Trealaw
Pentref a chymuned ym mwrdeisdref sirol Rhondda Cynon Taf, de Cymru, yw Trealaw. Roedd poblogaeth y gymuned yn 2011 yn 4,040.
| Math | pentref, cymuned  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Rhondda Cynon Taf |
| Gwlad | .svg){kind=small} Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.6236°N 3.4511°W |
| Cod SYG | W04000707 |
| Cod OS | SS996926 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Elizabeth Buffy Williams (Llafur) |
| AS/au | Chris Bryant (Llafur) |
 | |
Saif Trealaw yr ochr draw i afon Rhondda Fawr o Donypandy.
HanesGolygu
Daw enw Trealaw o "Alaw Goch", sef enw barddol Dafydd Williams, tad y barnwr Gwilym Williams a sefydlwyd y pentref, ynghyd â Threwiliam pentref i'r de o Drealaw. Cofir Gwilym Williams gan enw neuadd yn y pentref, sef y Judge Gwilym Williams Memorial Hall, yn ogystal â Heol Ynyscynon a enwyd ar ôl sedd y teulu yn Ynsycynon ger Aberdâr yng Nghwm Cynon.
TrafnidiaethGolygu
Gwasanaethir Trealaw gan dair gorsaf reilffordd, gan gynnwys Dinas, Tonypandy a Llwynypïa, ar linell Trafnidiaeth Cymru rhwng Caerdydd Canolog a Threherbert.
Gwasanaethir y pentref gan Stagecoach llwybr bysiau 120 rhwng Blaenrhondda a Phontypridd/Caerffili, a Veolia Transport llwybr bysiau 175 rhwng Cwm Clydach/Tonypandy a'r Porth.
AddysgGolygu
Mae dwy ysgol gynradd Saesneg yn y pentref, sef Ysgol Gynradd Trealaw ac Ysgol Gynradd Alaw. Nid oes ysgol gynradd Gymraeg yn Nhrealaw, gyda disgyblion Cymraeg yn derbyn eu haddysg mewn ysgolion megis Ysgol Gynradd Gymraeg Llwyncelyn yn y Porth.
Ar ôl gadael Ysgol Gynradd Trealaw ac Ysgol Gynradd Alaw, mae'r rhan fwyaf o ddisgyblion Saesneg yn symud ymlaen i dderbyn eu haddysg yn Ysgol Gymunedol Sir y Porth, yn ogystal â chanran sylweddol o blant sy'n dewis mynychu Coleg Cymunedol Tonypandy.
Mae'r rhan fwyaf o ddisgyblion Cymraeg yn mynychu Ysgol Gyfun Cymer Rhondda i dderbyn eu haddysg uwchradd, ond mae Ysgol Gyfun Treorci hefyd yn dod yn fwyfwy poblogaidd gyda disgyblion Cymraeg a Saesneg eu hiaith o Drealaw. Ystyrir yr ysgol fel ysgol uwchradd ddwyieithog bellach.
Cyfrifiad 2011Golygu
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[1][2][3][4]
EnwogionGolygu
- James Kitchener Davies, bardd Cymraeg, treuliodd y rhan fwyaf o'i oes yma
- George Thomas, gwleidydd
CyfeiriadauGolygu
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013[dolen marw]
Aberaman · Abercwmboi · Abercynon · Aberdâr · Abernant · Aberpennar · Y Beddau · Blaenclydach · Blaencwm · Blaenllechau · Blaenrhondda · Brynna · Brynsadler · Cefn Rhigos · Cefnpennar · Cilfynydd · Coed-elái · Coed-y-cwm · Cwmaman · Cwm-bach · Cwm Clydach · Cwmdâr · Cwm-parc · Cwmpennar · Y Cymer · Dinas Rhondda · Y Ddraenen Wen · Efail Isaf · Fernhill · Ffynnon Taf · Y Gelli · Gilfach Goch · Glan-bad · Glyn-coch · Glyn-taf · Y Groes-faen · Hirwaun · Llanharan · Llanhari · Llanilltud Faerdref · Llantrisant · Llanwynno · Llwydcoed · Llwynypïa · Y Maerdy · Meisgyn · Nantgarw · Penderyn · Pendyrus · Penrhiw-ceibr · Penrhiw-fer · Penrhys · Pentre · Pentre'r Eglwys · Pen-yr-englyn · Pen-y-graig · Pen-y-waun · Pont-y-clun · Pont-y-gwaith · Pontypridd · Y Porth · Y Rhigos · Rhydyfelin · Ton Pentre · Ton-teg · Tonypandy · Tonyrefail · Tonysguboriau · Trealaw · Trebanog · Trecynon · Trefforest · Trehafod · Treherbert · Trehopcyn · Treorci · Trerhondda · Trewiliam · Tynewydd · Wattstown · Ynys-hir · Ynysmaerdy · Ynysybŵl · Ystrad Rhondda
