Wicipedia

Swnni

(Ailgyfeiriad o Islam Sunni)

Enwad fwyaf Islam yw Swnni[1] neu Islam Swnni. Cyfeirir at Islam Swnni fel Ahl as-Sunnah wa’l-Jamā‘ah (Arabeg: أهل السنة والجماعة‎ "pobl [sy'n dilyn] esiampl (Mohamed) a'r Gymuned") hefyd neu Ahl as-Sunnah (Arabeg: أهل السنة‎). Daw'r gair 'Swnni' o'r gair Sunnah (Arabeg: سنة‎), sy'n golygu geiriau neu weithredoedd neu esiampl Mohamed, proffwyd Islam.

Rhan o gyfres ar
 Islam


Athrawiaeth

Allah · Undod Duw
Muhammad · Proffwydi Islam

Arferion

Cyffes Ffydd · Gweddïo
Ymprydio · Elusen · Pererindod

Hanes ac Arweinwyr

Ahl al-Bayt · Sahaba
Califfiaid Rashidun · Imamau Shi'a

Testunau a Deddfau

Coran · Sŵra · Sunnah · Hadith
Fiqh · Sharia
Kalam · Tasawwuf (Swffiaeth)

Enwadau

Sunni · Shi'a

Diwylliant a Chymdeithas

Astudiaethau Islamig · Celf
Calendr · Demograffeg
Gwyliau · Mosgiau · Athroniaeth
Gwleidyddiaeth · Gwyddoniaeth · Merched

Islam a chrefyddau eraill

Cristnogaeth · Iddewiaeth

Gweler hefyd

Islamoffobia · Termau Islamig
Islam yng Nghymru

Gwledydd gyda mwy na 10% o'r boblogaeth yn ddilynwyr Islam
Gwyrdd: Gwledydd y Swnni, Coch: Gwledydd Shïa, Glas: Ibaditiaid (Oman)

Mae tua 85% neu ragor o Fwslemiaid yn Swnni. Yr enwad ail fwyaf yw Islam Shïa (rhwng 15% a 20% o Fwslemiaid), sydd i'w cael yn bennaf yn Iran, de Irac, Iemen a rhannau o Syria, Libanus ac Affganistan: y tu allan i'r cadarnleoedd hynny mae'r Swnni yn ffurffio'r mwyafrif llethol yn y gwledydd Islamig, o'r Maghreb i Indonesia.

Deilliodd y gwahaniaethau rhwng Mwslimiaid Swnni a Shïa o anghytundeb ynghylch yr olyniaeth i Muhammad ac o ganlyniad daeth arwyddocâd gwleidyddol ehangach a pgegynu barn, yn ogystal â dimensiynau diwinyddol a barnwrol. Yn ôl traddodiadau Swnni, ni adawodd Muhammad unrhyw olynydd. Penododd cyfranogwyr y Saqifah dyn o'r enw Abu Bakr fel y nesaf yn y llinell (hy y califf cyntaf).[2][3] Mae hyn yn wahanol i farn y Shïa, sy'n credu bod Muhammad wedi penodi ei fab-yng-nghyfraith a chefnder Ali ibn Abi Talib yn olynydd iddo.[4]

Cyfeirir at ymlynwyr y Swnni mewn Arabeg yn ahl as-sunnah wa l-jamāʻah ("pobl y Sunnah a'r gymuned") neu ahl as-Sunnah, yn fyr. Gelwir eu hathrawiaeth a'u harferion weithiau'n Swnnïaeth,[5] tra bod ymlynwyr yn cael eu hadnabod fel Mwslemiaid Swnni, Swnnïaid, ac Ahlus Sunnah. Cyfeirir at Swnni weithiau fel "Islam uniongred",[6][7][8] er bod rhai ysgolheigion yn ystyried y cyfieithiad hwn yn amhriodol.[9]

Mae gan y Coran, ynghyd â'r hadith (yn enwedig y rhai a gasglwyd yn Kutub al-Sittah) gonsensws cyfreithiol rhwymol, ac felly'n sail i bob deddf draddodiadol o fewn Islam Swnni. Mae dyfarniadau Sharia yn deillio o'r ffynonellau sylfaenol hyn, ar y cyd â rhesymu, ystyriaeth o les y cyhoedd a disgresiwn cyfreitheg, gan ddefnyddio egwyddorion cyfreitheg a ddatblygwyd gan yr ysgolion cyfreithiol traddodiadol. Mewn materion sy'n ymweneud a chredo, mae traddodiad Swnni yn cynnal chwe cholofn imān (ffydd) ac yn cynnwys ysgolion Ash'ari a Maturidi o Kalam (diwinyddiaeth) yn ogystal â'r ysgol destunol a elwir yn ddiwinyddiaeth draddodiadol.

Ysgolion y gyfraith Swnni (Madhhab)

golygu

Gelwir cyfraith Islamaidd yn Sharī‘ah. Seilir y Sharī‘ah ar y Coran a'r Sunnah,. Y prif ysgolion Sharia Swnni yw:

  • Yr Ysgol Hanafi (sefydlwyd gan Abu Hanifa)

Ganwyd Abu Hanifa (m. 767) tua 702 yn Kufa, Irac.[10][11] Mae nifer o Fwslemiaid Bangladesh, Pacistan, India, Affganistan, Canolbarth Asia, rhannau o Dde Rwsia, y Cawcasws, rhannau o'r Balcanau, Irac a Twrci yn dilyn yr ysgol hon.

  • Ysgol Maliki (sefydlwyd gan Malik ibn Anas)

Datblygodd Malik ibn Anas (m. 795) ei syniadau ym Medina, lle roedd yn adnabod rhai o ddilynwyr byw olaf Mohamed Prophet neu eu ddisgynyddion. Cofnodir ei athrawiaeth yn y Muwatta sydd yn cael ei derbyn gan y rhan fwyaf o'r Mwslemiaid yn Affrica ac eithrio de'r Aifft, Corn Affrica, Sansibar a De Affrica. Mae'n arbennig o gryf yn y Maghreb.

  • Ysgol Shafi'i (sefydlwyd gan Muhammad ibn Idris ash-Shafi`i)

Dysgodd Al-Shafi‘i (m. 820) yn Irac a'r Aifft. Ystyrir ei ddysgeidiaeth yn un gymhedrol. Mae nifer o Fwslemiaid yn Indonesia, De'r Aifft, Maleisia, Singapôr, Somalia, Gwlad Iorddonen, Libanus, Syria, Palesteina a'r Iemen yn perthyn i'r ysgol hon. Rhoddodd Al-Shafi'i bwyslais mawr ar Sunnah y Proffwyd Mohamed, fel y'i ceir yn yr Hadith (Dywediadau).

