Cefnfor India

Cefnfor India yw'r trydydd mwyaf o gefnforoedd y byd, gan orchuddio 70,560,000 km² (27,240,000 metr sgwâr) neu 19.8% meo'r dŵr ar wyneb y Ddaear. Mae wedi'i ffinio gan Asia i'r gogledd, Affrica i'r gorllewin ac Awstralia i'r dwyrain. I'r de mae wedi'i ffinio â'r Cefnfor Deheuol neu Antarctica, yn dibynnu ar y diffiniad a ddefnyddir. Mae gan Gefnfor India rai moroedd ymylol neu ranbarthol mawr, fel Môr Arabia, y Môr Laccadive, Môr Somalïaidd, Bae Bengal, Môr Andaman, Môr Andaman a Môr Timor. Yma hefyd ceir Gwlff Aden, Gwlff Oman a Gwlff Persia. Ymlith y gwledydd o gwmpas Cefnfor India mae De Affrica, Mosambic, Tansanïa, Cenia a Somalia yn Affrica, Iemen, Oman, Pacistan, India, Bangladesh, Myanmar ac Indonesia yn Asia ac Awstralia.

Cefnforoedd y Ddaear
(Cefnfor y Byd)
Cefnfor yr Arctig Cefnfor y De Cefnfor yr Iwerydd Cefnfor India Y Cefnfor Tawel

Cefnfor India

Math	cefnfor, môr, rhanbarth
Enwyd ar ôl	India
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	Cefnfor y Byd
Arwynebedd	76,174,000 km²
Uwch y môr	0 metr
Yn ffinio gyda	Kismayo, De Affrica, Cefnfor yr Iwerydd, Y Cefnfor Tawel, Cefnfor y De
Cyfesurynnau	20°S 80°E
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Yr ynysoedd mwyaf yw Madagasgar, Comoros, Seychelles, Socotra, ynysoedd Lakshadweep, Maldives, Ynysfor Chagos, Sri Lanca, Ynysoedd Andaman, Ynysoedd Nicobar, Ynysoedd Mantawai, ac Ynysoedd Kerguélen.

Mae Cefnfor India'n cynnwys 291.9 miliwn km³ o ddŵr. Ei ddyfnder mwyaf yw dyffryn hollt Java gyda dyfnder o 7,258 medr, ond mae dyfnder cyfartolog y cefnfor yn 3,897 medr, bron i bedwar gwaith uchder yr Wyddfa.

Geirdarddiad

Mae'r enw 'Cefnfor India' wedi'i ddefnyddio ers o leiaf 1515 pan ardystiwyd y ffurf Ladin Oceanus Orientalis Indicus ("Cefnfor Dwyrain Indiaidd"), a ddefnyddiwyd gan fod India'n ymwthio i'r mor. Fe'i gelwid cyn hynny'n "Gefnfor Dwyreiniol", term a oedd yn dal i gael ei ddefnyddio yng nghanol y 18g.

Yng Ngwlad Groeg Hynafol, galwyd Cefnfor India yn "Fôr Erythraean".

Daearyddiaeth

Rhennir llawr cefnfor Cefnfor India gan gribau a'i groesi gan strwythurau aseismig

Delwedd lloeren wedi'i chanoli ar Gefnfor India

Maint a data

Roedd ffiniau Cefnfor India, fel yr amlinellwyd gan y Sefydliad Hydrograffig Rhyngwladol ym 1953 yn cynnwys y Cefnfor Deheuol ond nid y moroedd ymylol ar hyd yr ymyl ogleddol, ond yn y flwyddyn 2000 amffiniodd yr IHO y Cefnfor Deheuol ar wahân, gweithred a symudodd ddyfroedd i'r De o 60° S o Gefnfor India, ond a oedd yn cynnwys y moroedd ymylol gogleddol. Mae rhan fwyaf gogleddol Cefnfor India (gan gynnwys moroedd ymylol) oddeutu 30 ° i'r gogledd yng Ngwlff Persia.

Arfordiroedd a silffoedd

Mewn cyferbyniad â'r Môr Iwerydd a'r Môr Tawel, mae Cefnfor India wedi'i amgáu gan brif diroedd ac archipelago ar dair ochr ac nid yw'n ymestyn o begwn i begwn. Mae wedi'i ganoli ar Benrhyn India. Er bod yr isgyfandir hwn wedi chwarae rhan sylweddol yn ei hanes, mae Cefnfor India wedi bod yn ferw o gymunedau cosmopolitaidd, gan gydgysylltu rhanbarthau amrywiol gan arloesiadau, masnach a chrefydd ers yn gynnar iawn. Mae gan ymylon gweithredol Cefnfor India ddyfnder cyfartalog o 19 ± 0.61 km (11.81 ± 0.38 milltir) gyda dyfnder uchaf o 175 km (109 milltir). Mae gan yr ymylon goddefol ddyfnder cyfartalog o 47.6 ± 0.8 km (29.58 ± 0.50 milltir). Lled cyfartalog llethrau'r silffoedd cyfandirol yw 50.4-52.4 km (31.3-32.6 milltir) ar gyfer ymylon gweithredol a goddefol yn y drefn honno, gyda dyfnder uchaf o 205.3-255.2 km (127.6–158.6 milltir).

