Teyrnas Powys

Roedd Powys yn un o deyrnasoedd Cymru yn ystod yr Oesoedd Canol. Hyd 1212 yr oedd prif lys ei brenhinoedd a thywysogion ym Mathrafal, yna fe'i symudwyd i'r Trallwng.

Arfbais Teyrnas Powys

Teyrnasoedd Cymru 400-800

(y map gwreiddiol gan William Rees 1959 Atgynhyrchwyd yn 'Hanes Cymru' gan John Davies)
Môn G w y n e d d Rhos Tegeingl Rhufoniog Rhufoniog Dunoding Meirionnydd Pen- llyn Edeyrn- ion C l a w d d O f f a P o w y s Arwystli Gwrth- eyrnion Buellt Maelienydd Elfael Ceredigion Brycheiniog Morgannwg Glywysing Ewias Erging Gwent Gŵyr Dyfed S e i s y l l w g Y Môr Celtaidd Cilometr

Oherwydd ei safle yn nwyrain Cymru, dioddefodd Powys fwy oherwydd ymosodiadau y Saeson na theyrnasoedd eraill megis Gwynedd a Deheubarth.

Brenhinoedd Ternyllwg^{[angen ffynhonnell]}

Cadell Ddyrnllwg tua 460
Rhyddfedd Frych tua 480
Cyngen Glodrydd tua 500
Pasgen ap Cyngen tua 530
Morgan ap Pasgen tua 540
Brochwel Ysgithrog ap Cyngen tua 550
Iago ap Brochwel (? - 582)
Cynan Garwyn (582 – 610)
Selyf ap Cynan (610 – 613)
Manwgan ap Selyf (613)
Eiludd Powys (613 – ?)
Beli ab Eiludd vers 655
Gwylog ap Beli (695? – 725)
Elisedd ap Gwylog (725 – 755?)
Brochfael ab Elisedd (755? – 773)
Cadell Powys (773 – 808)
Cyngen ap Cadell (808 – 854)
Aeddan ap Cyngen (854 – ?)
Cadweithian ap Aeddan (? – 863/883)
Brochwel I ap Aeddan (863/883 – ?)
Selyf ap Brochwel
Aeddan ap Selyf
Brochwel II ap Aeddan
Cadell ap Brochwel (? – 1003)
Seisyll ap Brochwel (1003)
Llywelyn ap Seisyll (1003 – 1023)
Cynan ap Seisyll (1023 – 1027)
Gruffudd ap Llywelyn (1027 – 1063)

Brenhinoedd Powys

Rhodri Mawr (854 – 878)
Merfyn ap Rhodri (878 – 904)
Llywelyn ap Merfyn (904 – 942)
Hywel Dda (942 – 950)
Owain ap Hywel (950 – 986)
Maredudd ab Owain (986 – 999)
Llywelyn ap Seisyll (999 – 1023)
Rhydderch ab Iestyn (1023 – 1033)
Iago ab Idwal (1033 – 1039)
Gruffudd ap Llywelyn (1039 – 1063)
Bleddyn ap Cynfyn (1063 – 1075)
Iorwerth ap Bleddyn 1075 - 1103 (rhan)
Cadwgan ap Bleddyn (1075 - 1111 (rhan)
Owain ap Cadwgan (1111 - 1116 (rhan)
Maredudd ap Bleddyn (1116 – 1132)
Madog ap Maredudd (1132 – 1160)

O 1160 ymlaen rhanwyd Powys yn ddwy ran, sef Powys Wenwynwyn yn y de a Powys Fadog yn y gogledd.

Tywysogion Powys Wenwynwyn

Owain Cyfeiliog (1160 – 1195)
Gwenwynwyn ab Owain (1195 – 1216)
Gruffudd ap Gwenwynwyn

Tywysogion Powys Fadog

Gruffudd Maelor I (1160 – 1191)
Madog ap Gruffudd Maelor (1191 – 1236)
Gruffudd Maelor II (1236 – 1269)

Cestyll Tywysogion Powys

Baner Teyrnas Powys

• Castell Bodyddon
• Castell Caereinion
• Castell Crogen
• Castell Cymer
• Castell Dinas Brân (hefyd ym meddiant Gwynedd)
• Castell Mathrafal
• Castell Tafolwern
• Castell y Trallwng

Cantrefi a chymydau Powys

Map cyffredinol o gantrefi Powys

Rhestrir yma cantrefi Powys a'u cymydau fel yr oeddent ar ddiwedd y 12g. Sylwer nad arosodd pob un o'r rhain yn rhan o'r deyrnas: collwyd rhai, fel Penllyn a Meirionnydd, i deyrnas Gwynedd.

• Arwystli
• Caereinion
• Cedewain
• Colunwy
• Cyfeiliog
• Cynllaith
• Dinmael (arglwyddiaeth led-annibynnol)
• Maelor
• Maelor Saesneg
• Mawddwy
• Cantref Mechain
  • Mechain Uwch Coed
  • Mechain Is Coed
• Cantref Meirionnydd
  • Tal-y-bont
  • Ystumanner
• Cantref Mochnant
  • Mochnant Uwch Rhaeadr
  • Mochnant Is Rhaeadr
• Nanheudwy
• Penllyn (cantref ym meddiant Powys i ddechrau ond yn rhan o Wynedd yn y 13g)
• Ystrad Marchell

Gweler hefyd

• Rhwng Gwy a Hafren
• Teyrnasoedd Cymru
• Rhestr o arfbeisiau hanesyddol Cymru