  • Ysgol Hanbali (sefydlwyd gan Ahmad bin Hanbal)

Ganed Ahmad ibn Hanbal (m. 855) yn Baghdad. Daliai fod y Coran yn llyfr tragwyddol na chafodd ei greu erioed. Mae'r ysgol hon yn boblogaidd yn Arabia yn bennaf.

Er gwaethaf rhai gwahaniaethau rhyngddynt, mae Mwslemiaid Swnni yn ystyried fod y pedair ysgol hyn i gyd yn ddilys. Ceir sawl ysgol cyfraith Swnni lai hefyd, ond nid oes ganddynt lawer o ymlynwyr.

Hanes, yn grynno

golygu
 
Mosg Kaaba, yn Mecca yw'r mosg mwyaf a'r mwyaf pwysig yn y byd i'r Swnni

Un camgymeriad cyffredin yw tybio bod Islam Suwni yn cynrychioli Islam normal a ddaeth i'r amlwg yn ystod y cyfnod ar ôl marwolaeth Muhammad, a bod Swffïaeth (Sufism) a Shïaeth wedi datblygu allan o Swnni.[12] Mae'r canfyddiad hwn yn rhannol oherwydd y ddibyniaeth ar ffynonellau hynod ideolegol sydd wedi'u derbyn fel gweithiau hanesyddol dibynadwy, a hefyd oherwydd bod mwyafrif helaeth y boblogaeth yn Swnni. Mae Swnnïaeth a Shïaeth yn gynnyrch terfynol sawl canrif o gystadlu rhwng dau ideoleg. Defnyddiodd y ddwy sect ei gilydd i gadarnhau eu hunaniaeth a'u hathrawiaethau eu hunain ymhellach.[13]

Mae'r pedwar califf cyntaf yn cael eu hadnabod ymhlith Swnnïaid fel y Rāshidun neu'r "Y Rhai Union Gywir". Mae Swnni'n cydnabod Abu Bakr fel y cyntaf, Umar fel yr ail, Uthman fel y trydydd, ac Ali fel y pedwerydd.[14] Roedd Swnnïaid yn cydnabod gwahanol reolwyr fel y califf, er na wnaethant gynnwys unrhyw un yn y rhestr o'r rhai a oedd yn cael eu harwain yn gywir na Rāshidun ar ôl llofruddiaeth Ali, nes i'r califfiaeth gael ei ddileu yn gyfansoddiadol yn Nhwrci ar 3 Mawrth 1924.

Trawsnewid o'r califfiaeth i frenhiniaeth dynastig y Banu Umayya

golygu

Heuwyd hadau y metamorffosis o galiffiaeth i frenhiniaeth, fel yr oedd yr ail galiff Umar wedi'i ofni, mor gynnar â chyfundrefn y trydydd califf Uthman, a benododd lawer o'i berthnasau o blith ei deulu, y Banu Umayya, gan gynnwys Marwan I a Walid bin Uqba a hynny mewn swyddi craidd yn y llywodraeth, gan ddod yn brif achos cythrwfl a arweiniodd at ei lofruddiaeth. Arweiniodd hyn yn y pen draw at sefydlu rheolaeth ddeinastig gadarn o Banu Umayya ar ôl i Husain, mab iau Ali o Fātima, gael ei ladd ym Mrwydr Karbalā. Disodlodd esgyniad Banu Umayya, y llwyth Meccaidd o uchelwyr a oedd wedi gwrthwynebu Muhammad yn chwyrn dan arweiniad Abu Sufyān, tad Muāwiya.[15][16][17] Ymhen hir a hwyr, etholwyd Hasan ibn Ali i'w olynu. Fodd bynnag, yn fuan wedyn llofnododd Hasan gytundeb gyda Muāwiya yn ildio grym o blaid yr olaf, gydag amod ymhlith pethau eraill, mai un o'r ddau a fydd yn goroesi'r llall yn galiff, ac na fydd y califf hwn yn penodi olynydd ond yn gadael mater dewis y califf i'r cyhoedd.

Yn dilyn hynny, gwenwynwyd Hasan a bu farw, a mwynhaodd Muawiya bŵer heb ei herio. Heb anrhydeddu ei gytundeb â Hasan fodd bynnag fe enwebodd ei fab Yazid i'w olynu. Ar farwolaeth Muāwiya, gofynnodd Yazid i Husain, brawd iau Hasan, mab Ali ac ŵyr Muhammad, roi ei deyrngarwch i Yazid, a gwrthododd hynny. Daliwyd ef a'i fyddin gan fyddin Yazid yn Karbalā a lladdwyd ef gyda'i gyd-wrywiaid - 72 ohonynt, mewn brwydr diwrnod o hyd ac ar ôl hynny sefydlodd Yazid ei hun yn sofran. Ffrwydrodd gwrthryfel cyhoeddus cryf ar ôl ei farwolaeth yng nghyflafan Karbalā, ond llwyddodd Banu Umayya i atal y gwrthryfel hwn ac i reoli'r byd Mwslemaidd.[18][19][20][21]

Califfiaeth a brenhiniaeth dynastig Banu Abbās

golygu

Daeth rheolaeth a “chaliffiaeth” Banu Umayya i ben oherwydd Banu Abbās a oedd o lwyth Muhammad, dim ond i agor y drws i frenhiniaeth arall a elwir yn galiffiaeth yn 750 OC. Yn y cyfnod hwn y ffurfiwyd Islam Swnni wrth i sylfaenwyr y pedair ysgol sef, Abu Hanifa, Malik ibn Anas, Shāfi'i ac Ahmad bin Hanbal i gyd flodeuo yn ystod y cyfnod hwn, felly hefyd Jafar al Sādiq, sail y meddwl crefyddol Shi'a. Nid oedd fformiwla glir na threfn o fath yn y byd ar gyfer pennu olyniaeth yn y califfiaeth Abbasid. Daeth dau neu dri o feibion a pherthnasau eraill i'r califf a oedd ar ei wely angau ymlaen fel ymgeiswyr i'r orsedd, pob un yn cael ei gefnogi gan ei gefnogwyr ei hun. Daeth califfiaeth y llinach hon i ben gyda marwolaeth y Caliph al-Ma'mun yn 833 OC, pan ddechreuodd cyfnod tra-arglwyddiaeth Twrci.[22]

