Dinbych
Tref hanesyddol a chymuned yn Sir Ddinbych, Cymru, yw Dinbych (Saesneg: Denbigh). "Caer fechan" yw ystyr ei enw ac ymddengys gyntaf mewn dogfen yn 1211 gyda'r silafiad: "Dunbeig" ac yna "Tynbey" yn 1230 a "Dymbech" yn 1304-5. Ceir Dinbych y Pysgod yn ne Cymru hefyd.
 | |
| Math | cymuned, tref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Clwyd |
| Sir | Sir Ddinbych |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 53.1872°N 3.4157°W |
| Cod SYG | W04000151 |
| Cod OS | SJ055665 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Gareth Davies (Ceidwadwyr) |
| AS/au | James Davies (Ceidwadwyr) |
 | |
- Am ystyron eraill gweler Dinbych (gwahaniaethu).
Yn 1290 derbyniwyd Dinbych fel bwrdeistref, a chafodd y dref gyfan ei chynnwys o fewn muriau allanol y castell. Pan gododd Madog ap Llywelyn a'i wŷr rhwng 1294 a 1295, roedd y dref yng nghanol y gwrthryfel. Llwyddodd Madog i gipio'r castell ym mis hydref 1294 a phan ddaeth catrawd o filwyr Saesnig i'w ailfeddiannu, fe drechedwyd y rheiny hefyd. Ond er hynny, cipiodd Edward I y castell ym mis Rhagfyr.
Yn 1400, ymledodd gwreichion gwrthryfel Glyn Dŵr ar draws y dyffryn ac fel sawl tref arall yn y cyffiniau, llosgwyd y rhannau Saesnig o'r dref i'r llawr, cyn i'r gwrthryfelwyr fynd yn eu blaen i ymosod ar Ruddlan.
HanesGolygu
Tua thri-chwarter milltir i'r de o'r castell presennol y sefydlwyd y gaer yn wreiddiol a hynny ar dir Llywelyn ap Iorwerth a roddodd yn anrheg i'w ferch Gwenllian ac fe elwyd am flynyddoedd fel 'Llys Gwenllian'. (Cyfeirnod OS: SJ06SE1).Yn yr'Hen Ddinbych' codwyd Castell mwnt a beili yno cyn [1][2] yn 1283 y rhoddodd Edward 1af orchymun i godi'r castell presennol.
EnwogionGolygu
- Thomas Gee - cyhoeddwr, sefydlwr Gwasg Gee
- Henry Morton Stanley - fforiwr
- Frank Price Jones (1920 - 1975), hanesydd ac awdur
- Kate Roberts - treuliodd y ran olaf o'i hoes yn y dref yn rhedeg Gwasg Gee ac yn llenydda. Bu farw yno yn 1985.
- Ieuan Wyn Jones - gwleidydd Plaid Cymru, a aned yn y dref yn 1949
- Amber Davies - Ynys Cariad, 2017
Eisteddfod GenedlaetholGolygu
Cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol yn Ninbych ym 1882, 1939 a 2001. Caiff y nesaf ei gynnal ym mIs Awst 2013. Am wybodaeth bellach gweler:
Gweler hefydGolygu
Cyfrifiad 2011Golygu
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[3][4][5]
CyfeiriadauGolygu
- ↑ Dictionary of Place-names gan Hywel Wyn Owen a Richard Morgan; Gwasg Gomer, 2008
- ↑ [1] Mapiau a lluniau lloeren o'r hen lys
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
Dolen allanolGolygu
Dinas
Llanelwy
Trefi
Corwen ·
Dinbych ·
Llangollen ·
Prestatyn ·
Rhuddlan ·
Rhuthun ·
Y Rhyl
Pentrefi
Aberchwiler ·
Betws Gwerful Goch ·
Bodelwyddan ·
Bodfari ·
Bontuchel ·
Bryneglwys ·
Bryn Saith Marchog ·
Carrog ·
Cefn Meiriadog ·
Clocaenog ·
Cwm ·
Cyffylliog ·
Cynwyd ·
Derwen ·
Diserth ·
Y Ddwyryd ·
Efenechtyd ·
Eryrys ·
Four Crosses ·
Gallt Melyd ·
Gellifor ·
Glyndyfrdwy ·
Graeanrhyd ·
Graigfechan ·
Gwyddelwern ·
Henllan ·
Loggerheads ·
Llanarmon-yn-Iâl ·
Llanbedr Dyffryn Clwyd ·
Llandegla ·
Llandrillo ·
Llandyrnog ·
Llandysilio-yn-Iâl ·
Llanelidan ·
Llanfair Dyffryn Clwyd ·
Llanferres ·
Llanfwrog ·
Llangwyfan ·
Llangynhafal ·
Llanrhaeadr-yng-Nghinmeirch ·
Llanynys ·
Maeshafn ·
Melin y Wig ·
Nantglyn ·
Pandy'r Capel ·
Pentrecelyn ·
Pentre Dŵr ·
Prion ·
Rhewl (1) ·
Rhewl (2) ·
Rhuallt ·
Saron ·
Sodom ·
Tafarn-y-Gelyn ·
Trefnant ·
Tremeirchion
