Crymych
Pentref a chymuned yng ngogledd Sir Benfro, Cymru, yw Crymych.[1] I'r gogledd saif bryn y Frenni Fawr (1269 troedfedd). Mae Afon Nyfer yn llifo trwy Grymych ar ddechrau ei thaith i'r môr ym Mae Ceredigion.
 | |
| Math | pentref, cymuned  |
|---|---|
| Poblogaeth | 1,739 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Sir Benfro |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.9729°N 4.6482°W |
| Cod SYG | W04000421 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Paul Davies (Ceidwadwyr) |
| AS/au | Stephen Crabb (Ceidwadwr) |
 | |
Mae'r gymuned hefyd yn cynnwys pentref Eglwyswen.
Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Paul Davies (Ceidwadwyr)[2] ac yn Senedd y DU gan Stephen Crabb (Ceidwadwr).[3]
HanesGolygu
Datblygodd yn bennaf oherwydd ei leoliad ar linell rheilffordd y Cardi Bach, a oedd yn rhedeg rhwng Hendy-gwyn ar Daf ac Aberteifi. Yn ystod dechrau'r 20g, datblygodd i fod yn ganolfan drafnidiaeth a gwasanaethau ar gyfer cylch amaethyddol eang yn nwyrain y Preseli. Ym 1958, cadarnhawyd statws Crymych fel 'prifddinas y Preseli' pan agorwyd ysgol uwchradd yn y pentref, sef Ysgol y Preseli. Ym 1991, cafodd Ysgol y Preseli ei gwneud yn ysgol gyfun ddwyieithog gyntaf Sir Benfro, gan adlewyrchu hunaniaeth gref Crymych a'r cylch fel cymuned naturiol Gymraeg ei hiaith er gwaethaf yr holl fewnfudo o Loegr ers dechrau'r 1970au.
EnwogionGolygu
Ymhlith enwogion a fagwyd o fewn ychydig filltiroedd i Grymych gellid crybwyll:
- y Prifathro Thomas Rees
- T. E. Nicholas sef "Niclas y Glais"
- y prifardd D. J. Davies (Davies Capel Als)
Cyfrifiad 2011Golygu
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[4][5][6][7]
CyfeiriadauGolygu
- ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
- ↑ "Gwefan Senedd Cymru". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-10. Cyrchwyd 2021-11-10.
- ↑ Gwefan Senedd y DU
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013[dolen marw]
Dinas
Tyddewi
Trefi
Aberdaugleddau ·
Arberth ·
Abergwaun ·
Cilgerran ·
Dinbych-y-pysgod ·
Doc Penfro ·
Hwlffordd ·
Neyland ·
Penfro ·
Wdig
Pentrefi
Aber-bach ·
Abercastell ·
Abercuch ·
Abereiddi ·
Aberllydan ·
Amroth ·
Angle ·
Begeli ·
Y Beifil ·
Blaen-y-ffos ·
Boncath ·
Bosherston ·
Breudeth ·
Bridell ·
Brynberian ·
Burton ·
Caeriw ·
Camros ·
Cas-blaidd ·
Cas-fuwch ·
Cas-lai ·
Cas-mael ·
Cas-wis ·
Casmorys ·
Casnewydd-bach ·
Castell Gwalchmai ·
Castell-llan ·
Castellmartin ·
Cilgeti ·
Cil-maen ·
Clunderwen ·
Clydau ·
Cold Inn ·
Cosheston ·
Creseli ·
Croes-goch ·
Cronwern ·
Crymych ·
Crynwedd ·
Cwm-yr-Eglwys ·
Dale ·
Dinas ·
East Williamston ·
Eglwyswen ·
Eglwyswrw ·
Felindre Farchog ·
Felinganol ·
Freshwater East ·
Freystrop ·
Y Garn ·
Gumfreston ·
Hasguard ·
Herbrandston ·
Hermon ·
Hook ·
Hundleton ·
Jeffreyston ·
Johnston ·
Llanbedr Felffre ·
Llandudoch ·
Llandyfái ·
Llandysilio ·
Llanddewi Efelffre ·
Llanfyrnach ·
Llangolman ·
Llangwm ·
Llanhuadain ·
Llanisan-yn-Rhos ·
Llanrhian ·
Llanstadwel ·
Llan-teg ·
Llanwnda ·
Llanychaer ·
Maenclochog ·
Maenorbŷr ·
Maenordeifi ·
Maiden Wells ·
Manorowen ·
Marloes ·
Martletwy ·
Mathri ·
Y Mot ·
Mynachlog-ddu ·
Nanhyfer ·
Niwgwl ·
Nolton ·
Parrog ·
Penalun ·
Pentre Galar ·
Pontfadlen ·
Pontfaen ·
Porth-gain ·
Redberth ·
Reynalton ·
Rhos-y-bwlch ·
Rudbaxton ·
Rhoscrowdder ·
Rhosfarced ·
Sain Fflwrens ·
Sain Ffrêd ·
Saundersfoot ·
Scleddau ·
Slebets ·
Solfach ·
Spittal ·
Y Stagbwll ·
Star ·
Stepaside ·
Tafarn-sbeit ·
Tegryn ·
Thornton ·
Tiers Cross ·
Treamlod ·
Trecŵn ·
Tredeml ·
Trefaser ·
Trefdraeth ·
Trefelen ·
Trefgarn ·
Trefin ·
Trefwrdan ·
Treglarbes ·
Tre-groes ·
Treletert ·
Tremarchog ·
Uzmaston ·
Waterston ·
Yerbeston