Boris Johnson
Gwleidydd o Loegr yw Alexander Boris de Pfeffel Johnson (ganwyd 19 Mehefin 1964). Roedd yn Brif Weinidog y Deyrnas Unedig ac arweinydd Y Blaid Geidwadol (DU) rhwng Gorffennaf 2019 a Medi 2022. Fe'i adnabyddir yn well fel Boris Johnson ac fel cymeriad lliwgar a gwahanol i'r rhan fwyaf o wleidyddion. Mae'n gyn Ysgrifennydd Tramor y Deyrnas Unedig a newyddiadurwr. Mae'n dweud ei farn, doed a ddelo, ac yn berson dadleuol a charismatig sydd wedi cyffesu iddo ef ei hun, yn y gorffennol, smocio canabis; cred y dylid cyfreithloni'r cyffur ar gyfer defnydd meddygol.[4][5]
| Boris Johnson AS | |
|---|---|
.jpg) | |
| Prif Weinidog y Deyrnas Unedig | |
| Yn ei swydd 24 Gorffennaf 2019 – 6 Medi 2022 | |
| Teyrn | Elisabeth II |
| Dirprwy | Dominic Raab |
| Rhagflaenwyd gan | Theresa May |
| Dilynwyd gan | Liz Truss |
| Arweinydd y Blaid Geidwadol | |
| Yn ei swydd 23 Gorffennaf 2019 – 5 Medi 2022 | |
| Rhagflaenwyd gan | Theresa May |
| Dilynwyd gan | Liz Truss |
| Ysgrifennydd Gwladol dros Faterion Tramor a'r Gymanwlad | |
| Yn ei swydd 13 Gorffennaf 2016 – 9 Gorffennaf 2018 | |
| Prif Weinidog | Theresa May |
| Rhagflaenwyd gan | Philip Hammond |
| Dilynwyd gan | Jeremy Hunt |
| Aelod Seneddol dros Uxbridge a De Ruislip | |
| Yn ei swydd 7 Mai 2015 – 12 Mehefin 2023 | |
| Rhagflaenwyd gan | John Randall |
| Mwyafrif | 10,695 (23.9%) |
| Maer Llundain | |
| Yn ei swydd 4 Mai 2008 – 9 Mai 2016 | |
| Dirprwy | Richard Barnes Victoria Borwick Roger Evans |
| Rhagflaenwyd gan | Ken Livingstone |
| Dilynwyd gan | Sadiq Khan |
| Aelod Seneddol dros Henley | |
| Yn ei swydd 9 Mehefin 2001 – 4 Mehefin 2008 | |
| Rhagflaenwyd gan | Michael Heseltine |
| Dilynwyd gan | John Howell |
| Manylion personol | |
| Ganwyd | Alexander Boris de Pfeffel Johnson 19 Mehefin 1964 Manhattan, Dinas Efrog Newydd, Unol Daleithiau |
| Plaid wleidyddol | Ceidwadwyr |
| Priod | Allegra Mostyn-Owen (1987–1993) Marina Wheeler (1993–gwahanwyd 2018) Carrie Symonds (2021–presennol) |
| Plant | 6 neu 7[1][2][3] |
| Rhieni |
|
| Perthnasau |
|
| Alma mater | Coleg Balliol, Rhydychen |
| Gwefan | Gwefan Ty'r Cyffredin |
Bywgraffiad
golyguGanwyd Boris Johnson yn Manhattan, Efrog Newydd, yn fab i'r gwleidydd Ceidwadol Stanley Johnson a chofrestwryd ef gyda phasport deuol (UDA a DU).[6] Ar y pryd roedd ei dad yn astudio economeg ym Mhrifysgol Columbia.[7] Roedd tad Stanley (Ali Kemal) yn newyddiadurwr o Dwrci. Roedd ei fam o waed cymysg: Seisnig, Rwsieg, Iddewig a Ffrengig.[8] Brawd Jo Johnson a Rachel Johnson yw ef.
Mynychodd Johnson Ysgol Ewropead, Brwsel, Gwlad Belg; Ysgol Ashdown House, Sussex, a Choleg Eton, Windsor. Darllenodd y Clasuron yng Ngholeg Balliol, Rhydychen a bu'n Llywydd Undeb Rhydychen, y gymdeithas drafod uchel ael.