Awstralia, Indonesia, ac India yw'r tair gwlad sydd â'r traethlinau hiraf a'r parthau economaidd unigryw. Mae'r silff gyfandirol yn 15% o Gefnfor India. Mae mwy na dau biliwn o bobl yn byw mewn gwledydd sy'n ffinio â Chefnfor India, o'i gymharu ag 1.7 biliwn ar gyfer Môr yr Iwerydd a 2.7 biliwn ar gyfer y Môr Tawel (mae rhai gwledydd yn ffinio â mwy nag un cefnfor).

Afonydd

Mae basn draenio Cefnfor India yn gorchuddio 21,100,000 km2 (8,100,000 metr sgwâr), bron yn union yr un fath ag arwynebedd y Môr Tawel a hanner basn yr Iwerydd, neu 30% o arwyneb ei gefnfor (o'i gymharu â 15% ar gyfer y Môr Tawel). Rhennir basn draenio Cefnfor India yn oddeutu 800 o fasnau unigol, hanner yr un o'r Môr Tawel. Lleolir 50% ohono yn Asia, 30% yn Affrica, ac 20% yn Awstralasia. Mae afonydd Cefnfor India'n fyrrach, ar gyfartaledd, (740 km sef 460 milltir) nag afonydd y cefnforoedd mawr eraill. Yr afonydd mwyaf yw (dosbarth 5) afonydd Zambezi, Ganges-Brahmaputra, Indus, Jubba, a Murray ac (dosbarth 4) Shatt al-Arab, Wadi Ad Dawasir (system afon sych ar Benrhyn Arabia) ac afonydd Limpopo.

Hinsawdd

Mae sawl nodwedd yn gwneud Cefnfor India'n unigryw. Mae'n ffurfio craidd y Pwll Cynnes Trofannol ar raddfa fawr sydd, wrth ryngweithio â'r awyrgylch, yn effeithio ar yr hinsawdd yn rhanbarthol ac yn fyd-eang. Mae Asia'n blocio allforio gwres ac mae'n atal awyru Cefnfor India. Y cyfandir hwn hefyd sy'n gyrru monsŵn Cefnfor India, y cryfaf ar y Ddaear, sy'n achosi amrywiadau tymhorol ar raddfa fawr mewn ceryntau cefnfor, gan gynnwys gwrthdroi Cerrynt Somalïaidd a Cherrynt Monsoon Indiaidd.

Mae ymchwydd (upwelling) yn digwydd ger Corn Affrica a Phenrhyn Arabia yn Hemisffer y Gogledd ac i'r gogledd o'r gwyntoedd masnach yn Hemisffer y De. Mae'r Indonesian Throughflow yn gysylltiad Cyhydeddol unigryw â'r Môr Tawel.

Hanes

Mae Cefnfor India, ynghyd â Môr y Canoldir, wedi cysylltu pobl ers talwm, tra bod yr Iwerydd a'r Môr Tawel wedi gweithredu fel rhwystrau neu mare incognitum. Mae hanes ysgrifenedig Cefnfor India, fodd bynnag, wedi bod yn Ewrocentrig ac yn dibynnu i raddau helaeth ar argaeledd ffynonellau ysgrifenedig o'r oes drefedigaethol (colonial). Yn aml, rhennir yr hanes hwn yn gyfnod hynafol ac yna cyfnod Islamaidd; mae'r cyfnodau dilynol yn aml yn cael eu hisrannu i gyfnodau Portiwgalaidd, Iseldiraidd a Phrydeinig.

Aneddiadau cyntaf

Yn India darganfuwyd ffosiliau Pleistosenaidd o Homo erectus a ffosiliau dynolaidd (hominidaidd) cynharach eraill, tebyg i Homo heidelbergensis yn Ewrop. Yn ôl theori trychineb Toba, 74000 o flynyddoedd yn ôl, pan echdorodd llosgfynydd yn Llyn Toba,Sumatra, gorchuddiwyd India â lludw folcanig gan ddileu un neu ragor o linachau bodau dynol hynafol yn India a De-ddwyrain Asia.

