Tremeirchion
Pentref yng nghymuned Tremeirchion, Cwm a'r Waun, Sir Ddinbych, Cymru, yw Tremeirchion (
ynganiad ). Fe'i lleolir wrth odrau gorllewinol Bryniau Clwyd tua 5 milltir i'r gogledd-ddwyrain o dref Dinbych a 4 milltir i'r de-ddwyrain o Lanelwy, ar lôn heb gategori rhwng Rhuallt yn y gogledd a Bodfari yn y de. Mae'n tua milltir a hanner o Afon Clwyd gyda golygfeydd braf dros rannau isaf Dyffryn Clwyd a bryniau Rhos.
,_Cymru_ym_Mryniau_Clwyd_11.jpg) | |
| Math | tref, cymuned  |
|---|---|
| Poblogaeth | 703, 690 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Sir Ddinbych |
| Gwlad |  Cymru |
| Arwynebedd | 1,652.23 ha |
| Cyfesurynnau | 53.2455°N 3.3774°W |
| Cod SYG | W04000177 |
| Cod OS | SJ081729 |
| Cod post | LL17 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Gareth Davies (Ceidwadwyr) |
| AS/au y DU | Becky Gittins (Llafur) |
 | |
Lluosog 'march' yw 'meirch', sydd ymddangos yn yr enw, a cheir yr elfen hon hefyd mewn pentref cyfagos: Llanrhaeadr-yng-Nghinmeirch.
Hanes a hynafiaethau
golyguMae'r eglwys, Corpus Christi heddiw ond cyn hynny'n gysegredig i Sant Beuno yn ôl pob tebyg, yn hynafol ond wedi cael ei hatgyweirio sawl gwaith. Cedwir ynddi croes Geltaidd. Mae'r bedyddfaen yn dyddio o'r 14g ac mae rhai o'r ffenestri lliw yn cynnwys gwydr o'r un cyfnod. Erys darnau o'r Ysgrîn ganolesol yno; mae'r rhan arall yng Ngholeg Beuno (isod). Claddwyd Hester Lynch Piozzi ('Mrs Thrale'), cyfeilles Dr Samuel Johnson, yn yr eglwys yn 1821. Roedd hi'n byw ym Mrynbella, yn y pentref, cartref a gerddi gwych a godwyd ar ôl dymchwel hen blasdy Bachegraig, aelwyd Syr Rhisiart Clwch. Ymddengys nad oes sail i'r traddodiad fod y bardd ac ysgolhaig Dafydd Ddu o Hiraddug (bu farw tua 1370) wedi ei gladdu yn yr eglwys.
I'r gogledd o'r pentref ceir Coleg Beuno Sant, a sefydlwyd gan y Jeswitiaid yn 1848. Yng ngardd y coleg saif croes gerfiedig sy'n dyddio o'r 14g o leiaf ac a symudwyd yno o'r eglwys. Astudiodd Gerard Manley Hopkins, bardd Jeswitiaid o Loegr, yn y coleg rhwng 1874 a 1877.
Ger y pentref ceir Ogofâu Cae Gwyn lle darganfuwyd offer cerrig Paleolithig, rhai ohonyn nhw'n dyddio o 36,000 o flynyddoedd CC. Gerllaw mae Ffynnon St Beuno (dim ar y map ordnans: grid SJ084724), sy'n byrlymu o garreg â siâp pen iddi. Hefyd yn yr ardal ceir crugiau crynion sy'n dyddio o Oes yr Efydd.
Mae Clawdd Offa a'i lwybr yn pasio'n agos i'r pentref.
Pobl o Dremeirchion
golygu- Syr Rhisiart Clwch (m. 1570), marsiandïwr enwog
- Hester Lynch Piozzi ('Mrs Thrale'), awdures.
- Owen Rhoscomyl (1863 - 1919). Magwyd awdur Flame-Bearers of Welsh History ar aelwyd ei nain yn Nhremeirchion.
Cyfrifiad 2011
golyguYng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[1][2][3]
Oriel
golygu-
Eglwys Corpus Christi -
Y fynedfa i Eglwys Corpus Christi -
Y Groes Geltaidd yn y fynwent. -
Cefn yr eglwys -
Hen ywen dros 800 mlwydd oed. -
Tu fewn i'r eglwys -
Beddrod Dafydd ap Hywel ap Madog, a adwaenid fel 'Dafydd Ddu o Hiraddug'.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
Dinas
Llanelwy
Trefi
Corwen · Dinbych · Llangollen · Prestatyn · Rhuddlan · Rhuthun · Y Rhyl
Pentrefi
Aberchwiler · Betws Gwerful Goch · Bodelwyddan · Bodfari · Bontuchel · Bryneglwys · Bryn Saith Marchog · Carrog · Cefn Meiriadog · Clocaenog · Cwm · Cyffylliog · Cynwyd · Derwen · Diserth · Y Ddwyryd · Efenechtyd · Eryrys · Four Crosses · Gallt Melyd · Gellifor · Glyndyfrdwy · Graeanrhyd · Graigfechan · Gwyddelwern · Henllan · Loggerheads · Llanarmon-yn-Iâl · Llanbedr Dyffryn Clwyd · Llandegla · Llandrillo · Llandyrnog · Llandysilio-yn-Iâl · Llanelidan · Llanfair Dyffryn Clwyd · Llanferres · Llanfwrog · Llangwyfan · Llangynhafal · Llanrhaeadr-yng-Nghinmeirch · Llanynys · Maeshafn · Melin y Wig · Nantglyn · Pandy'r Capel · Pentrecelyn · Pentre Dŵr · Prion · Rhewl (1) · Rhewl (2) · Rhuallt · Saron · Sodom · Tafarn-y-Gelyn · Trefnant · Tremeirchion