Newyddiaduriaeth
golyguMae Johnson wedi gweithio fel newyddiadur i sawl cyhoeddiad, cyn ac yn ystod ei amser fel gwleidydd. Dechreuodd ei yrfa gyda'r Times, cyn cael ei ddiswyddo am ei fod wedi ffugio dyfyniad.[9] Symudodd wedyn i'r Telegraph, lle gweithiodd fel colofnydd gwleidyddol. Ymysg ei waith oedd darn golygyddol ar ôl i Gordon Brown ddod yn Brif Weinidog heb etholiad cyffredinol, yn cwyno am ddiffyg cyfreithlondeb democrataidd ac yn galw am etholiad cyffredinol ar unwaith.[10] Gweithiodd hefyd fel golygydd i'r Spectator. Yn y swydd hwnnw, creodd ddadl enwog pan ganiataodd gyhoeddu darn a gyhuddodd bobl Lerpwl o "wallowing in victim status" ar ôl trychineb Hillsborough a marwolaeth Ken Bigley, ac ailadroddodd honiadau'r Sun bod ymddygiad cefnogwyr Lerpwl wedi cyfrannu at y trychineb.[11] Gorfodwyd ef gan Michael Howard, arweinydd y blaid Ceidwadwyr ar y pryd, i deithio i Lerpwl er mwyn ymddiheuro am yr erthygl.[12]
Gwleidyddiaeth
golyguMethodd ag ennill sedd De Clwyd yn etholiad cyffredinol 1997.
Bu'n olygydd y Spectator rhwng 1999 a Rhagfyr 2005. Fe'i etholwyd yn Aelod Seneddol dros etholaeth Henley yn Swydd Rydychen yn 2001, o dan Michael Howard a David Cameron, ac ymunodd â Chabined yr Wrthblaid fel Gweinidog dros Ddiwylliant, y Diwydiant Creadigol ac yna Addysg Uwch.
Maer Llundain
golyguCafodd ei ethol yn Faer Llundain ar 2 Mai 2008 wedi iddo drechu cynrychiolydd y Blaid Lafur, Ken Livingstone; ymddiswyddodd ar unwaith fel Aelod Seneddol. Ar unwaith, aeth ati i wahardd alcohol o fannau cyhoeddus, a chwblhaodd gynllun oedd wedi'i ddechrau gan Livingstone[13] i greu rhwydwaith o feics i'w llogi, a alwyd yn "Boris Bikes" yn anffurfiol. Enillodd ail dymor o bedair blynedd fel Maer yn 2012, gan drechu Livingstone eilwaith; yn ystod yr ail dymor, cynhaliwyd Gemau Olympaidd yr Haf 2012. Ni chystadleuodd y drydedd waith; yn hytrach cafodd ei ethol yn Aelod Seneddol dros Uxbridge a De Ruislip yn Etholiad cyffredinol 2015, a gadawodd ei waith fel Maer.
Prif Weinidog y Deyrnas Unedig
golyguEtholwyd Johnson yn arweinydd y blaid Geidwadol ar 23 Gorffennaf 2019. Y diwrnod canlynol, ymddiswyddodd Theresa May fel Prif Weinidog. Dywedodd Johnson y byddai’n sicrhau bod y DU yn gadael yr Undeb Ewropeaidd ar 31 Hydref 2019, hyd yn oed pe na bai cytundeb yn cael ei wneud.[14][15] Ym mis Medi 2019 ymddiswyddodd ei frawd Jo Johnson o’r llywodraeth a chyhoeddi y byddai’n camu i lawr fel AS oherwydd y gwrthdaro rhwng buddiannau teuluol a gwleidyddol.[16]
Ar ôl yr Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2019, roedd gan y Ceidwadwyr fwyafrif o 80 sedd yn y Senedd San Steffan. Ar 31 Ionawr 2020 gadawodd y DU yr Undeb Ewropeaidd ac yn cychwyn y Cyfnod Pontio. Bu nifer o sgandalau yn ystod ei gyfnod fel Prif Weinidog, gan gynnwys "Partygate", a ddatgelwyd gan y newyddiadurwr Cymreig Paul Brand.[17]
Yn y diwedd collodd Johnson hyder y Blaid Geidwadol ym mis Gorffennaf 2022 a chafodd ei orfodi i ymddiswyddo. Dywedodd Mark Drakeford: "I’m pleased the prime minister has now done the right thing and agreed to resign. All four nations need a stable UK government. The way to achieve that is by a general election so the decision about the next prime minister is made by the people and not by the narrow membership of the Conservative party."[18] Ymddiswyddodd Johnson fel arweinydd y blaid Geidwadol ond gwrthododd ymddiswyddo fel prif weinidog tan ar ôl cynhadledd y blaid.[19] Ar 8 Gorffennaf, dywedodd yr Aelod Seneddol Cymreig Liz Saville Roberts y dylid canslo gwyliau'r haf yn San Steffan er mwyn “cadw sgwatiwr Prif Weinidog yn onest”.[20]
Ym mis Mehefin 2023, yn dilyn beirniadaeth o’i restr anrhydeddau ymddiswyddiad ac ar ôl gweld canfyddiadau adroddiad ar ei ymddygiad gan bwyllgor o Dŷ’r Cyffredin, ymddiswyddodd Johnson fel aelod seneddol.[21]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Buchan, Lizzy (29 Tachwedd 2019). "Boris Johnson refuses to say how many children he has in live radio interview". The Independent (yn Saesneg). Cyrchwyd 29 Tachwedd 2019.