Mae theori 'Allan o Affrica' yn nodi bod Homo sapiens wedi ymledu o Affrica i dir mawr Ewrasia. Mae'r rhagdybiaeth Gwasgariad Deheuol neu Arfordirol mwy diweddar, fodd bynnag, yn dadlau bod bodau dynol modern wedi ymledu ar hyd arfordiroedd Penrhyn Arabia a de Asia. Cefnogir y rhagdybiaeth hon gan ymchwil mtDNA sy'n datgelu digwyddiad gwasgaru cyflym yn ystod y Pleistosen Hwyr (11,000 CP / o flynyddoedd yn ôl). Dechreuodd y gwasgariad arfordirol hwn, fodd bynnag, yn Nwyrain Affrica 75,000 o CP a digwyddodd yn ysbeidiol o aber i aber ar hyd perimedr gogleddol Cefnfor India ar gyfradd o 0.7–4.0 km (0.43-2.49 milltir) y flwyddyn. Yn y pen draw, arweiniodd at fodau dynol modern yn mudo o Sunda dros Wallacea i Sahul (De-ddwyrain Asia i Awstralia). Ers hynny, mae tonnau o bobloedd wedi ymfudo ac wedi ailsefydlu ac, yn amlwg, roedd pobl arfordirol Cefnfor India wedi bod yn byw yno ymhell cyn i'r gwareiddiadau cyntaf ddod i'r amlwg. 5000–6000 o flynyddoedd yn ôl roedd chwe chanolfan ddiwylliannol wahanol wedi esblygu o amgylch Cefnfor India: Dwyrain Affrica, y Dwyrain Canol, Isgyfandir India, De-ddwyrain Asia, Ynysfor Maleia ac Awstralia; pob un yn rhyng-gysylltu â'i gymdogion.

Dechreuodd globaleiddio bwyd ar dir mawr Cefnfor India c. 4.000 o flynyddoedd yn ôl. Daeth pum cnwd Affricanaidd - sorgwm, miled perlog, ragi, pys y fuwch a ffa hiasinth - rywsut o hyd i Gwjarat yn India yn ystod yr Harappan Hwyr (2000–1700 BCE).

Esblygodd masnachwyr Gwjarati yn fforwyr cyntaf Cefnfor India wrth iddynt fasnachu nwyddau Affricanaidd fel ifori, cregyn crwbanod a chaethweision. Canfu miled (Panicum miliaceum) ei ffordd o Ganol Asia i Affrica, ynghyd ag ieir a sebwaid, er bod anghydfod ynghylch yr union amseriad. Oddeutu 2000 BCE ymddangosodd pupur du a sesame, y ddau yn frodorol o Asia, yn yr Aifft. Tua'r un amser symudodd y llygoden fawr ddu a llygoden y tŷ o Asia i'r Aifft. Cyrhaeddodd bananas i Affrica tua 3000 o flynyddoedd yn ôl.

Mae o leiaf un ar ddeg o tswnamïau cynhanesyddol wedi taro arfordir Cefnfor India yn Indonesia rhwng 7,400 a 2,900 o flynyddoedd yn ôl. Wrth ddadansoddi gwelyau tywod mewn ogofâu yn rhanbarth Aceh, daeth gwyddonwyr i'r casgliad bod y cyfnodau rhwng y tswnamïau hyn wedi amrywio o gyfresi o fân tswnamïau dros ganrif i gyfnodau o fwy na 2,000 o flynyddoedd cyn y megawthiadau (megathrusts) yn Ffos Sunda. Er bod y risg ar gyfer tswnamïau yn y dyfodol yn uchel, mae'n debygol y bydd cyfnod tawel yn dilyn megawthiad mawr fel yr un yn 2,004, a hynny am gyfnod go hir.

Darllen pellach

• Bahl, Christopher D. "Transoceanic Arabic historiography: sharing the past of the sixteenth-century western Indian Ocean." Journal of Global History 15.2 (2020): 203–223.
• Palat, Ravi. The Making of an Indian Ocean World-Economy, 1250–1650: Princes, Paddy fields, and Bazaars (2015)
• Pearson, Michael. Trade, Circulation, and Flow in the Indian Ocean World (2015_0(Palgrave Series in Indian Ocean World Studies)
• Schnepel, Burkhard and Edward A. Alpers, eds. Connectivity in Motion: Island Hubs in the Indian Ocean World (2017).
• Schottenhammer, Angela, ed. Early Global Interconnectivity across the Indian Ocean World, Volume I: Commercial Structures and Exchanges (2019)
• Schottenhammer, Angela, ed. Early Global Interconnectivity across the Indian Ocean World, Volume II: Exchange of Ideas, Religions, and Technologies (2019)
• Serels, Steven, ed. The Impoverishment of the African Red Sea Littoral, 1640–1945 (2018)

Dolennau allanol

• "The Indian Ocean in World History" (Flash). Sultan Qaboos Cultural Center. Cyrchwyd 25 Gorffennaf 2015.
• "The Indian Ocean Trade: A Classroom Simulation" (PDF). African Studies Center, Boston University. Cyrchwyd 25 Gorffennaf 2015.
•  "Indian Ocean". Encyclopædia Britannica (arg. 11th). 1911.

Chwiliwch am Cefnfor India
yn Wiciadur.

