Esther (drama)
Drama gan Saunders Lewis ydy Esther a gyhoeddwyd gyntaf yn 1960.[1] Comisiynwyd Esther yn wreiddiol gan y BBC fel drama radio ym 1958 ac fe'i llwyfannwyd am y tro cyntaf mewn gŵyl drama flynyddol yn Llangefni.[2] Seiliodd Saunders Lewis ei ddrama ar hanes yr Iddewes, Esther, a geir yn y Beibl - stori llawn hunan aberth a chynllwyn. Roedd Esther (enw sy'n golygu seren neu hapusrwydd, yn yr Hebraeg) yn wraig i Ahasferus, Brenin Persia rhwng 485-465 CC ac yn Iddewes.
 | |
| Enghraifft o'r canlynol | gwaith ysgrifenedig  |
|---|---|
| Awdur | Saunders Lewis |
| Cyhoeddwr | Dinefwr Press, Llandybïe |
| Gwlad | Cymru |
| Iaith | Cymraeg |
| Dyddiad cyhoeddi | Cyhoeddiad cyntaf: 1960 Argraffiad diweddaraf: Gorffennaf 2000 |
| ISBN | 9780715406465 |
| Tudalennau | 102 |
| Genre | Drama |
Addaswyd y ddrama ar gyfer plant a phobol ifanc gan CBAC yn 2000, yn un o dair drama Saunders Lewis.[3]
Cymeriadau
golygu- Y Frenhines Esther
- Y Brenin Ahasferus - Brenin Persia
- Haman - y Prif Weinidog
- Harbona - Swyddog yn y Palas
- Mordecai - Cefnder y Frenhines
Cynyrchiadau nodedig
golygu1950au
golyguCynhyrchiad o'r ddrama radio ar gyfer BBC Cymru.
1960au
golyguCynhyrchiad John Gwilym Jones.
1970au
golygu
Llwyfannwyd y ddrama gan Gwmni Theatr Cymru ym 1979. Cyfarwyddwr David Lyn; cynllunydd Martin Morley; rheolwr llwyfan Iestyn Garlick; dirprwy reolwr Elinor Roberts; cynorthwywr Julia Jones; goleuo a sain Gareth Jones; cynorthwyr Siôn Havard Gregory; gwisgoedd Gwyneth Roberts a Janice Dickson; prif saer: Glyn Richards; cast:
- Esther - Maureen Rhys
- Ahasferus - John Ogwen
- Haman - Stewart Jones
- Harbona - Cefin Roberts
- Mordecai - Glyn Williams
- Carcharorion : Marion Fenner, [Ifan] Huw Dafydd, Sioned Mair ac Hannah M Roberts.
"Penderfyniad David oedd i ni fod yn Iddewon yn per[ff]ormio'r ddrama ar ŵyl y 'Purum'," yn ôl Maureen Rhys yn ei hunangofiant, "pryd mae'r Iddewon yn dathlu bod y Frenhines Esther wedi eu hachub nhw fel cenedl. Esther wahanol oeddwn i ar y llwyfan i'r llun ohona i ar y poster. Dillad carpiog oedd ganddon ni i gyd, ac actorion dan hyfforddiant y Cwmni yn cymryd rhan fel y cyd-garcharorion. Fe wnaeth David y cynhyrchiad yn un ensemble lle'r oedd pawb yn cyfrif. Doeddwn i ddim yn teimlo mod i'n chwarae'r brif ran, dim ond yn un o dîm," ychwangodd.[4]
2000au
golygu
Ail lwyfannwyd y ddrama gan Theatr Genedlaethol Cymru yn 2006, pan oedd y cwmni o dan oruchwyliaeth Cefin Roberts. Dewiswyd Daniel Evans i gyfarwyddo'r cynhyrchiad, yr ail gynhyrchiad iddo'i gyfarwyddo'n broffesiynol.[5] Cynllunydd Guto Humphreys; cerddoriaeth Dyfan Jones; cast:
- Y frenhines Esther - Nia Roberts
- Y brenin Ahasferus - Julian Lewis Jones
- Haman - Rhys Parry Jones
- Harbona - Carwyn Jones
- Mordecai - Rhys Richards
- Cantores - Karen Evans.
Derbyniodd y cynhyrchiad adolygiadau ffafriol iawn yn y Wasg. Dyma oedd gan Paul Griffiths i'w ddweud yn Y Cymro: "Mae Gŵyl y Purim yn ddiwrnod pwysig i’r Iddewon. Dyma’r dydd maen nhw’n diolch am ddewrder y Frenhines Esther am achub eu hil. Mi fydda innau’n fythol ddiolchgar am yr unfed-ar-hugain o Ebrill 2006, oherwydd dyma pryd y bu i Daniel Evans adfer fy ffydd innau yn y Ddrama Gymraeg! [...] Heb egwyl rhwng bob Act, fe blethwyd y cyfan yn fedrus a theatrig a hynny gyda graen brofiadol."[5]
"Ar ddechrau eu Tymor o Glasuron, mae'n braf cael datgan yn hyderus fod y Theatr Genedlaethol wedi dod i'w hoed," oedd barn Eifion Lloyd Jones ar wefan BBC Cymru; "Dyma gynhyrchiad teilwng a chaboledig, gyda sawl perfformiad nodedig ac un cwbl arbennig [...] Heb amheuaeth, Rhys Parry Jones oedd brenin y cynhyrchiad [...] 'Fedra'i ddim cofio gweld Rhys mewn cynhyrchiad llwyfan safonol o'r fath o'r blaen. A 'fedra'i ddim cofio gweld unrhyw actor yn rhagori ar ei berfformiad yma mewn unrhyw ddrama arall, ychwaith."[6]
Gweler hefyd
golyguCyfeiriadau
golygu- ↑ Gwefan y BBC
- ↑ "BBC - Cymru'r Byd - Llyfrau". www.bbc.co.uk. Cyrchwyd 2024-09-04.
- ↑ Ynys Môn
- ↑ Rhys, Maureen (2006). Prifio - hunangofiant Maureen Rhys. Gomer. ISBN 1 84323 762 8.
- ↑ 5.0 5.1 "Paul Griffiths". paulpesda.blogspot.com (yn Saesneg). Cyrchwyd 2024-09-04.
- ↑ "BBC - Cymru'r Byd - Llyfrau". www.bbc.co.uk. Cyrchwyd 2024-09-04.
