Cwm yr Eglwys

Mae Cwm yr Eglwys yn bentref bychan ar gilfach môr ar ochr ogleddol penrhyn Ynys y Ddinas, rhwng Abergwaun a phentref Trefdraeth, yng ngogledd Sir Benfro, de-orllewin Cymru. Mae'n gorwedd ym Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro ac mae Llwybr Arfordir Penfro yn rhedeg heibio i'r pentref.

Cwm yr Eglwys

Math	pentref
Daearyddiaeth
Sir	Sir Benfro
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.019°N 4.89°W
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Traeth Cwm yr Eglwys

Adfeilion Eglwys Brynach Sant, Cwm yr Eglwys

Mae gan y pentref harbwr yng nghysgod y creigiau ar lan Bae Trefdraeth, sy'n rhan o Fae Ceredigion. Mae'r traeth bychan tywodlydd yn boblogaidd gan ymwelwyr.

Eglwys Sant Brynach

Prif atyniad y pentref yw adfeilion Eglwys Sant Brynach. Credir i'r eglwys gael ei sefydlu tua'r 6g gan Sant Brynach, aelod o deulu brenhinol Brycheiniog. Yn ôl traddodiad roedd y sant yn arfer mynd i ben Carn Ingli ger llaw i siarad â'r angylion. Mae'n bosibl mai clas oedd yno i ddechrau. Codwyd eglwys newydd ar y safle yn y 12g, ar batrwm Celtaidd. Yn anffodus dim ond rhan o'r clochdy a'r mur orllewinol a oroesoedd storm enbyd a drawodd ar 25 Hydref, 1859; yr un storm a suddodd y Royal Charter, ger Moelfre, Môn, a 113 llong arall ar hyd arfordir Cymru y noson honno.

Ffynhonnell

• Christopher John Wright, A Guide to the Pembrokeshire Coast Path (Constable, 1988)

Trefi a phentrefi Sir Benfro

Abercastell  · Abercuch  · Aberdaugleddau  · Abereiddi  · Abergwaun  · Aberllydan  · Amroth  · Angle  · Arberth  · Begeli  · Y Beifil  · Blaen-y-ffos  · Boncath  · Bosherston  · Breudeth  · Bridell  · Brynberian  · Burton  · Caeriw  · Camros  · Cas-blaidd  · Cas-fuwch  · Cas-lai  · Cas-mael  · Cas-wis  · Casmorys  · Casnewydd Bach  · Castell Gwalchmai  · Castell-llan  · Castellmartin  · Cilgerran  · Cilgeti  · Cil-maen  · Clunderwen  · Clydau  · Cold Inn  · Cosheston  · Creseli  · Croes-goch  · Cronwern  · Crymych  · Crynwedd  · Cwm yr Eglwys  · Dale  · Dinas  · Dinbych-y-pysgod  · Doc Penfro  · East Williamston  · Eglwyswen  · Eglwyswrw  · Felindre Farchog  · Felinganol  · Freshwater East  · Freystrop  · Y Garn  · Gumfreston  · Hasguard  · Herbrandston  · Hermon  · Hook  · Hundleton  · Hwlffordd  · Jeffreyston  · Johnston  · Little Haven  · Llanbedr Felffre  · Llandudoch  · Llandyfái  · Llandysilio  · Llanddewi Efelffre  · Llanfyrnach  · Llangolman  · Llangwm  · Llanhuadain  · Llanisan-yn-Rhos  · Llanrhian  · Llanstadwel  · Llan-teg  · Llanwnda  · Llanychaer  · Maenclochog  · Maenorbŷr  · Maenordeifi  · Maenorowen  · Maiden Wells  · Marloes  · Martletwy  · Mathri  · Y Mot  · Mynachlog-ddu  · Nanhyfer  · Neyland  · Niwgwl  · Nolton  · Parrog  · Penalun  · Penfro  · Pentre Galar  · Pont Canaston  · Pont Fadlen  · Pontfaen  · Porth-gain  · Redberth  · Reynalton  · Rhos-y-bwlch  · Rudbaxton  · Rhoscrowdder  · Rhosfarced  · Sain Ffrêd  · St. Florence  · Saundersfoot  · Scleddau  · Slebets  · Solfach  · Spittal  · Y Stagbwll  · Star  · Stepaside  · Tafarn-sbeit  · Tegryn  · Thornton  · Tiers Cross  · Treamlod  · Trecŵn  · Tredeml  · Trefaser  · Trefdraeth  · Trefelen  · Trefgarn  · Trefin  · Treglarbes  · Tregroes  · Treletert  · Tremarchog  · Tyddewi  · Waterston  · Uzmaston  · Wdig  · Yerbeston