Cyfeiriadau

• Allen, R. B. (2017). "Ending the history of silence: reconstructing European slave trading in the Indian Ocean". Tempo 23 (2): 294–313. doi:10.1590/tem-1980-542x2017v230206. http://www.scielo.br/pdf/tem/v23n2/1980-542X-tem-23-02-00294.pdf. Adalwyd 30 Mehefin 2019.
• Alpers, E.A. (2013). The Indian Ocean in World History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-533787-7. Lay summary.
• Arnsdorf, Isaac (22 Gorffennaf 2013). "West Africa Pirates Seen Threatening Oil and Shipping". Bloomberg. Cyrchwyd 23 Gorffennaf 2013.
• Beaujard, P.; Fee, S. (2005). "The Indian Ocean in Eurasian and African world-systems before the sixteenth century". Journal of World History 16 (4): 411–465. doi:10.1353/jwh.2006.0014. JSTOR 20079346. https://www.researchgate.net/publication/236775399. Adalwyd 3 Chwefror 2019.
• Bird, P. (2003). "An updated digital model of plate boundaries". Geochemistry, Geophysics, Geosystems 4 (3): 1027. Bibcode 2003GGG.....4.1027B. doi:10.1029/2001GC000252.
• Boivin, N.; Crowther, A.; Prendergast, M.; Fuller, D. Q. (2014). "Indian Ocean food globalisation and Africa". African Archaeological Review 31 (4): 547–581. doi:10.1007/s10437-014-9173-4. http://www.sealinksproject.com/wp-content/uploads/2012/09/Boivin-et-al-AAR-IO-food-globalisation-and-Africa.pdf. Adalwyd 30 Mehefin 2019.
• Bossuyt, F.; Meegaskumbura, M.; Beenaerts, N.; Gower, D. J.; Pethiyagoda, R.; Roelants, K.; Mannaert, A.; Wilkinson, M. et al. (2004). "Local endemism within the Western Ghats-Sri Lanka biodiversity hotspot". Science 306 (5695): 479–481. Bibcode 2004Sci...306..479B. doi:10.1126/science.1100167. PMID 15486298. http://bmnh.org/PDFs/FB_04_Science.pdf. Adalwyd 7 Gorffennaf 2019.
• Bouchard, C.; Crumplin, W. (2010). "Neglected no longer: the Indian Ocean at the forefront of world geopolitics and global geostrategy". Journal of the Indian Ocean Region 6 (1): 26–51. doi:10.1080/19480881.2010.489668.
• Brewster, D. (2014a). "Beyond the String of Pearls: Is there really a Security Dilemma in the Indian Ocean?". Journal of the Indian Ocean Region 10 (2): 133–149. doi:10.1080/19480881.2014.922350. https://www.academia.edu/7698002.
• Brewster, D. (2014b). India's Ocean: The story of India's bid for regional leadership. London: Routledge. doi:10.4324/9781315815244. ISBN 978-1-315-81524-4.
• Bulbeck, D. (2007). "Where river meets sea: a parsimonious model for Homo sapiens colonization of the Indian Ocean rim and Sahul". Current Anthropology 48 (2): 315–321. doi:10.1086/512988. https://archive.org/details/sim_current-anthropology_2007-04_48_2/page/315.
• Burstein, S. M. (1996). "Ivory and Ptolemaic exploration of the Red Sea. The missing factor". Topoi 6 (2): 799–807. doi:10.3406/topoi.1996.1696. https://www.persee.fr/docAsPDF/topoi_1161-9473_1996_num_6_2_1696.pdf. Adalwyd 21 Gorffennaf 2019.
• Cabrero, Ferran (2004). "Cultures del món: El desafiament de la diversitat" (PDF) (yn Catalaneg). UNESCO. tt. 32–38 (Els maldivians: Mariners llegedaris). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 26 Rhagfyr 2016. Cyrchwyd 25 Gorffennaf 2015.
• Campbell, G. (2017). "Africa, the Indian Ocean World, and the 'Early Modern': Historiographical Conventions and Problems". The Journal of Indian Ocean World Studies 1 (1): 24–37. doi:10.26443/jiows.v1i1.25.
• Carton, J. A.; Chepurin, G.; Cao, X. (2000). "A simple ocean data assimilation analysis of the global upper ocean 1950–95. Part II: Results". Journal of Physical Oceanography 30 (2): 311–326. Bibcode 2000JPO....30..311C. doi:10.1175/1520-0485(2000)030<0311:ASODAA>2.0.CO;2. http://www.atmos.umd.edu/~carton/pdfs/cartonetal00b.pdf.
• Casale, G. (2003). The Ottoman 'Discovery' of the Indian Ocean in the Sixteenth Century: The Age of Exploration from an Islamic Perspective. Seascape: Maritime Histories, Littoral Cultures, and Transoceanic Exchanges. Washington D.C.: Library of Congress. tt. 87–104. Cyrchwyd 21 April 2019.
