick a Jack Ryan. Syrthiodd Bancroft yn lletchwith, gan dorri sawl asen a gorfodwyd ef i ymddeol.
Dolenni allanol golygu
- "6 Nations History". rugbyfootballhistory.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 30 Rhagfyr 2007. Cyrchwyd 2008-01-19.
Ffynonellau golygu
- Godwin, Terry (1984). The International Rugby Championship 1883-1983. London: Willow Books. ISBN 0-00-218060-X.
- Smith, David; Williams, Gareth (1980). Fields of Praise: The Official History of The Welsh Rugby Union. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru. ISBN 0-7083-0766-3.
Cyfeiriadau golygu
- ↑ "BANCROFT, WILLIAM JOHN (1871-1959), chwaraewr rygbi a chriced. | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-01-31.
- ↑ "England V Wales". Papurau Cymru. Jones & Son, South Wales Echo. 1899-01-07. Cyrchwyd 2021-01-31.
- ↑ "ENGLAND v IRELAND - South Wales Echo". Jones & Son. 1899-02-04. Cyrchwyd 2021-01-31.
Dolenni allanol golygu
- "6 Nations History". rugbyfootballhistory.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 30 Rhagfyr 2007. Cyrchwyd 2020-09-01.
| Rhagflaenydd Y Pedair Gwlad 1898 |
Pencampwriaeth Rygbi'r Pedair Gwlad 1899 |
Olynydd Y Pedair Gwlad 1900 |