Llawysgrifau Cymreig
(Ailgyfeiriad o Llawysgrif Gymreig)
Mae Cymru wedi cynhyrchu nifer o lawysgrifau dros y canrifoedd. Er i rai ohonyn nhw gael eu hysgrifennu yn Gymraeg yn unig mae'r rhan fwyaf ohonyn nhw'n cynnwys testunau Lladin hefyd. Yn achos rhai o'r llawysgrifau diweddarach nid yw'n anghyffredin cael testunau Cymraeg, Lladin, Ffrangeg a Saesneg yn yr un gyfrol. Mae rhai o'n llawysgrifau pwysicaf o'r Oesoedd Canol wedi'u hysgrifennu'n Lladin yn unig, e.e. sawl testun o'r Cyfreithiau.
| Enghraifft o'r canlynol | erthygl sydd hefyd yn rhestr  |
|---|---|
| Iaith | Cymraeg |
| Yn cynnwys | Llawysgrifau Cwrtmawr, Llawysgrifau Llansteffan, Llawysgrifau Peniarth, Llawysgrif Hendregadredd, Llawysgrif Juvencus, Llyfr Ancr Llanddewibrefi, Llyfr Aneirin, Llyfr Bicar Woking, Llyfr Coch Asaph, Llyfr Coch Hergest, Llyfr Gwyn Rhydderch, Llyfr Llandaf, Llyfr Sant Chad, Llyfr Taliesin, Peniarth 6, Peniarth 20, Peniarth 28 |
| Gwladwriaeth | y Deyrnas Unedig |
Casgliadau
golyguLluniwyd sawl casgliad o lawysgrifau Cymreig. Y pwysicaf o safbwynt llenyddiaeth Gymraeg yw:
- Llawysgrifau Cwrtmawr, yng nghasgliad Llyfrgell Genedlaethol Cymru
- Llawysgrifau Llansteffan, yng nghasgliad Llyfrgell Genedlaethol Cymru
- Llawysgrifau Peniarth, yng nghasgliad Llyfrgell Genedlaethol Cymru
Llawysgrifau unigol
golygu- Llawysgrif Hendregadredd (Llyfrgell Genedlaethol Cymru); tua 1300-1330au
- Llawysgrif Juvencus (Llyfrgell Prifysgol Caer-grawnt; 9fed-10g)
- Llyfr Ancr Llanddewibrefi (Llyfrgell Bodley, Rhydychen)
- Llyfr Aneirin
- Llyfr Bicar Woking
- Llyfr Coch Asaph
- Llyfr Coch Hergest (Coleg Yr Iesu, Rhydychen; 14g)
- Llyfr Coch Nannau
- Llyfr Coch Talgarth
- Llyfr Du Basing
- Llyfr Du Caerfyrddin (Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth; 13g)
- Y Llyfr Du o'r Waun
- Llyfr Du Tyddewi
- Llyfr Gwyn Corsygedol
- Llyfr Gwyn Hergest
- Llyfr Gwyn Rhydderch (tua 1325)
- Llyfr Llandaf
- Llyfr St. Chad (Llyfr Teilo)
- Llyfr Taliesin (Peniarth 2)
- Peniarth 6 (Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth; ail hanner y 13g efallai)
- Peniarth 20
- Peniarth 28 (Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth; 13g)
Llyfryddiaeth
golygu- Daniel Huws, Llyfrau Cymraeg 1250-1400 (Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth, 1993). Darlith Syr John Williams.