- ↑ Walker, Peter (29 Tachwedd 2019). "Johnson dodges LBC radio host's questions about his children". The Guardian (yn Saesneg). Cyrchwyd 29 Tachwedd 2019.
- ↑ Proctor, Kate (29 Ebrill 2020). "Boris Johnson and Carrie Symonds announce birth of baby boy". The Guardian (yn Saesneg). Cyrchwyd 29 Ebrill 2020.
- ↑ "Boris: I took cocaine and cannabis". Oxford Mail. 4 Mehefin 2007. Cyrchwyd 8 Hydref 2012.
- ↑ "Boris Johnson: Legalise cannabis for pain relief". The Daily Telegraph. London. 24 Ebrill 2008. Cyrchwyd 8 Hydref 2012.
- ↑ Purnell 2011, p. 10; Gimson 2012, p. 1.
- ↑ Purnell 2011, p. 11; Gimson 2012, p. 2.
- ↑ Interview: Boris Johnson – my Jewish credentials Archifwyd 19 Mai 2015 yn y Peiriant Wayback, The Jewish Chronicle, Daniella Peled, April 2008
- ↑ Purnell, Sonia (2011). Just Boris: Boris Johnson: The Irresistible Rise of a Political Celebrity. London: Aurum Press Ltd. ISBN 978-1-84513-665-9., tud. 100-102
- ↑ https://www.telegraph.co.uk/comment/personal-view/3640768/Browns-looking-for-a-Scottish-ally.html
- ↑ https://www.spectator.co.uk/2004/10/bigleys-fate/
- ↑ https://www.standard.co.uk/news/boris-goes-to-liverpool-to-say-sorry-6955468.html
- ↑ "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-08-01. Cyrchwyd 2019-08-01.
- ↑ Sparrow, Andrew (24 Gorffennaf 2019). "Boris Johnson cabinet: Sajid Javid, Priti Patel and Dominic Raab given top jobs – live news". The Guardian (yn Saesneg).
- ↑ Westlake, M. (2020). Outside the EU: Options for Britain (yn Saesneg). Agenda Publishing. tt. 168–169. ISBN 978-1-78821-312-7. JSTOR j.ctv16qjx9d.20.
- ↑ "PM's brother quits as Tory MP and minister". BBC News (yn Saesneg). 5 Medi 2019. Cyrchwyd 5 Medi 2019.
- ↑ Graeme Demianyk (25 Mai 2022). "'Are You A Liar?': Journalist Confronts Boris Johnson Over Partygate Claim". Huffington Post (yn Saesneg). Cyrchwyd 9 Gorffennaf 2022.
- ↑ Ruth Mosalski (7 Gorffennaf 2022). "Mark Drakeford calls for a General Election as Boris Johnson set to resign". WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 8 Gorffennaf 2022.
- ↑ Amos, Owen (7 Gorffennaf 2022). "Boris Johnson resigns: Five things that led to the PM's downfall". BBC News (yn Saesneg). BBC. Cyrchwyd 7 Gorffennaf 2022.
- ↑ "Galw am ganslo gwyliau haf San Steffan: "Cadwch y sgwatiwr o Brif Weinidog yn onest"". Golwg 360. 8 Gorffennaf 2022. Cyrchwyd 11 Gorffennaf 2022.
- ↑ Castle, Stephen; Landler, Mark (9 Mehefin 2023). "Boris Johnson Resigns From Parliament". The New York Times (yn Saesneg). ISSN 0362-4331. Cyrchwyd 10 Mehefin 2023.
| Rhagflaenydd: Frank Johnson |
Golygydd The Spectator 1999–2005 |
Olynydd: Matthew d'Ancona |
| Senedd y Deyrnas Unedig | ||
|---|---|---|
| Rhagflaenydd: Michael Heseltine |
Aelod Seneddol dros Henley 2001–2008 |
Olynydd: John Howell |
| Rhagflaenydd: John Randall |
Aelod Seneddol dros Uxbridge a De Ruislip 2015–2023 |
Olynydd: gwag |
| Swyddi gwleidyddol | ||
| Rhagflaenydd: Ken Livingstone |
Maer Llundain 4 Mai 2008 – 8 Mai 2016 |
Olynydd: Sadiq Khan |
| Rhagflaenydd: Theresa May |
Prif Weinidog y Deyrnas Unedig 24 Gorffennaf 2019 – 6 Medi 2022 |
Olynydd: Liz Truss |