Hwyl a Fflag

Cwmni theatr Gymraeg fu'n weithredol rhwng 1981 a 1994 oedd Hwyl a Fflag neu Cwmni Theatr Hwyl a Fflag. Roedd y cwmni wedi'i leoli ym Mangor, ac yn cynnal Gŵyl Ddrama flynyddol yn Theatr Gwynedd o 1987 gyda'r bwriad o gyflwyno gwaith newydd ac arbrofol gan ddramodwyr Cymraeg. Fe gollodd y cwmni eu nawdd ym 1994, a bu'n rhaid dod â'r cwmni i ben.

Hwyl a Fflag

Enghraifft o'r canlynol	cwmni theatr Gymraeg
Dyddiad cynharaf	1981
Gwlad	Cymru
Cysylltir gyda	dramâu newydd
Dod i ben	1994

Cefndir

Sefydlwyd y cwmni gan nifer o actorion gan gynnwys Wyn Bowen Harris a Gwen Ellis ym 1981. Yn ogystal â chyflwyno dramâu newydd yn y Gymraeg, roedd y cwmni'n cyflwyno'r pantomeim Nadolig blynyddol, wedi i Gwmni Theatr Cymru ddod i ben ym 1984. Gwelwyd llwyfannu Go Fflamia! (1985/86), Jim Cro Crystyn (1986/87) a Codi Stêm (1987/88). Rhwng 1981 a 1991, cyflwynodd y cwmni 39 o gynyrchiadau prif lwyfan gan gyfanswm o 26 o awduron. Dathlwyd pen-blwydd y cwmni yn ddeg oed gyda'r cynhyrchiad Hualau - "ein deugeinfed cynhyrchiad gan ein saithfed awdur ar hugain."

"Polisi Hwyl A Fflag yw datblygu a chyflwyno'r gorau mewn ysgrifennu newydd i'r llwyfan, boed hynny ar ffurf dramâu newydd sbon neu addasiadau newydd o ddramâu sy'n bodoli eisioes. Tra'n cynnig adloniant theatrig safonol, ein nôd yw herio awduron a'r gynulleidfa i wynebu posibiliadau a problemau'r oes drwy ymdrin â phynciau cyfoes a pherthnasol."

Ym 1992, penodwyd Angharad Tomos fel dramodydd preswyl cyntaf y cwmni. "Gyda'r cyflwyniad heno [Tanddaearol] daw cyfle i lwyfannu drama newydd gan Awdur Preswyl cyntaf y Cwmni ac i gyhoeddi trothwy cyfnod anturus i Hwyl a Fflag," datganodd rhaglen y cynhyrchiad o ddrama Angharad Tanddaearol.

"Wedi deng mlynedd a mwy o gyflwyno dramâu newydd ac addasiadau mewn amrywiol ganolfannau led led y wlad bydd Hwyl a Fflag, wedi'r daith hon a Gŵyl Codi'r Hwyl 5, yn cymryd hoe o deithio'n genedlaethol am gyfnod er canolbwyntio ar ddatblygu cyfres o ddramâu newydd at y dyfodol. Trwy sefydlu 'Cwmni Parhaol' o artistiaid yn yr Hydref, a hynny am y tro cyntaf yn ein hanes, wele'r Cwmni'n mabwysiadu teitl drama Angharad ac yn mynd tan ddaear am rhai misoedd - o safbwynt cyhoeddus beth bynnag. Gwnawn hynny yn y ffydd y blodëir cynhwrf creadigol newydd o'n hadau tanddaearol fel y gallwn ail feddianu prif lwyfannau'r wlad yn 1993."

Arweinwyr artistig

Nid oes manylion am unigolyn fu'n gyfrifol am yr arlwy artistig, ond mi fu'r bardd Iwan Llwyd yn 'weinyddydd' ar y cwmni, ac Elwyn Williams yng ngofal y Marchnata. Daeth Wyn Williams i ofalu am y cwmni ar gychwyn y 1990au.

