Colera

Haint a achosir gan y bacteriwm Vibrio cholerae yw Colera neu Y geri marwol. Fel arfer, trosglwyddir yr haint trwy yfed dŵr amhur, er y gall gael ei drosglwyddo gan fwyd hefyd.

Colera

Enghraifft o'r canlynol	clefyd heintus
Math	clefyd coluddol heintus, clefyd a gludir gan ddŵr, clefyd heintus bacterol cychwynnol, anthroponotic disease, clefyd heintus fibrio, clefyd
Arbenigedd meddygol	Afiechydon heintiol
Symptomau	Dolur rhydd, chwydu, dadhydriad, hypovolemia, gwingiad, anghysur, isbwysedd, oligwria, dulasedd, syched, tyndra’r cyhyrau
Achos	Vibrio cholerae
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Rhestr Afiechydon

Pwyswch ar dangos i weld y rhestr. Rhestr AIDS Afiechyd meddwl Alcoholiaeth Annwyd Anorecsia nerfosa Asma Syndrom Asperger Awtistiaeth Blinder meddwl Brech goch Brech ieir Brech Wen Briwiau'r geg BSE Cansar Cen gwallt Clefyd Alzheimer Clefyd y galon Clefyd y gwair Clefyd y siwgr Clunwst Clwy'r marchogion Clwy'r pennau Clwyf y traed a’r genau Colera Creithiau Croen gyda chraciau Croen sensitif Croen sych Croenlid (Ecsema) Cur pen Cur pen eithafol Cylchrediad y gwaed Cymalau ystyfnig Dafad (ar y croen) Diffyg traul Dolur annwyd Dolur gwddw Dolur rhydd Yr Eryr Ffibrosis systig Ffliw Ffliw adar Gorguro’r galon Gwahanglwyf Gwlychu gwely Gwynegon (Cricmala) Gorguro’r galon HIV Iselder ysbryd Liwcemia Llau pen Llais cryglyd Llid y bledren Llid y cyfbilen Llosg eira Llosg haul Llosgiadau Malaria Mislif afreolaidd Mislif poenus Mislif ysgafn Nerfau Niwmonia Peswch Pigyn clust Plorod Poliomyelitis Poeni Rwbela Rhwymedd Twymyn y gwair Tyndra’r cyhyrau

Ardaloedd lle ceir colera

Mae'r bacteriwm Vibrio cholerae yn cynhyrchu tocsin sy'n effeithio ar yr epitheliwm ar wyneb mewnol y coluddion. Mae hyn yn arwain at ddeiaria difrifol, sy'n arwain at farwolaeth trwy golli dŵr o'r corff. Gellir atal yr afiechyd i raddau helaeth trwy sicrhau cyflenwad o ddŵr glan.

Roedd yr haint yn wreiddiol yn India, a lledodd ar hyd llwybrau masnach i Rwsia ac yna i orllewin Ewrop. Cafwyd nifer o ymosodiadau o'r haint yn Ewrop yn ynstod y 19g, gyda miloedd yn marw. Er enghraifft yn haint 1832, by farw 20,000 ym Mharis a 6,536 yn Llundain. Effeithiwyd ar y ddwy ddinas yma eto yn 1849, gyda 14,137 yn marw yn Llundain; bu farw 5,308 yn Lerpwl yr un flwyddyn. Lledodd i'r Unol Daleithiau yr un flwyddyn, ac ymhlith y rhai a fu farw roedd yr Arlywydd, James K. Polk. Bu farw 10,738 yn Llundain yn 1853-4 a 3,500 (5.5% o'r boblogaeth) yn Chicago yn 1854. Y tro diwethaf i nifer fawr o bobl farw o'r haint yn Ewrop oedd 1892, pan fu farw 8,600 yn Hamburg. Mae'r haint yn parhau i fod broblem ddifrifol mewn rhannau o'r trydydd byd.

Pobl enwog fu farw o'r colera

• Pyotr Ilyich Tchaikovsky, cyfansoddwr
• James K. Polk, arlywydd yr Unol Daleithiau
• Georg Wilhelm Friedrich Hegel, athronydd
• Carl von Clausewitz
• August von Gneisenau
• Ando Hiroshige, arlunydd
• Alexandre Dumas
• Siarl X, brenin Ffrainc
• Muhammad Ahmad al-Mahdi