Cwm-yr-Eglwys

Pentref bychan yng nghymuned Dinas, Sir Benfro, Cymru, yw Cwm-yr-Eglwys neu Cwmyreglwys. Saif ar gilfach môr ar ochr ogleddol penrhyn Ynys y Ddinas, rhwng Abergwaun a phentref Trefdraeth. Mae'n gorwedd ym Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro ac mae Llwybr Arfordir Penfro yn rhedeg heibio i'r pentref.

Cwm-yr-Eglwys

Math	pentrefan
Daearyddiaeth
Sir	Sir Benfro
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.019°N 4.89°W
Cod OS	SN014400
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Paul Davies (Ceidwadwyr)
AS/au y DU	Stephen Crabb (Ceidwadwr)
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Mae gan y pentref harbwr yng nghysgod y creigiau ar lan Bae Trefdraeth, sy'n rhan o Fae Ceredigion. Mae'r traeth bychan tywodlydd yn boblogaidd gan ymwelwyr.

Traeth Cwm-yr-Eglwys

Eglwys Sant Brynach

Prif atyniad y pentref yw adfeilion Eglwys Sant Brynach. Credir i'r eglwys gael ei sefydlu tua'r 6g gan Sant Brynach, aelod o deulu brenhinol Brycheiniog. Yn ôl traddodiad roedd y sant yn arfer mynd i ben Carn Ingli ger llaw i siarad â'r angylion. Mae'n bosibl mai clas oedd yno i ddechrau. Codwyd eglwys newydd ar y safle yn y 12g, ar batrwm Celtaidd. Yn anffodus dim ond rhan o'r clochdy a'r mur orllewinol a oroesoedd storm enbyd a drawodd ar 25 Hydref 1859; yr un storm a suddodd y Royal Charter, ger Moelfre, Ynys Môn, a 113 llong arall ar hyd arfordir Cymru y noson honno.

Adfeilion Eglwys Brynach Sant, Cwm-yr-Eglwys

Ffynhonnell

• Christopher John Wright, A Guide to the Pembrokeshire Coast Path (Constable, 1988)

Cyfeiriadau

Trefi a phentrefi Sir Benfro

Dinas
Tyddewi
Trefi
Aberdaugleddau  · Arberth  · Abergwaun  · Cilgerran  · Dinbych-y-pysgod  · Doc Penfro  · Hwlffordd  · Neyland  · Penfro · Wdig
Pentrefi
Aber-bach  · Abercastell  · Abercuch  · Abereiddi  · Aberllydan  · Amroth  · Angle  · Begeli  · Y Beifil  · Blaen-y-ffos  · Boncath  · Bosherston  · Breudeth  · Bridell  · Brynberian  · Burton  · Caeriw  · Camros  · Cas-blaidd  · Cas-fuwch  · Cas-lai  · Cas-mael  · Cas-wis  · Casmorys  · Casnewydd-bach  · Castell Gwalchmai  · Castell-llan  · Castellmartin  · Cilgeti  · Cil-maen  · Clunderwen  · Clydau  · Cold Inn  · Cosheston  · Creseli  · Croes-goch  · Cronwern  · Crymych  · Crynwedd  · Cwm-yr-Eglwys  · Dale  · Dinas  · East Williamston  · Eglwyswen  · Eglwyswrw  · Felindre Farchog  · Felinganol  · Freshwater East  · Freystrop  · Y Garn  · Gumfreston  · Hasguard  · Herbrandston  · Hermon  · Hook  · Hundleton  · Jeffreyston  · Johnston  · Llanbedr Felffre  · Llandudoch  · Llandyfái  · Llandysilio  · Llanddewi Efelffre  · Llanfyrnach  · Llangolman  · Llangwm  · Llanhuadain  · Llanisan-yn-Rhos  · Llanrhian  · Llanstadwel  · Llan-teg  · Llanwnda  · Llanychaer  · Maenclochog  · Maenorbŷr  · Maenordeifi  · Maiden Wells  · Manorowen  · Marloes  · Martletwy  · Mathri  · Y Mot  · Mynachlog-ddu  · Nanhyfer  · Niwgwl  · Nolton  · Parrog  · Penalun  · Pentre Galar  · Pontfadlen  · Pontfaen  · Porth-gain  · Redberth  · Reynalton  · Rhos-y-bwlch  · Rudbaxton  · Rhoscrowdder  · Rhosfarced  · Sain Fflwrens  · Sain Ffrêd  · Saundersfoot  · Scleddau  · Slebets  · Solfach  · Spittal  · Y Stagbwll  · Star  · Stepaside  · Tafarn-sbeit  · Tegryn  · Thornton  · Tiers Cross  · Treamlod  · Trecŵn  · Tredeml  · Trefaser  · Trefdraeth  · Trefelen  · Trefgarn  · Trefin  · Trefwrdan  · Treglarbes  · Tre-groes  · Treletert  · Tremarchog  · Uzmaston  · Waterston  · Yerbeston