• Ecosystem Profile: Indo-Burma Biodiversity Hotspot, 2011 Update (Adroddiad). CEPF. 2012. https://www.iucn.org/sites/dev/files/content/documents/indoburma_ecosystemprofile_2011_update.pdf. Adalwyd 1 Medi 2019.
• Chatterjee, S.; Goswami, A.; Scotese, C. R. (2013). "The longest voyage: tectonic, magmatic, and paleoclimatic evolution of the Indian plate during its northward flight from Gondwana to Asia". Gondwana Research 23 (1): 238–267. Bibcode 2013GondR..23..238C. doi:10.1016/j.gr.2012.07.001.
• Chen, G.; Quartly, G. D. (2005). "Annual amphidromes: a common feature in the ocean?". IEEE Geoscience and Remote Sensing Letters 2 (4): 423–427. Bibcode 2005IGRSL...2..423C. doi:10.1109/LGRS.2005.854205. https://eprints.soton.ac.uk/17319/1/Revision_GRSL-00042-2005.pdf. Adalwyd 18 Mai 2019.
• "Oceans: Indian Ocean". CIA – The World Factbook. 2015. Cyrchwyd 25 Gorffennaf 2015.
• Cupello, C.; Clément, G.; Meunier, F. J.; Herbin, M.; Yabumoto, Y.; Brito, P. M. (2019). "The long-time adaptation of coelacanths to moderate deep water: reviewing the evidences". Bulletin of Kitakyushu Museum of Natural History and Human History Series A (Natural History) 17: 29–35. https://borea.mnhn.fr/sites/default/files/pdfs/A17-29Cupello.pdf. Adalwyd 5 Gorffennaf 2019.
• Demopoulos, A. W.; Smith, C. R.; Tyler, P. A. (2003). "The deep Indian Ocean floor". In Tyler, P. A. (gol.). Ecosystems of the world. 28. Ecosystems of the deep oceans. Amsterdam, The Netherlands: Elsevier. tt. 219–237. ISBN 978-0-444-82619-0. Cyrchwyd 11 Mai 2019.
• Di Minin, E.; Hunter, L. T. B.; Balme, G. A.; Smith, R. J.; Goodman, P. S.; Slotow, R (2013). "Creating Larger and Better Connected Protected Areas Enhances the Persistence of Big Game Species in the Maputaland-Pondoland-Albany Biodiversity Hotspot". PLOS ONE 8 (8): e71788. Bibcode 2013PLoSO...871788D. doi:10.1371/journal.pone.0071788. PMC 3743761. PMID 23977144. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3743761.
• Dreyer, E.L. (2007). Zheng He: China and the Oceans in the Early Ming Dynasty, 1405–1433. New York: Pearson Longman. ISBN 978-0-321-08443-9. OCLC 64592164.
• Dutt, S.; Gupta, A. K.; Clemens, S. C.; Cheng, H.; Singh, R. K.; Kathayat, G.; Edwards, R. L. (2015). "Abrupt changes in Indian summer monsoon strength during 33,800 to 5500 years BP". Geophysical Research Letters 42 (13): 5526–5532. Bibcode 2015GeoRL..42.5526D. doi:10.1002/2015GL064015.
• Eakins, B.W.; Sharman, G.F. (2010). "Volumes of the World's Oceans from ETOPO1". Boulder, CO: NOAA National Geophysical Data Center. Cyrchwyd 25 Gorffennaf 2015.
• El-Abbadi, M. (2000). "The greatest emporium in the inhabited world". Coastal management sourcebooks 2. Paris: UNESCO. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 31 Ionawr 2012.
• Ewing, M.; Eittreim, S.; Truchan, M.; Ewing, J. I. (1969). "Sediment distribution in the Indian Ocean". Deep Sea Research and Oceanographic Abstracts 16 (3): 231–248. doi:10.1016/0011-7471(69)90016-3.
• Nodyn:Cite thesis
• Nodyn:Cite thesis
• Fitzpatrick, S.; Callaghan, R. (2009). "Seafaring simulations and the origin of prehistoric settlers to Madagascar" (PDF). In Clark, G.R.; O'Connor, S.; Leach, B.F. (gol.). Islands of Inquiry: Colonisation, Seafaring and the Archaeology of Maritime Landscapes. ANU E Press. tt. 47–58. ISBN 978-1-921313-90-5. Cyrchwyd 25 Gorffennaf 2015.
• Fletcher, M. E. (1958). "The Suez Canal and world shipping, 1869–1914". The Journal of Economic History 18 (4): 556–573. doi:10.1017/S0022050700107740. https://archive.org/details/sim_journal-of-economic-history_1958-12_18_4/page/556.
• "Tuna fisheries and utilization". Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2016. Cyrchwyd 29 Ionawr 2016.
• Forbes, A. (1981). "Southern Arabia and the Islamicisation of the Central Indian Ocean Archipelagoes". Archipel 21 (21): 55–92. doi:10.3406/arch.1981.1638. https://www.persee.fr/docAsPDF/arch_0044-8613_1981_num_21_1_1638.pdf. Adalwyd 23 Chwefror 2019.
