Wicipedia

Plaid Weriniaethol (Unol Daleithiau)

plaid wleidyddol yn yr Unol Daleithiau

Mae'r Plaid Weriniaethol yr Unol Daleithiau (Saesneg: Republican Party of the United States) yn un o'r ddwy blaid wleidyddol fwyaf yn Unol Daleithiau America. Y blaid fawr arall yw'r Blaid Ddemocrataidd. Mae gan yr Unol Daleithiau lawer o bartïon bach eraill o'r enw trydydd partïon.

Plaid Weriniaethol
Republican Party
CadeiryddRonna McDaniel (MI)[1]
SefydlwydMawrth 20, 1854; 170 o flynyddoedd yn ôl (1854-03-20)
Rhagflaenwyd gan Parti Chwigiaid
Free Soil Party
Pencadlys310 Stryd Cyntaf SE
Washington, D.C. 20003
Asgell myfyrwyrGweriniaethwyr Coleg
Asgell yr ifancGweriniaethwyr Ifanc
Gweriniaethwyr yn eu harddegau
Aelodaeth  (2018)increase32,854,496
Rhestr o idiolegauMwyafrif:
 • Ceidwadaeth
 • Ceidwadaeth gymdeithasol
 • Rhyddfrydiaeth Economaidd
Carfannau:
 • Canoli
 • Ceidwadaeth ariannol
 • 'Fusionism'
 • Rhyddewyllysiaeth
 • Neo-geidwadaeth
 • Poblyddiaeth adain dde
Seddi yn y Senedd
50 / 100
Seddi yn y Tŷ
211 / 435
Symbol etholiad
Gwefan
gop.com

Yn aml, gelwir y Gweriniaethwyr "yr dde" neu'n " geidwadwyr ". Llysenw'r Blaid Weriniaethol yw'r GOP, sy'n sefyll am "Grand Old Party". Symbol y blaid Weriniaethol yw'r eliffant. Defnyddiwyd y symbol hwn am y tro cyntaf ym 1874 mewn cartŵn gwleidyddol (yn y llun), gan Thomas Nast. [2]

Pwyllgor Cenedlaethol y Gweriniaethwyr, neu'r "RNC", yw'r prif sefydliad i'r Blaid Weriniaethol ym mhob un o'r 50 talaith. Ronna Romney McDaniel yw Cadeirydd presennol yr RNC. Nid yw'r Blaid Weriniaethol yr un blaid wleidyddol â'r Blaid Ddemocrataidd-Weriniaethol. Mae'r Blaid Weriniaethol wedi'i lleoli yn Washington, DC Weithiau gelwir talaith lle mae mwyafrif o bleidleiswyr yn pleidleisio dros wleidyddion Gweriniaethol yn "talaith goch".

Hanes

golygu
 
Cartwn 1874 yn Harpers Weekly, defnydd cyntaf yr eliffant fel symbol ar gyfer y blaid Weriniaethol.

Sefydlwyd y Blaid Weriniaethol yn Ripon, Wisconsin ym 1854,[3] gyda chymorth Francis Preston Blair. Ffurfiwyd y Blaid Weriniaethol gan bobl nad oeddent yn hoffi Deddf Kansas-Nebraska 1854, a fyddai’n gadael i bob tiriogaeth ganiatáu caethwasiaeth. Sefydlwyd y Blaid Weriniaethol gan gyn-aelodau’r Blaid Free Soil a’r Blaid Chwigiaid a oedd am atal ehangu caethwasiaeth. Roedd sylfaenwyr y Blaid Weriniaethol eisiau atal ehangu caethwasiaeth oherwydd eu bod yn credu ei fod yn erbyn delfrydau'r Cyfansoddiad a'r Datganiad Annibyniaeth. Roedd rhai o sylfaenwyr y Blaid Weriniaethol eisiau dileu caethwasiaeth ym mhobman yn yr Unol Daleithiau. Ymgeisydd cyntaf y Blaid Weriniaethol ar gyfer Arlywydd yr Unol Daleithiau oedd John C. Frémont ym 1856.

Wrth i'r Blaid Chwig gwympo, daeth y Gweriniaethwyr yn un o ddwy brif blaid wleidyddol yn yr Unol Daleithiau (y Blaid Ddemocrataidd oedd y blaid wleidyddol fawr arall). Yn 1860 etholwyd Abraham Lincoln, arlywydd cyntaf y Gweriniaethwyr. Am weddill ail hanner y 19eg ganrif, roedd gan y wlad alywyddion Gweriniaethol yn bennaf. Rhwng 1860 a 1912 collodd y Gweriniaethwyr yr etholiad arlywyddol ddwywaith yn unig (yn olynol i'r Democrat Grover Cleveland ym 1884 a 1892).

Credai Gweriniaethwyr mewn diffyndollaeth (y gred y byddai codi trethi ar fasnachau â gwledydd eraill yn amddiffyn yr economi) yn ystod ail hanner y 19eg ganrif ac yn ystod hanner cynnar yr 20fed ganrif .

Ar ôl y Rhyfel Byd Cyntaf, roedd gan y 1920au dri arlywydd Gweriniaethol: Warren Harding, Calvin Coolidge, a Herbert Hoover. Fe'i gelwid yn Ddegawd Gweriniaethol am y rheswm hwnnw. Gwnaeth Harding a Coolidge gynllun ar gyfer yr economi a oedd yn gostwng trethi, yn gwneud i'r llywodraeth wario llai o arian, ac yn cael gwared ar reolau a deddfau a oedd yn effeithio ar yr economi.