Cynyrchiadau

1980au

• 1984
  • Diwedd Y Saithdegau (1984) gan Gareth Miles
  • Ffatri Serch (1984) (ar y cyd â Sgwâr Un) gan Gareth Miles; cast: Clive Roberts, Mari Gwilym, Eirlys Hywel, Wyn Bowen Harris a Cefin Roberts.
• 1985
  • Bedlam (1985)
  • Go Fflamia! (1985/86)
• 1986
  • Byncyr (1986)
  • Lleidr Da (1986)
  • Jim Cro Crystyn (1986/87) - pantomeim gan Cefin Roberts a Geraint Cynan; cyfarwyddydd Gwen Ellis; cerddorion Geraint Cynan, Richard Eldrige a Ray Jones; cynllunydd Martin Morley; goleuo Peter Zygadlo; coreograffydd Cefin Roberts; cast: Tom Richmond, Siân James, Morfudd Hughes, Dewi Rhys, Mari Emlyn, Nia Medi a Maldwyn John.
• 1987
  • Gŵyl Codi Hwyl 1 (1987) - gŵyl awduron
  • Newid Aelwyd (1987) sioe gerddorol gan Gruffydd Jones a Catrin Edwards; cyfarwyddwr Tim Baker; cast: Sioned Mair, Bethan Jones, Richard Elfyn, Tom Richmond, Olwen Medi a Morfudd Hughes.
  • Codi Stêm (1987/88) - sioe deuluol gan Gruffudd Jones, Gwen Ellis a Geraint Cynan; cyfarwyddwr Wyn Bowen Harris; cast: Sera Cracroft, Dylan Davies, Morfudd Hughes, Siân James, Maldwyn John, Tom Richmond a Danny Grehan.
• 1988
  • Barbaciw (1988)
  • Elvis, Y Blew A Fi (1988) gan Siôn Eirian - drama gomisiwn Eisteddfod Genedlaethol Cymru Casnewydd 1988; cyfarwyddwr Gruffudd Jones; cynllunydd Jacqueline Gunn; goleuo Peter Zygadlo; gwaith celf posteri Iwan Bala; cast: Edward Thomas, Tom Richmond, Gwen Ellis, Sian Summers, Nia Edwards ac Ian Saynor.
• 1989
  • Gŵyl Codi Hwyl 2 (1989)
    • Y Llygod Yn Nhŷ Mr Mason gan Aled Islwyn
    • Ffrindiau gan Geoffrey Morgan
    • Ochrau gan Gwawr Williams
    • Yma O Hyd gan Mair Tomos Ifans
    • Val gan Dyfan Roberts
    • Chwiorydd gan Gareth Miles
    • Tocyn Un Ffordd gan Mair Gruffydd
  • Duges Amalffi (1989) gan Gareth Miles (cyfieithiad o ddrama John Webster)
  • Janine (1989) gan Cefin Roberts; Llwyfannwyd yn ystod Eisteddfod Genedlaethol Cymru Dyffryn Conwy 1989 ac wedyn ar daith yn yr Hydref. Cyfarwyddwr Wyn Bowen Harris; cast: Siân Wheldon, Iestyn Garlick, Nia Williams, Fraser Cains a Gwen Ellis.

Rhaglen y ddrama Hualau Hwyl A Fflag 1991

Rhaglen y ddrama Tanddaearol gan Angharad Tomos 1992

1990au

• 1990
  • Gŵyl Codi Hwyl 3 (1990)
    • Val (1990) gan Dyfan Roberts
    • Yma O Hyd (1990) gan Mair Tomos Ifans
    • Mountain Language gan Harold Pinter (cyfieithiad Cymraeg)
    • Serch Yw'r Teyrn (1990)
    • Cyw Haul (1990) gan Twm Miall
    • T.A.W Pia Hi gan Ifor ap Glyn
    • Sgwrs Ddwbl gan Mansel David (cyfieithad Gwen Ellis)
    • Y Papur Ar Y Pared gan Christine Watkins
    • Merch Ei Mam gan Mair Gruffydd
  • Euog Di-Euog (1990) - drama gan Maldwyn Parry

• 1991
  • Gŵyl Codi Hwyl 4 (1991)
    • Bar-bar-iaith - noson o gerddoriaeth a geiriau gan Steve Eaves a Dyfed Edwards.
    • Mysgu Cymylau gan Branwen Cennard (cynhyrchiad Dalier Sylw)
    • Deial 999 gan Theatr Bara Caws
    • Torri Tsaen gan Mari Griffiths
    • Hualau gan Emyr Humphreys; addasiad llwyfan o'r ffilm o'r un enw; cynllunydd John Jenkins; goleuo Bobi Jones; cyfarwyddwr Siôn Humphreys; cast: Elliw Haf, Iola Gregory, Danny Grehan, Tom Richmond a Nia Williams. Bu'r cynhyrchiad ar daith wedyn yn yr Hydref.
    • Penblwydd Hapus gan Gwen Lasarus
    • Cariad Mwy gan Gareth F. Williams (darlleniad o ddrafft cyntaf)
• 1992
  • Gŵyl Codi Hwyl 5 (1992)
    • Plant Kalev gan Dyfan Roberts (hanner darlleniad)
    • Dyrnod Branwen gan Gareth Miles
    • Dim Byd Ynni gan Emlyn Gomer
  • Tanddaearol (1992) gan Angharad Tomos; cyfarwyddwr Wyn Williams; cynllunydd John Jenkins; cast: Siân Wheldon, Dewi Rhys, Idris Morris Jones a Judith Humphreys
• 1993
  • Gŵyl Codi Hwyl 6 (1993)
  • Cameo (1993) Cyfieithiad Mari Emlyn o'r gomedi Shakers gan John Godber a Jane Thornton
  • Dyrnod Branwen (1993) gan Gareth Miles
• 1994
  • Gŵyl Codi Hwyl 7 (1994)
  • Un Funud Fach (1994) gan Sian Summers

Cyfeiriadau

Eginyn erthygl sydd uchod am Gymru. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.