Islam Swnni yn yr oes gyfoes

golygu
 
Mosg Sultan Salahuddin Abdul Aziz yn Shah Alam, Selangor, Malaysia

Ar ddiwedd y Rhyfel Byd Cyntaf daeth y cwymp yr Ymerodraeth Otomanaidd, yr ymerodraeth Swnni fwyaf ers chwe canrif, a daeth y califfiaeth i ben. Arweiniodd hyn at brotestiadau Swnni mewn lleoedd mor bellennig ag India, lle roedd y Mudiad Khilafat, a rannwyd yn ddiweddarach ar ôl ennill annibyniaeth o Loger yn Bacistan dan ddylanwad Swnni ac India seciwlar. Pacistan, y wladwriaeth Swnni fwyaf poblog pan gafodd ei chreu, cyn ei rhannu'n Bacistan a Bangladesh. Arweiniodd tranc y califfiaeth Otomanaidd hefyd at ymddangosiad Sawdi Arabia, brenhiniaeth absoliwt dynastig a oedd yn hyrwyddo athrawiaethau diwygiadol Muhammad ibn Abd al-Wahhab; eponym y mudiad Wahhabi.[23][24][25][26]

Dilynwyd hyn gan gynnydd sylweddol yr Wahhabi, Salafiyya, mudiadau Islamaidd a jihadist symudiadau sy'n adfywio athrawiaeth y diwinydd Taqi Al-Din Ibn Taymiyyah (1263-1328 CE / 661-728 AH), a hyrwyddai draddodiadau'r Imam Swnni Ahmad ibn Hanbal.

Arweiniodd y rhyfel oer at radicaleiddio ffoaduriaid Afghanistan ym Mhacistan a ymladdodd y gyfundrefn gomiwnyddol gyda chefnogaeth lluoedd yr Undeb Sofietaidd yn Afghanistan ac yn sgil hyn, crëwyd y mudiad Taliban. Ar ôl cwymp y gyfundrefn gomiwnyddol yn Afghanistan a'r rhyfel cartref a ddilynodd honno, cipiodd y Taliban rym oddi wrth y gwahanol garfanau Mujahidin yn Afghanistan a ffurfio llywodraeth dan arweiniad Mohammed Omar, a anerchwyd fel Emir y ffyddloniaid, ffordd diplomyddol o fynd i'r afael â dilyniant i'r califf. Cydnabuwyd cyfundrefn y Taliban gan Bacistan a Sawdi Arabia tan ar ôl 9/11, cyfundrefn gyda Osama bin Laden yn ben arni. Dinesydd o Sawdi oedd bin Laden, trwy enedigaeth, gan arwain at lansio rhyfel ar derfysgaeth yn erbyn y Taliban.[27][28][29]

Mae dilyniant digwyddiadau'r 20fed ganrif wedi arwain at ddicter mewn rhai mannau o'r gymuned Swnni oherwydd colli amlygrwydd mewn nifer o ranbarthau ee y Levant, Mesopotamia, y Balcanau, Gogledd y Cawcasws ac Isgyfandir India.[30] Gwelwyd ymgais ddiweddaraf adain radical o Salafi-Jihadists i ailsefydlu califfiaeth Swnni yn esgor ar y grŵp milwriaethus Gwladwriaeth Islamaidd (ISIL), y mae ei arweinydd Abu Bakr al-Baghdadi yn adnabyddus ymhlith ei ddilynwyr fel califf ac Amir-al-mu' mineen, "Comander y Ffyddlon".[31] Fodd bynnag, mae Jihadiaeth yn cael ei wrthwynebu o fewn y gymuned Fwslimaidd (a elwir yn Ummah yn Arabeg) ym mhob rhan o'r byd.[32][33]

Ymlynwyr

golygu
 
Gwledydd gyda mwy na 95% o boblogaeth Fwslimaidd. [34]     Swnni


Nid oes gan Islam Swnni hierarchaeth ffurfiol. Mae'r arweinwyr yn arweinwyr anffurfiol, ac yn cael dylanwad trwy astudio i ddod yn ysgolhaig cyfraith Islamaidd (y sharia) neu ddiwinyddiaeth Islamaidd (Kalam). Mae arweinyddiaeth grefyddol a gwleidyddol mewn egwyddor yn agored i bob Mwslim.[35] Yn ôl Canolfan Islamaidd Columbia, De Carolina, gall unrhyw un sydd â'r wybodaeth a'r ewyllys ddod yn ysgolhaig Islamaidd. Yn ystod gwasanaethau canol dydd y Mosg ar ddydd Gwener, bydd y gynulleidfa yn dewis person sydd wedi cael addysg dda i arwain y gwasanaeth, a elwir yn Khateeb (un sy'n siarad).[36]

Colofnau iman

golygu

Cofnodir athrawiaethau'r Swnnïaid mewn gwahanol gredoau, sy'n crynhoi'r pwyntiau pwysicaf ar ffurf rhestr yn null Catecism. Mae'r pwyntiau addysgu unigol yn amrywio, yn dibynnu ar ymlyniad yr awdur i draddodiad penodol. Mae’r credoau pwysicaf sy’n honni’n benodol eu bod yn cynrychioli dysgeidiaeth y Swnnïaid (ahl as-sunna wal-jama ayb) yn cynnwys:

  • Y testun a ellir ei olrhain yn ôl i Ahmad ibn Hanbal, lle diffiniodd "nodweddion crediniwr y Swnnïaid" (sifat al-Mu'min min ahl as-Sunna wa-l-jama). Mae'r testun i'w gael mewn dau waith y Ṭabaqāt al-Ḥanābila o'r Hanbali Qadi Ibn Abi Yaʿla (m. 1131). Daw’r fersiwn gyntaf allan o draethawd ar y Sunnah, gan ddisgybl Ahmad ibn Hanbal, Muhammad ibn Habib al-Andarani, mae’r ail yn seiliedig ar ddisgybl Ahmad, Muhammad ibn Yunus al-Sarachhi.[37]
  • Dau gredo Abu l-Hasan al-Ashʿarī yn ei weithiau Maqālāt al-islāmīyīn[38] a Kitāb al-Ibāna ʿan uṣūl ad-diyāna.[39] Gelwir y cyntaf yn ddysgeidiaeth ahl al-ḥadīṯ wa-s-sunna, a'r olaf fel dysgeidiaeth yr ahl al-ḥaqq wa-s-sunna.
  • Cyffes yr Eifftiwr Hanafi yn-Tahāwī (m. 933), a elwir hefyd o dan y teitl Bayān as-sunna wa-l-ǧamāʿa ("Cyflwyniad o'r Sunna a'i Chymuned"). Mae wedi derbyn sylwadau cyson o'r 13g ymlaen.[40]
  • Dychwelir y "Credo Qadiritig" (al-iʿtiqād al-Qādirī ) a grybwyllir yn y cronicl-byd al-Muntaẓam gan Ibn al-Jschauzī ac sy'n cyfeirio at yr Abbasid caliph al-Qādir (m. 1031). Tybir i'r califf al-Qā'im ddarllen y testun hwn, a ddangosir ar y diwedd fel "Athrawiaeth yr Haul" (kaul ahl as-sunna wal-jama), yn y flwyddyn 433 Hijra ( = 1041/42 AD) a ddarllenwyd o flaen cyfarfod o asgetics ac ysgolheigion ym mhalas y califf.[41]
  • Credo al-Ghazālī (m. 1111); yn ei ail lyfr o'i wyddoniadur crefyddol Iḥyāʾ ʿulūm ad-dīn. Mae'n dwyn y pennawd "Credo'r Swnni yn Nau Ymadrodd o'r Shahāda" (Aqīdat ahl as-sunna fī kalimatai aš-šahāda) ac mae'n ymdrin yn gyntaf ag athrawiaeth Duw ac yna'r pwyntiau athrawiaethol eraill.[42]
  • Y gyffes al-ʿAqīda al-Wāsiṭīya gan Ibn Taimīya (1263–1328), [43] a ddaeth yn destun hynod bwysig yn ddiweddarach, yn enwedig ymhlith y Wahhabis a'r Ahl-i Hadīth. Fe'i cyfieithwyd i'r Ffrangeg gan Henri Laoust,[44] gan Merlin Swartz i'r Saesneg[45] a gan Clemens Wein i'r Almaeneg.[46]

Mae'r rhan fwyaf o'r canghennau a grybwyllwyd yn tystio i chwe phrif erthygl ffydd a elwir yn chwe cholofn imān (Arabeg am "ffydd"),[47] y credir eu bod yn hanfodol.[48] Cytuna Swnnïaid heddiw ar y chwe erthygl hyn: o'r rhai sy'n glynu wrth Swnnïaeth draddodiadol i'r rhai sy'n glynu wrth symudiadau'r oes olaf. Yn ogystal, amlinellodd Islam clasurol Swnni hefyd nifer o athrawiaethau cardinal eraill o'r 8g ymlaen, megis Credo Tahāwi. Fodd bynnag, ni chafodd yr un o'r credoau hyn y pwysigrwydd a briodolir i Gredo Nicene mewn Cristnogaeth. Yn draddodiadol, mae'r erthyglau ffydd Swnni hyn wedi cynnwys y canlynol:

  1. Credu mewn Undod un Duw
  2. Credu mewn Angylion Duw
  3. Credu mewn Llyfrau Sanctaidd
  4. Credu ym Mhrophwydi Duw
  5. Credu yn yr Adgyfodiad pobl ar ôl Marwolaeth, a Dydd y Farn
  6. Cred mewn Rhagordeinio (Qadar)

Dduw

golygu

Yn greiddiol i'r gredo Swnni mae Tawhid, y gred yn undod un Duw. Duw sengl (fard) yw Duw, ac nid oes duwdod arall.[49] Mae'n sengl (munfarid), nid oes ganddo bartner (šarīk), dim gwrthwyneb (nidd), dim gwrthran (counterpart; maṯīl) a dim gwrthwynebydd (ḍidd).[50] Nid yw wedi cymryd cyfaill na phlant,[49] nid yw wedi beichiogi ac nid yw wedi'i genhedlu.[41]

Creodd Duw bopeth, y blynyddoedd a'r amseroedd, ddydd a nos, golau a thywyllwch, y nefoedd a'r ddaear, pob math o greaduriaid sydd arno, y tir a'r môr, a phopeth byw, marw a solet. Cyn iddo greu hyn oll, roedd yn gwbl ar ei ben ei hun, heb fod ganddo ddim.[41] Yn wahanol i'w greadigaeth, mae gan Dduw natur oesol. Mae'n ddi-ddechreuad (azalī) oherwydd ei fod wedi bodoli ers tragwyddoldeb a does dim yn ei ragflaenu; mae'n ddiddiwedd (abadī) am ei fod yn parhau i fodoli heb dorriad, a hynny am byth. Ef yw'r cyntaf a'r olaf, fel y dywed yn y Quran (Sura 57: 3).[51]

Lluniodd Duw y greadigaeth, nid oherwydd ei fod ei angen, ond i ddangos ei allu.[52] Creawdwr yw Duw, ond nid oes ganddo unrhyw anghenion. Nid oes angen bwyd arno,[53] nid yw'n teimlo'n unig ac nid yw'n cadw cwmni â neb.[41]

Ei enwau a'i briodoliaethau

golygu

Mae'r Swnnïaid yn cyfaddef na ellir dweud bod enwau Duw yn ddim byd heblaw Duw, fel y mae Muʿtazilites a Kharijites yn honni.[54] Yn hytrach, maent yn dysgu bod yna briodoleddau cydberthynol (ṣifāt) sy'n bodoli ym mhob un o enwau Duw, a grybwyllir yn y Cwran: mae Duw yn fyw trwy fywyd (ḥayāh), gan wybod trwy wybodaeth (ʿilm), nerthol trwy rym (ʿqudra), eisiau trwy ewyllys (irāda), clywed trwy glyw (samʿ), gweld trwy olwg (baṣar) ac yn siarad trwy Leferydd (kalām).[55] Nid yw y priodoliaethau hyn yn union yr un fath â Duw, ac nid ydynt yn ddim amgen nag ef.[56] Mae pob priodoledd y mae ef (neu ei brophwyd) wedi ei briodoli iddo yn briodoledd wirioneddol, nid yn briodoledd ffigurol.[57]

Angylion ac ysbrydion eraill

golygu
 
Muhammad yng nghwmni'r archangylion Gabriel, Michael, Israfil, Azrael. Gwaith Siyer-i-Nebi Twrcaidd, 1595