• Galil, B. S.; Boero, F.; Campbell, M. L.; Carlton, J. T.; Cook, E.; Fraschetti, S.; Gollasch, S.; Hewitt, C. L. et al. (2015). "'Double trouble': the expansion of the Suez Canal and marine bioinvasions in the Mediterranean Sea". Biological Invasions 17 (4): 973–976. doi:10.1007/s10530-014-0778-y.
• Gusiakov, V.; Abbott, D. H.; Bryant, E. A.; Masse, W. B.; Breger, D. (2009). "Mega tsunami of the world oceans: chevron dune formation, micro-ejecta, and rapid climate change as the evidence of recent oceanic bolide impacts". Geophysical Hazards. Dordrecht: Springer. tt. 197–227. doi:10.7916/D84J0DWD.
• Han, W.; Meehl, G. A.; Rajagopalan, B.; Fasullo, J. T.; Hu, A.; Lin, J.; Large, W. G.; Wang, J.-W. et al. (2010). "Patterns of Indian Ocean sea-level change in a warming climate". Nature Geoscience 3 (8): 546–550. Bibcode 2010NatGe...3..546H. doi:10.1038/NGEO901. ftp://soest.hawaii.edu/coastal/Climate%20Articles/Sea%20level%20change%20Indian%20Ocean.pdf. Adalwyd 18 Mai 2019.
• Harris, P. T.; Macmillan-Lawler, M.; Rupp, J.; Baker, E. K. (2014). "Geomorphology of the oceans". Marine Geology 352: 4–24. doi:10.1016/j.margeo.2014.01.011. https://www.researchgate.net/publication/260031735. Adalwyd 22 Medi 2019.
• Hofmeyr, I. (2012). "The complicating sea: the Indian Ocean as method.". Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East 32 (3): 584–590. doi:10.1215/1089201X-1891579. https://www.uib.no/sites/w3.uib.no/files/attachments/hofmeyr-indian_ocean.pdf. Adalwyd 5 Mai 2019.
• Hui, C. H. (2010). "Huangming zuxun and Zheng He's Voyages to the Western Oceans". Journal of Chinese Studies 51: 67–85.
• "Limits of Oceans and Seas". Nature (International Hydrographic Organization) 172 (4376): 484. 1953. Bibcode 1953Natur.172R.484.. doi:10.1038/172484b0. https://www.iho.int/iho_pubs/standard/S-23/S-23_Ed3_1953_EN.pdf. Adalwyd 25 Gorffennaf 2015.
• "The Indian Ocean and its sub-divisions". International Hydrographic Organization, Special Publication N°23. 2002. Cyrchwyd 25 Gorffennaf 2015.
• Kathiresan, K.; Rajendran, N. (2005). "Mangrove ecosystems of the Indian Ocean region". Indian Journal of Marine Sciences 34 (1): 104–113. http://nopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/4170/1/IJMS%2034(1)%20104-113.pdf. Adalwyd 25 Mai 2019.
• Keesing, J.; Irvine, T. (2005). "Coastal biodiversity in the Indian Ocean: The known, the unknown". Indian Journal of Marine Sciences 34 (1): 11–26. http://nopr.niscair.res.in/bitstream/123456789/1539/1/IJMS%2034(1)%2011-26.pdf. Adalwyd 25 Mai 2019.
• LaViolette, A. (2008). "Swahili cosmopolitanism in Africa and the Indian Ocean world, AD 600–1500". Archaeologies 4 (1): 24–49. doi:10.1007/s11759-008-9064-x. https://www.researchgate.net/publication/227153543. Adalwyd 23 Chwefror 2019.
• MacLeod, Calum; Winter, Michael; Gray, Allison (8 Mawrth 2014). "Beijing-bound flight from Malaysia missing". USA Today. Cyrchwyd 31 December 2018.
• Lelieveld, J. O.; Crutzen, P. J.; Ramanathan, V.; Andreae, M. O.; Brenninkmeijer, C. A. M.; Campos, T.; Cass, G. R.; Dickerson, R. R. et al. (2001). "The Indian Ocean experiment: widespread air pollution from South and Southeast Asia". Science 291 (5506): 1031–1036. Bibcode 2001Sci...291.1031L. doi:10.1126/science.1057103. PMID 11161214. http://repository.ias.ac.in/31565/1/31565.pdf. Adalwyd 2 Mehefin 2019.
• Matsumoto, H.; Bohnenstiehl, D. R.; Tournadre, J.; Dziak, R. P.; Haxel, J. H.; Lau, T. K.; Fowler, M.; Salo, S. A. (2014). "Antarctic icebergs: A significant natural ocean sound source in the Southern Hemisphere". Geochemistry, Geophysics, Geosystems 15 (8): 3448–3458. Bibcode 2014GGG....15.3448M. doi:10.1002/2014GC005454. https://archimer.ifremer.fr/doc/00205/31613/30035.pdf.