Yn agos at ddiwedd y 1920au, cwymp y farchnad stoc a dechreuodd y Dirwasgiad Mawr. Yn ystod y Dirwasgiad Mawr, daeth y Blaid Weriniaethol yn llai poblogaidd. Nid oedd yr un Gweriniaethwr yn arlywydd rhwng 1933 a 1953, pan ddechreuodd Dwight Eisenhower ei gyntaf o ddau dymor yn olynol fel arlywydd. (Cafodd ei ailethol ym 1956.) Collodd Richard Nixon yr etholiad ym 1960, ond cafodd ei ethol yn arlywydd ar y tocyn Gweriniaethol ym 1968 ac eto ym 1972.

Etholwyd Ronald Reagan, oedd yn actor ac actifydd gwleidyddol ceidwadol, fel arlywydd yn 1980. Daeth Ronald Reagan yn arlywydd Gweriniaethwyr cyntaf oedd yn gyn-aelod o'r Blaid Ddemocrataidd. Gwasanaethodd Ronald Reagan ddau dymor a gwasanaethodd ei olynydd George HW Bush un tymor. Roedd Reagan eisiau i lai o ddeddfau effeithio ar yr economi, ac roedd am i'r fyddin fod yn gryfach.

Cafodd Bill Clinton (oedd yn Democratiaid) ei ethol yn arlywydd yn 1992, ac ail-etholwyd yn 1996. Fodd bynnag, etholwyd Cyngres newydd ym 1994, ac enillodd Gweriniaethwyr reolaeth ar Dŷ'r Cynrychiolwyr a'r Senedd. Fe wnaethant bleidleisio yn erbyn llawer o syniadau Clinton a chynnig syniadau eu hunain fel feto eitem llinell a diwygiad cytbwys i'r gyllideb .

Ar ôl etholiadau a gynhaliwyd yn 2006, collodd Gweriniaethwyr reolaeth ar y Gyngres. Cafodd Democratiaid Barack Obama ei hethol yn 2008 ac ail-etholwyd yn 2012. Etholwyd y Gweriniaethwr John Boehner yn Llefarydd Tŷ'r Cynrychiolwyr yn 2010 a'i ailethol yn 2012. Yn 2014, enillodd Gweriniaethwyr reolaeth ar y senedd a'r tŷ. Ymddiswyddodd Boehner ddechrau mis Hydref 2015 ac yn y pen draw fe'i olynwyd gan Paul Ryan o Wisconsin ar Hydref 29, 2015. Ar Dachwedd 9, 2016, etholwyd Donald Trump yn arlywydd, gan drechu’r Democrat Hillary Clinton yn y Coleg Etholiadol. Trump oedd y Gweriniaethwr cyntaf i gymryd ei swydd fel arlywydd ers Ionawr 20, 2001, pan urddo George W. Bush. Collodd y Gweriniaethwyr y Tŷ ac ennill y Senedd yn 2018. Ymddeolodd Paul Ryan yn 2019 ac fe’i olynwyd gan Nancy Pelosi, sy’n aelod o’r Blaid Ddemocrataidd.

Credoau Gweriniaethol cyfredol

golygu

Ar hyn o bryd, mae'r Blaid Weriniaethol yn cael ei hadnabod gyda pholisïau ryddfrydiaeth glasurol, ceidwadaeth, ac asgell dde.

Nid yw pob Gweriniaethwr yn credu yn yr un pethau, ond yn gyffredinol dyma'r pethau y mae llawer o Weriniaethwyr yn eu cefnogi:

  • Ffederaliaeth a sybsidiaredd.
  • Cyfrifoldeb unigol, gwerthoedd teuluol cryf, a sefydliadau cymunedol
  • Cyfalafiaeth, laissez-faire, ac economeg o blaid twf neu ar yr ochr gyflenwi.
  • Llai o wariant llywodraeth.
  • Cynorthwyo Wladwriaeth Israel, cynghreiriaid yr Unol Daleithiau, ac amddiffyn buddiannau America yn y Dwyrain Canol.
  • Trethi is.
  • Amddiffyniad milwrol cryf a chenedlaethol cryf gyda mwy o wariant milwrol.
  • Yr 2il welliant a chaniatáu i bobl amddiffyn eu hunain gyda drylliau.
  • Y gosb eithaf mewn rhai achosion.
  • Dewis Addysgol, ee system dalebau fel Rhaglen Ysgoloriaeth Cyfle DC.
  • Gwrthwynebu mewnfudo anghyfreithlon a chefnogi alltudio cyfreithlon mewnfudwyr anghyfreithlon.
  • Gwrthwynebu gofal iechyd a reolir gan y llywodraeth.
  • Gwrthwynebu Erthyliad ym mhob achos neu'r mwyafrif.

Daw mwyafrif y cefnogwyr i'r Blaid Weriniaethol o daleithiau yn ardaloedd Deheuol, 'Deep South', y 'Midwest', ac ardaloedd gwledig Gogledd-ddwyrain UDA, yn ogystal â Montana; ond mae yna gefnogaeth o bob rhan o'r Unol Daleithiau, gan gynnwys rhan ogleddol California.

Llywyddion Gweriniaethol UDA

golygu
 
Arlywydd Abraham Lincoln

Llywyddion Gweriniaethol yn ystod yr 1800au

 
Arlywydd Ronald Reagan

Llywyddion Gweriniaethol yn ystod y 1900au

 
Arlywydd Donald J.Trump

Llywyddion Gweriniaethol yn ystod y 2000au

Cyfeiriadau

golygu
  1. ↑ "National Leadership". Republican National Committee. Cyrchwyd 25 January 2017.
  2. ↑ Cartoon of the Day: "The Third-Term Panic". Retrieved on 2008-09-01.
  3. ↑ "Republican Party founded". History.com. Cyrchwyd September 21, 2014.

Gwefannau eraill

golygu
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Plaid_Weriniaethol_(Unol_Daleithiau)&oldid=11758815"