Ar ben hynny mae Swnnïaid yn credu mewn angylion.[49] Cuddiodd Duw yr angylion rhag iddynt fod yn weledig i fodau dynol. Mewn rhai achlysuron arbennig mae Duw yn eu dadorchuddio ar gyfer bodau dynol unigol. Fel pan ymddangosodd yr archangel Gabrel i'r proffwyd Muhammad un tro yn ei wir ffurf gyda 600 adenydd, gan lenwi'r gorwel cyfan a thro arall pan oedd ymhlith cylchoedd y Sahaba, ar ffurf teithiwr mewn dillad gwyn.[58]

Mae angylion yn cyflawni dyletswyddau a neilltuwyd gan Dduw ee rhoddwyd cenhadaeth i Gabriel i drosglwyddo datguddiadau Duw i Broffwydi unigol. Mae'r angel Michael yn cael ei neilltuo dros glaw a phlanhigion. Rhaid i'r angel Israfil chwythu i mewn i'w drwmped yn ystod taranau a dydd yr atgyfodiad.[59] Ymhellach i'r angylion perthyn yr angylion cofnodol, y rhai sy'n goruchwylio bodau dynol ac angel marwolaeth, sy'n cymryd eneidiau trigolion Daear.[60]

Yn wahanol i'r Mutazilitiaid a'r Jahmitiaid,[61] mae'r Swnnïaid yn credu bod Satan yn sibrwd amheuon wrth fodau dynol ac yn eu taro, fel mae'r Coran yn ei ddatgan.[62] Ond mae bodau dynol, jinn, angylion a diafoliaid i gyd wedi'u creu gan bwer Duw ac yn rhwym i'w ewyllys. Hyd yn oed pan fydd bodau dynol, jinn, angylion a diafoliaid yn alinio i symud neu atal un atom, ni fyddent yn llwyddo heb ewyllys Duw.[63]

Llyfrau Duw, y Quran

golygu

Cred y Swnnïaid ymhellach yn llyfrau Duw, a anfonwyd at genhadon Duw.[64][49] Eu heddio nhw yw'r Coran, y Torah, yr Efengyl a'r Salmau. [55]

Mae'r Coran, yn ôl barn Swnni, yn araith Duw. Mae'r hwn sy'n gwrando arno ac yn ei ystyried fel lleferydd dynol, yn ôl Cred y Swnni gan at-Tahāwī yn anghredadyn.[65] Mae'r Coran, fel araith Duw, yn cael ei anfon i lawr gan yr “Ysbryd dibynadwy” (ar-rūḥ al-amīn; surah 26:193) a'i ddysgu gan Muhammad.[64] Anfonodd Duw ef i lawr fel ysbrydoliaeth (wahy) ar ei Negesydd.[65] Mae llwybr araith Duw i’r gymuned Fwslimiaid yn broses aml-gam: Duw yn ei ynganu, yr angel Gabriel yn ei chlywed a Mohammed yn ei hailadrodd, Mohammed yn ei hailadrodd i’w gyfeillion, a'r Ummah yn eu hailadrodd.[57]

Prophwydi

golygu

Mae cyffesu i Broffwydi Duw hefyd yn rhan o'r ffydd Swnni.[49] Y cyntaf o'r proffwydi yw Adda.[66] Mae’r cytundeb gwreiddiol (mīṯāq) a orffennodd Duw gydag ef a’i ddisgynyddion yn ôl sura 7:172-3 yn realiti yn ôl cred Swnni.[67] Cymerodd Duw Abraham yn ffrind a siaradodd yn uniongyrchol â Moses.[68] Yr olaf o'r proffwydi yw Mohammed o lwyth y Qurais.[69] Nid yw'r Swnnïaid yn gwahaniaethu rhwng cenadon Duw, (Trwy wrthod rhai o honynt), ond yn ystyried pob peth a ddygasant yn wir.[70]

Galwodd Duw y proffwydi a chyflwyno eu geirwiredd trwy wyrthiau amlwg. Roedd y proffwydi’n cyfleu gorchymyn a gwaharddiad Duw, ei addewid a’i fygythiad, ac mae’n ddyletswydd ar bobl i gredu’r hyn mae'r proffwydi wedi’i ddwyn i fod yn eirwir.[69][71] Mae hawl Duw i weithredoedd ufudd-dod nid yn unig yn rhwymedigaeth i bobl trwy’r deallusrwydd, ond hefyd trwyddo ei wneud yn ddyletswydd trwy drosglwyddiad llafar ei broffwydi.[69]

Arwyddocâd Muhammad

golygu

Nid sêl y proffwydi yn unig yw Muhammad o lwyth y Qurais (ḫātam al-anbiyāʾ),[65] ond yn hytrach, gosododd Duw ef uwchlaw pob proffwyd arall a’i wneud yn Arglwydd dynion (saiyid al-bašar).[69] Ef yw gwas etholedig Duw (ʿabd), Negesydd, Imam y duwiol (imām al-atqiyāʾ) ac annwyl Arglwydd y Bydoedd (ḥabīb rabb al-ʿālamīn). Anfonir ef gyda gwirionedd, arweiniad a goleuni. Mae ei neges i Arabiaid a'r hwn nad yw'n Arab, yn ogystal ag at y cyhoedd yn gyffredinol y jinn a bodau dynol a gyda'i Sharia, y cyfreithiau crefyddol cynharach.[69] Rhan o lwybr Swnnïaid yw dilyn traddodiadau Muhammad yn fewnol ac yn allanol. Gwell ganddynt ei arweiniad ef nag arweiniad neb arall.[72]

Barn y Swni ar yr hadith

golygu
 
Mosg Süleymaniye yn Istanbul .