• McPherson, K. (1984). "Cultural Exchange in the Indian Ocean Region". Westerly 29 (4): 5–16. https://westerlymag.com.au/wp-content/uploads/2016/07/WesterlyVol.29no.4.7-18.pdf. Adalwyd 22 April 2019.
• Mittermeier, R. A.; Turner, W. R.; Larsen, F. W.; Brooks, T. M.; Gascon, C. (2011). "Global biodiversity conservation: the critical role of hotspots". Biodiversity hotspots. Berlin, Heidelberg: Springer. tt. 3–22. doi:10.1007/978-3-642-20992-5_1. ISBN 978-3-642-20991-8. Cyrchwyd 7 Gorffennaf 2019.
• Müller, R. D.; Royer, J. Y.; Lawver, L. A. (1993). "Revised plate motions relative to the hotspots from combined Atlantic and Indian Ocean hotspot tracks". Geology 21 (3): 275–278. Bibcode 1993Geo....21..275D. doi:10.1130/0091-7613(1993)021<0275:rpmrtt>2.3.co;2. http://ftp.earthbyte.org/people/dietmar/Pdf/Muller-etal-hotspots-Geology1993.pdf. Adalwyd 25 Gorffennaf 2015.
• Parthasarathi, P.; Riello, G. (2014). "The Indian Ocean in the long eighteenth century". Eighteenth-Century Studies 48 (1): 1–19. doi:10.1353/ecs.2014.0038. http://pdfs.semanticscholar.org/22dc/328be9e0c026ef74e9c996e17d8f92cd4be6.pdf. Adalwyd 4 Mai 2019.
• Patnaik, R.; Chauhan, P. (2009). "India at the cross-roads of human evolution" (PDF). Journal of Biosciences 34 (5): 729. doi:10.1007/s12038-009-0056-9. PMID 20009268. https://www.ias.ac.in/article/fulltext/jbsc/034/05/0729-0747. Adalwyd 8 Mehefin 2019.
• Prange, S. R. (2008). "Scholars and the sea: a historiography of the Indian Ocean". History Compass 6 (5): 1382–1393. doi:10.1111/j.1478-0542.2008.00538.x. https://www.researchgate.net/publication/249472939. Adalwyd 1 Gorffennaf 2019.
• Rijsdijk, K. F.; Hume, J. P.; Bunnik, F.; Florens, F. V.; Baider, C.; Shapiro, B.; van der Plicht, J.; Janoo, A. et al. (2009). "Mid-Holocene vertebrate bone Concentration-Lagerstätte on oceanic island Mauritius provides a window into the ecosystem of the dodo (Raphus cucullatus)". Quaternary Science Reviews 28 (1–2): 14–24. doi:10.1016/j.quascirev.2008.09.018. https://pure.rug.nl/ws/files/6728502/2009QuatSciRevRijsdijk.pdf.
• Rogers, A. (2012). Volume 1: Overview of seamount ecosystems and biodiversity (PDF). An ecosystem approach to management of seamounts in the Southern Indian Ocean. IUCN. Cyrchwyd 11 Mai 2019.
• Romero-Frias, Xavier (2016). "Rules for Maldivian Trading Ships Travelling Abroad (1925) and a Sojourn in Southern Ceylon". Politeja 40: 69–84. http://www.politeja.wsmip.uj.edu.pl/en_GB/przegladaj-numery/-/journal_content/56_INSTANCE_4UZJ4avLqukk/15897341/134247065. Adalwyd 22 Mehefin 2017.
• Roxy, M.K. (2016). "A reduction in marine primary productivity driven by rapid warming over the tropical Indian Ocean". Geophysical Research Letters 43 (2): 826–833. Bibcode 2016GeoRL..43..826R. doi:10.1002/2015GL066979. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01259414/file/Roxy_2016_A_reduction_in.pdf.
• Roxy, Mathew Koll; Ritika, Kapoor; Terray, Pascal; Masson, Sébastien (2014). "The Curious Case of Indian Ocean Warming". Journal of Climate 27 (22): 8501–8509. Bibcode 2014JCli...27.8501R. doi:10.1175/JCLI-D-14-00471.1. ISSN 0894-8755. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01141647/file/jclim2015_roxy_etal.pdf. Adalwyd 23 Chwefror 2019.
• Royer, J. Y.; Gordon, R. G. (1997). "The motion and boundary between the Capricorn and Australian plates". Science 277 (5330): 1268–1274. doi:10.1126/science.277.5330.1268.
• Rubin, C. M.; Horton, B. P.; Sieh, K.; Pilarczyk, J. E.; Daly, P.; Ismail, N.; Parnell, A. C. (2017). "Highly variable recurrence of tsunamis in the 7,400 years before the 2004 Indian Ocean tsunami". Nature Communications 8: 160190. Bibcode 2017NatCo...816019R. doi:10.1038/ncomms16019. PMC 5524937. PMID 28722009. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=5524937.
• Ryan, J. (2009). "Plants that perform for you? From floral aesthetics to floraesthesis in the Southwest of Western Australia". Australian Humanities Review 47: 117–140. https://press-files.anu.edu.au/downloads/press/p40881/html/10.xhtml?referer=&page=13. Adalwyd 31 Awst 2019.