Lluniwyd y Coran fel y mae heddiw ar ffurf llyfr gan gymdeithion Muhammad (Sahabah) o fewn ychydig fisoedd i'w farwolaeth, ac fe'i derbynnir gan bob sect o Islam.[73] Fodd bynnag, roedd llawer o faterion cred a bywyd bob dydd nad oeddent wedi'u rhagnodi'n uniongyrchol yn y Coran, ond a oedd yn weithredoedd a arsylwyd gan Muhammad a'r gymuned Fwslimaidd gynnar. Aeth cenedlaethau diweddarach ati i chwilio am draddodiadau llafar ynghylch hanes cynnar Islam, ac arferion Muhammad a’i ddilynwyr cyntaf, a’u hysgrifennu i lawr er mwyn iddynt gael eu cadw. Hadith yw'r enw ar y traddodiadau llafar hyn a gofnodwyd.[74] Mae ysgolheigion Mwslimaidd trwy'r oesoedd wedi astudio'r hadith ac wedi gwerthuso pob traddodiad, gan graffu ar ddibynadwyedd yr adroddwyr a barnu cryfder pob hadith yn unol â hynny.[75]

Kutub al-Sittah

golygu

Chwe llyfr sy'n cynnwys casgliadau o hadithau yw Kutub al-Sittah. Mae Mwslimiaid Swnni yn derbyn casgliadau hadith Bukhari a Mwslimaidd fel y rhai mwyaf dilys, ac wrth dderbyn pob hadith a ddilyswyd fel rhai dilys, maent yn rhoi statws ychydig yn llai i gasgliadau cofnodwyr eraill. Fodd bynnag, mae pedwar casgliad arall o hadith sydd hefyd yn cael eu parchu'n arbennig gan Fwslimiaid Swnni:

Sefydliadau Cenedlaethol y Swnni

golygu
 
TRT logo kurumsal Diyanet

Un o sefydliadau addysgu pwysicaf Swnni Islam ledled y byd yw Prifysgol Azhar yn yr Aifft. Mae Erthygl 32b, paragraff 7 o Ddeddf Azhar yr Aifft, 1961 yn datgan bod yr Azhar "yn dilyn llwybr y Swnnïaid" (manhaǧ ahl as-sunna wa-l-jamāʿa), mae Umma wedi cytuno i seiliau crefydd a chymwysiadau fiqh, gyda'i phedair disgyblaeth. Dim ond y rhai sy'n cadw at y llwybrau drwy eu hymddygiad all ddod yn “Aelod o Gyngor yr Ysgolheigion Mawr” (haiʾat kibār al-ʿulamāʾ), ac o'u plith nhw yr etholir yr Uwch Imam al-Azhar.[76] Cydnabyddir Prifysgol Zitouna yn Nhiwnisia a Phrifysgol al-Qarawiyyin ym Moroco hefyd. Maent pedwar disgyblaeth yn cael eu crybwyll, ynghyd â'r Azhar, yn nogfen olaf Cynhadledd Swnni yn Grozny.[77]

Corff arall sy'n honni ei fod yn siarad ar ran Swnnïaeth yw Cyngor yr Uwch Ysgolheigion Crefyddol a sefydlwyd yn Sawdi Arabia yn 1971. Yn y gorffennol, mae'r pwyllgor wedi mynegi sawl gwaith ar fatwas am yr aelodaeth Swnni o rai grwpiau Islamaidd. Ym 1986 cyhoeddodd fatwa yn eithrio cymuned Abbāsh o fod yn Swnnïaeth.[78] Gwnaeth Cynghrair Islamaidd y Byd ym Mecca, a ariennir hefyd gan Sawdi Arabia, benderfyniad yn 1987 ei fod yn ystyried Swnnïaeth fel y ddysgeidiaeth bur ar adeg y Negesydd a bodolaeth haeddiannol y Califfiaeth.[79]

Cyfeiriadau

golygu
  1. ↑ Geiriadur yr Academi, "Sunni".
  2. ↑ Fitzpatrick, Coeli; Walker, Adam Hani (2014). Muhammad in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Prophet of God [2 volumes]. ABC-CLIO. t. 3. ISBN 978-1-61069-178-9.
  3. ↑ Madelung, Wilferd (1997). The Succession to Muhammad. Cambridge University Press. t. xi. ISBN 0-521-64696-0.
  4. ↑ Jafri, Syed Husain Mohammad (27 August 1976). The Origins and Early Development of Shi'a Islam (Millennium (Series)) (The Millennium (Series).). Karachi, Pakistan: Oxford University Press (First Published By Longman Group Ltd and Librairie du Liban 1979). tt. 19–21. ISBN 9780195793871. The Shi'a unequivocally take the word in the meaning of leader, master and patron and therefore the explicitly nominated successor of the Prophet. The Sunnis, on the other hand, interpret the word mawla in the meaning of a friend or the nearest kin and confidant.
  5. ↑ "Sunnism". -Ologies & -Isms. The Gale Group. Cyrchwyd 5 October 2016.
  6. ↑ John Richard Thackrah (2013). Dictionary of Terrorism (arg. 2, revised). Routledge. t. 252. ISBN 978-1-135-16595-6.
  7. ↑ Nasir, Jamal J., gol. (2009). The Status of Women Under Islamic Law and Modern Islamic Legislation (arg. revised). Brill. t. 11. ISBN 9789004172739.
  8. ↑ George W. Braswell (2000). What You Need to Know about Islam & Muslims (arg. illustrated). B&H Publishing Group. t. 62. ISBN 978-0-8054-1829-3.
  9. ↑ An Introduction to the Hadith. John Burton. Published by Edinburgh University Press. 1996. p. 201. Cite: "Sunni: Of or pertaining sunna, especially the Sunna of the Prophet. Used in conscious opposition to Shi'a, Shi'í. There being no ecclesia or centralized magisterium, the translation 'orthodox' is inappropriate. To the Muslim 'unorthodox' implies heretical, mubtadi, from bid'a, the contrary of sunna and so 'innovation'."
  10. ↑ Josef W. Meri, Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia (Routledge: 2005), tud. 5
  11. ↑ Hisham M. Ramadan, Understanding Islamic Law: From Classical to Contemporary, (AltaMira Press: 2006), tud. 26
  12. ↑ Hughes, Aaron (2013). Muslim Identities: An Introduction to Islam. t. 115. ISBN 978-0-231-53192-4. It is a mistake to assume, as is frequently done, that Sunni Islam emerged as normative from the chaotic period following Muhammad's death and that the other two movements simply developed out of it. This assumption is based in... the taking of later and often highly ideological sources as accurate historical portrayals – and in part on the fact that the overwhelming majority of Muslims throughout the world follows now what emerged as Sunni Islam in the early period.
  13. ↑ Hughes, Aaron (2013). Muslim Identities: An Introduction to Islam. t. 116. ISBN 978-0-231-53192-4. Each of these sectarian movements... used the other to define itself more clearly and in the process to articulate its doctrinal contents and rituals.
  14. ↑ Tore Kjeilen. "Lexic Orient.com". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-06-05. Cyrchwyd 2011-06-05.
  15. ↑ El-Hibri, Tayeb (October 22, 2010). Parable and Politics in Early Islamic History:The Rashidun Caliphs. New York Chichester West Sussex: A Columbia University Press. t. 526 (kindle). ISBN 978-0-231-52165-9.
  16. ↑ Maududi, Abul A'la (July 2000). Khilafat o Malookiat [Caliphate and Monarchistic] (yn Wrdw). Lahore, Pakistan: Adara Tarjuman-ul-Quran (Private) Ltd, Urdu Bazar, Lahore, Pakistan. tt. 105–153.
  17. ↑ Hazleton, Lesley (4 September 2009). After the Prophet:The Epic Story of Shia-Sunni Split in Islam. New York, London, Toronto, Sydney, Auckland: Anchor (Doubleday). t. 193 (kindle). ISBN 978-0385523936.
  18. ↑ Irving, Washington (1859). Lives of the Successors of Mahomet. Sunnyside: W. Clowes. tt. 163–218. ISBN 978-1273126963.
  19. ↑ Nadvi, Syed Abul Hasan Ali. Al-Murtaza [The Murtaza] (yn Wrdw). Karachi Pakistan: Majlis-e-Nashriyat-e-Islam. tt. 218–382.
  20. ↑ Maududi, Abul A'la (July 2000). Khilafat o Malookiat [Caliphate and Monarchistic] (yn Wrdw). Lahore, Pakistan: Adara Tarjuman-ul-Quran (Private) Ltd, Urdu Bazar, Lahore, Pakistan. t. 90.
  21. ↑ Jafri, Syed Husain Mohammad (976). The Origins and Early Development of Shi'a Islam (Millennium (Series)) (The Millennium (Series).). Karachi, Pakistan: Oxford University Press (First Published By Longman Group Ltd and Librairie du Liban 1979). tt. 108–109. ISBN 9780195793871.
  22. ↑ Kennedy, Hugh (2016). The Early Abbasid Caliphate: A Political History (Routledge Revivals) 1st Edition. Oxon: Routledge. tt. 15–16. ISBN 978-1138953215.
  23. ↑ Gail Minault, The Khilafat Movement: Religious Symbolism and Political Mobilization in India (1982).
  24. ↑ Rogan, Eugene (26 February 2015). The Fall of the Ottomans. UK: Penguin UK. ISBN 9780141968704.
  25. ↑ Ian Harris; Stuart Mews; Paul Morris; John Shepherd (1992). Contemporary Religions: A World Guide. t. 369. ISBN 978-0-582-08695-1.
  26. ↑ Bowen, Wayne H. (2007). The History of Saudi Arabia. ISBN 978-0-313-34012-3.
  27. ↑ Hitti, Philip K. (1970). History of The Arabs (arg. Tenth). Macmillan Education. tt. 689–741. ISBN 978-0333098714.
  28. ↑ Kepel, Gilles (2003). Jihad: The Trail of Political Islam. ISBN 978-1-84511-257-8.
  29. ↑ Wiktorowicz, Quintan (2005). "A Genealogy of Radical Islam". Studies in Conflict & Terrorism 28 (2): 83. doi:10.1080/10576100590905057.
  30. ↑ Minahan, James (2002). Encyclopedia of the Stateless Nations. t. 547.
  31. ↑ "Profile: Abu Bakr al-Baghdadi". BBC News. 15 May 2015.
  32. ↑ Adam, Smith (2 October 2017). "Thousands of Muslims protest against isis and terrorism in London". Metro News. London. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2018-01-05. Cyrchwyd 5 January 2018.