• Schott, F. A.; Xie, S. P.; McCreary, J. P. (2009). "Indian Ocean circulation and climate variability". Reviews of Geophysics 47 (1): RG1002. Bibcode 2009RvGeo..47.1002S. doi:10.1029/2007RG000245. https://pdfs.semanticscholar.org/da96/7eac72aa100f57ad5b67bf45a2883eb8a364.pdf. Adalwyd 3 Mawrth 2019.
• Sengupta, D.; Bharath Raj, G. N.; Shenoi, S. S. C. (2006). "Surface freshwater from Bay of Bengal runoff and Indonesian throughflow in the tropical Indian Ocean". Geophysical Research Letters 33 (22): L22609. Bibcode 2006GeoRL..3322609S. doi:10.1029/2006GL027573.
• Shankar, D.; Vinayachandran, P. N.; Unnikrishnan, A. S. (2002). "The monsoon currents in the north Indian Ocean". Progress in Oceanography 52 (1): 63–120. Bibcode 2002PrOce..52...63S. doi:10.1016/S0079-6611(02)00024-1. http://eprints.iisc.ernet.in/18451/1/Progress_in_Oceanography.pdf. Adalwyd 28 December 2018.
• Souter, D.; Lindén, O., eds. (2005). Coral reef degradation in the Indian Ocean: status report 2005 (Adroddiad). Coastal Oceans Research and Development – Indian Ocean. https://portals.iucn.org/library/sites/library/files/documents/2005-037.pdf. Adalwyd 11 Mai 2019.
• Stow, D. A. V. (2006). Oceans: an illustrated reference. Chicago: University of Chicago Press. t. 127 (Map of Indian Ocean). ISBN 978-0-226-77664-4.
• Telford, J.; Cosgrave, J. (2006). Joint evaluation of the international response to the Indian Ocean tsunami: Synthesis report (Adroddiad). Tsunami Evaluation Coalition (TEC). http://lib.riskreductionafrica.org/bitstream/handle/123456789/428/joint%20evaluation%20of%20the%20international%20response%20to%20the%20indian%20ocean%20tsunami.pdf. Adalwyd 30 December 2018.
• Ullah, S.; Gadain, H. (2016). National Biodiversity Strategy and Action Plan (NBSAP) of Somalia (Adroddiad). FAO-Somalia. https://www.cbd.int/doc/world/so/so-nbsap-01-en.pdf. Adalwyd 18 Awst 2019.
• Van Sebille, E.; England, M. H.; Froyland, G. (2012). "Origin, dynamics and evolution of ocean garbage patches from observed surface drifters". Environmental Research Letters 7 (4): 044040. Bibcode 2012ERL.....7d4040V. doi:10.1088/1748-9326/7/4/044040.
• Wafar, M.; Venkataraman, K.; Ingole, B.; Ajmal Khan, S.; LokaBharathi, P. (2011). "State of Knowledge of Coastal and Marine Biodiversity of Indian Ocean Countries". PLOS ONE 6 (1): e14613. Bibcode 2011PLoSO...614613W. doi:10.1371/journal.pone.0014613. PMC 3031507. PMID 21297949. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3031507.
• Wafar, M.; Venkataraman, K.; Ingole, B.; Khan, S. A.; LokaBharathi, P. (2011). "State of knowledge of coastal and marine biodiversity of Indian Ocean countries". PLOS ONE 6 (1): e14613. Bibcode 2011PLoSO...614613W. doi:10.1371/journal.pone.0014613. PMC 3031507. PMID 21297949. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=3031507.
• Vörösmarty, C. J.; Fekete, B. M.; Meybeck, M.; Lammers, R. B. (2000). "Global system of rivers: Its role in organizing continental land mass and defining land‐to‐ocean linkages". Global Biogeochemical Cycles 14 (2): 599–621. doi:10.1029/1999GB900092. https://scholars.unh.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1147&context=faculty_pubs.
• Wilson, D. J.; Piotrowski, A. M.; Galy, A.; McCave, I. N. (2012). "A boundary exchange influence on deglacial neodymium isotope records from the deep western Indian Ocean". Earth and Planetary Science Letters 341: 35–47. doi:10.1016/j.epsl.2012.06.009. http://discovery.ucl.ac.uk/10059420/1/Wilson%20et%20al%202012%20EPSL%20accepted.pdf. Adalwyd 13 Hydref 2019.
• Mugo, Kimunya, gol. (2006). The Eastern Africa Coastal Forests Ecoregion: Strategic Framework for Conservation 2005-2025 (PDF). Nairobi, Kenya: WWF Eastern Africa Regional Programme Office (WWF-EARPO). Cyrchwyd 9 Gorffennaf 2019.