  33. ↑ Da Silva, Chantel (16 June 2017). "Cologne rally: As many as 10,000 Muslims to protest Islamic extremism". Independent. Cologne. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2018-01-06. Cyrchwyd 5 January 2018.
  34. ↑ Source for distribution is the CIA World Factbook, Shiite/Sunnite distribution collected from other sources. Shiites may be underrepresented in some countries where they do not appear in official statistics.
  35. ↑ Simone Chambers, Peter Nosco Dissent on Core Beliefs: Religious and Secular Perspectives Cambridge University Press, 23.04.2015 ISBN 9781107101524 p. 138
  36. ↑ Masjid al-Muslimiin. "Organizational Structure Of Islam". The Islamic Center of Columbia (South Carolina). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2008-10-01. Cyrchwyd 7 December 2013.
  37. ↑ Ibn Abī Yaʿlā: Ṭabaqāt al-Ḥanābila. 1952, Bd. I, S. 294f und S. 329f.
  38. ↑ al-Ašʿarī: Kitāb Maqālāt al-islāmīyīn wa-iḫtilāf al-muṣallīn. 1963, p. 290–297. Digitalisat – Compare to the translations of Joseph Schacht: Der Islām mit Ausschluss des Qur'āns. Mohr/Siebeck, Tübingen 1931, p. 54–61. Digitalisat
  39. ↑ So al-Ašʿarī: Kitāb al-Ibāna ʿan uṣūl ad-diyāna. S. 8. – Engl. Übers. S. 49.
  40. ↑ Abū Jafar aṭ-Ṭaḥāwī: al-ʿAqīda aṭ-Ṭaḥāwīya. Dār Ibn Ḥazm, Beirut, 1995. Digitalisat – Engl. Übersetzung in William Montgomery Watt: Islamic creeds: a selection. Edinburgh Univ. Press, Edinburgh, 1994. p. 56–60.
  41. ↑ 41.0 41.1 41.2 41.3 Ibn al-Ǧauzī: Al-Muntaẓam fī sulūk al-mulūk wa-l-umam. 1992, Bd. XV, S. 280. – Dt. Übers. Mez 198.
  42. ↑ al-Ġazālī: Iḥyāʾ ʿulūm ad-dīn. Dār Ibn Ḥazm, Beirut, 2005. S. 106–111. Digitalisat
  43. ↑ Ed. Ašraf ibn ʿAbd al-Maqṣūd. Aḍwāʾ as-salaf, Riad, 1999. Digitalisat
  44. ↑ Henri Laoust: La profession de foi d'Ibn Taymiyya, texte, trad. et commentaire de la Wāsiṭiyya. Geuthner, Paris, 1986.
  45. ↑ Merlin L. Swartz: "A Seventh-Century (A.H.) Sunnī Creed: The ʿAqīda Wāsiṭīya of Ibn Taymīya" in Humaniora Islamica 1 (1973) 91–131.
  46. ↑ Clemens Wein: Die islamische Glaubenslehre (ʿAqīda) des Ibn Taimīya. Inaugural-Dissertation Bonn 1973. S. 70–101.
  47. ↑ "Sunni Islam Afterlife and Salvation". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-02-27. Cyrchwyd 2012-02-24.
  48. ↑ "Dr Al-Ifta Al-Missriyyah". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2017-12-22. Cyrchwyd 2017-12-19.
  49. ↑ 49.0 49.1 49.2 49.3 49.4 al-Ašʿarī: Kitāb Maqālāt al-islāmīyīn. 1963, S. 290. – Dt. Übers. Schacht, S. 56.
  50. ↑ al-Ġazālī: Iḥyāʾ ʿulūm ad-dīn. 2005, S. 106 – Engl. Übers. Watt. 1994. S. 73.
  51. ↑ al-Ġazālī: Iḥyāʾ ʿulūm ad-dīn. 2005, S. 106 – Engl. Übers. Watt. 1994. p. 73.
  52. ↑ al-Ġazālī: Iḥyāʾ ʿulūm ad-dīn. 2005, S. 108. – Engl. Übers. Watt. 1994. p. 76.
  53. ↑ aṭ-Ṭaḥāwī: al-ʿAqīda. 1995, p. 9. – Engl. Übers. Watt 48.
  54. ↑ al-Ašʿarī: Kitāb Maqālāt al-islāmīyīn. S. 290f. – Dt. Übersetzung 1931, p. 56f.
  55. ↑ 55.0 55.1 al-Ġazālī: Iḥyāʾ ʿulūm ad-dīn. 2005, S. 107. – Engl. Übers. Watt. 1994. p. 76.
  56. ↑ an-Nasafī: ʿUmdat ʿAqīdat ahl as-sunna wa-l-jama. 1843, p. 7.
  57. ↑ 57.0 57.1 Ibn al-Ǧauzī: Al-Muntaẓam fī sulūk al-mulūk wa-l-umam. 1992, Bd. XV, S. 280. – Dt. Übers. Mez 199.
  58. ↑ Muḥammad ibn Ṣāliḥ al-ʿUṯaimīn: ʿAqīdat ahl as-sunna wa-l-ǧamāʿa. 2001/02, p. 20.
  59. ↑ Muḥammad ibn Ṣāliḥ al-ʿUṯaimīn: ʿAqīdat ahl as-sunna wa-l-ǧamāʿa. 2001/02, S. 20.
  60. ↑ aṭ-Ṭaḥāwī: al-ʿAqīda. 1995, S. 25. – Engl. Übers. Watt 54.
  61. ↑ al-Ašʿarī: al-Ibāna ʿan uṣūl ad-diyāna. S. 12. – Engl. Übers. 55.
  62. ↑ al-Ašʿarī: Kitāb Maqālāt al-islāmīyīn. S. 296. – Dt. Übersetzung 1931, S. 60.
  63. ↑ al-Ġazālī: Iḥyāʾ ʿulūm ad-dīn. 2005, S. 107 – Engl. Übers. Watt. 1994. S. 75.
  64. ↑ 64.0 64.1 aṭ-Ṭaḥāwī: al-ʿAqīda. 1995, S. 20. – Engl. Übers. Watt 52.
  65. ↑ 65.0 65.1 65.2 aṭ-Ṭaḥāwī: al-ʿAqīda. 1995, p. 12.- p. 15 – Engl. Übers. Watt 49.
  66. ↑ an-Nasafī: ʿUmdat ʿAqīdat ahl as-sunna wa-l-ǧamāʿa . 1843, p. 18.
  67. ↑ aṭ-Ṭaḥāwī: al-ʿAqīda . 1995, p. 16. - Engl. Übers. Watt 51.
  68. ↑ aṭ-Ṭaḥāwī: al-ʿAqīda . 1995, p. 20. - Engl. Übers. Watt 52.
  69. ↑ 69.0 69.1 69.2 69.3 69.4 al-Ġazālī: `` Iḥyāʾ ʿulūm ad-dīn . 2005, p. 108. - Engl. Übers. Watt. 1994. p. 77.
  70. ↑ aṭ-Ṭaḥāwī: al-ʿAqīda. 1995, S. 22. – Engl. Übers. Watt 53.
  71. ↑ aṭ-Ṭaḥāwī: al-ʿAqīda . 1995, p. 11. - Engl. Übers. Watt 49.
  72. ↑ Ibn Taimīya: al-ʿAqīda al-Wāsiṭīya . 1999, p. 128. - German transl. Wein p. 98.
  73. ↑ Muhammad Hamidullah, "Tareekh Quran Majeed", Khutbat-e-Bahawalpur pp. 1–17
  74. ↑ Mufti Taqi Usmani, The Authority of Sunnah, Delhi: Kitab Bhawan, p. 6
  75. ↑ Muhammad Mustafa Azmi, "Hadith Criticism: History and Methodology". Studies in Hadith Methodology and Literature, pp. 46-57
  76. ↑ "Gesetz Nr. 103/1961 über die Neuordnung der Azhar und Gremien, die sie umfasst Art. 32b, Abs. 7" (PDF). Archifwyd o'r gwreiddiol (PDF) ar 2022-03-05. Cyrchwyd 2022-01-20.
  77. ↑ Final Document of Grozn von 2016, arabisches Original and German translation.
  78. ↑ Mustafa Kabha und Haggai Erlich: „Al-Ahbash and Wahhabiyya: Interpretations of Islam“ in International Journal of Middle East Studies 38/4 (2006) 519-538. Hier p. 527f. und Aḥmad ibn ʿAbd ar-Razzāq ad-Darwīš: Fatāwā al-Laǧna ad-dāʾima li-l-buḥūṯ al-ʿilmīya wal-iftāʾ. Dār al-ʿĀṣima, Riad, 1996. Bd. XII, p. 308–323. Digitalisat
  79. ↑ Arbitrament10/9 Ḥukm al-ḫilāf al-ʿaqadī wa-l-fiqhī wa-t-taʿaṣṣub al-maḏhabī from 21. Oktober 1987, See: Qarārāt al-maǧmaʿ al-fiqhī al-Islāmī bi-Makka al-mukarrama fī daurātihī al-ʿišrīn (1398-1432h/1977-2010m) Rābiṭat al-ʿālam al-islāmī, Mekka o. D. p. 257–260. p. 258 Digitalized

Dolenni allanol

golygu
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Swnni&oldid=13038820"