Yr Uwch-Bwyllgor Cymreig
Mae'r Uwch Bwyllgor Cymreig yn un o bwyllgorau Tŷ Cyffredin y Deyrnas Unedig. Mae’n un o dri phrif bwyllgor o’r fath yn Senedd y Deyrnas Unedig; mae'r ddau arall ar gyfer yr Alban a Gogledd Iwerddon.[1] Mae'r pwyllgor yn cynnwys pob un o'r 40 AS sy'n cynrychioli Cymru a hyd at bum AS arall (AS: aelod seneddol).[2] Ers 1996, mae’r pwyllgor yn cael ei lywodraethu gan Reolau Sefydlog rhifau 102 i 108, sy’n nodi ei gylch gwaith a’i gyfansoddiad.[3]
| Mae'r erthygl hon yn rhan o'r gyfres: |
 |
|
Cymru o fewn y DU
Cymru o fewn yr UE
Gweithgarwch gwleidyddol
|
|
|
Gwnaed ymdrechion cychwynnol i sefydlu Uwch Bwyllgor i Gymru yn 1888 ac eto yng nghanol y 1890au; fodd bynnag bu'r ddau ymgais yn aflwyddiannus.[angen ffynhonnell]
Cafodd y cynnig ei adfywio yn 1958 gan Ness Edwards AS, a chafodd ei dderbyn gan y Pwyllgor Gweithdrefn yn 1959.[4] Ar 5 Ebrill 1960, gwnaed gorchymyn yn Nhŷ’r Cyffredin yn ei sefydlu.[5] Cynhaliwyd cyfarfod cyntaf yr Uwch Bwyllgor ar 11 Mai 1960.[6]
Gall y pwyllgor gyfarfod ar ôl Araith y Frenhines neu ddatganiad cyllideb i ystyried yr effaith y byddai’r ddeddfwriaeth a’r cyllid a amlinellwyd yn ei chael ar Gymru. Mae hefyd yn rhoi cyfle i ASau holi gweinidogion a thrafod materion cyfoes, ac i weinidogion wneud datganiadau. Cynhelir rhwng tri a chwe chyfarfod pwyllgor y flwyddyn.[angen ffynhonnell]
Cynhaliwyd trafodion yr Uwch Bwyllgor Cymreig yn Saesneg yn unig tan fis Chwefror 2017, pan osodwyd cyfleusterau cyfieithu a oedd yn caniatáu i’r trafodion gael eu cynnal yn ddwyieithog yn y Gymraeg a’r Saesneg.[7]
Mae'r Uwch Bwyllgor Cymreig fel arfer yn cyfarfod ym Mhalas San Steffan yn Llundain ond yn cyfarfod yng Nghymru ei hun o bryd i'w gilydd. Cyfarfu yn Neuadd y Sir, Aberaeron ym mis Chwefror 1998,[8] Neuadd y Sir, Cwmbrân ym mis Mawrth 2001[9] ac yn Neuadd y Dref, Wrecsam ym mis Hydref 2011.[10]
Gweler hefyd
golygu- Rhestr o bwyllgorau Senedd y Deyrnas Unedig
- Uwch Bwyllgor Gogledd Iwerddon
- Uwch Bwyllgor yr Alban
- Pwyllgor Dethol Materion Cymreig
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Grand Committees". UK Parliament (yn Saesneg).
- ↑ "Welsh Grand Committee to meet in Wrexham on 20 October 2011 – News from Parliament". UK Parliament (yn Saesneg).
- ↑ "Standing Orders (Public Business)" (PDF) (yn Saesneg). House of Commons. 16 Rhagfyr 2009. tt. 95–102, xiv.
- ↑ Torrance, David; Evans, Adam (2019). "The Territorial Select Committees, 40 Years On". Parliamentary Affairs 72 (4): 860–878. doi:10.1093/pa/gsz032. https://academic.oup.com/pa/article/72/4/860/5552797.
- ↑ "Welsh Grand Committee – Tuesday 5 April 1960 – Hansard – UK Parliament". hansard.parliament.uk.
- ↑ Bowers, Paul (29 October 2010). "Welsh Grand Committee" (PDF). House of Commons Library.
- ↑ "Westminster welcomes Welsh language at the Welsh grand committee". GOV.UK.
- ↑ Welsh Grand Committee. 255. Journals of the House of Commons. 1998.
- ↑ "WELSH GRAND COMMITTEE (Hansard, 1 Mawrth 2001)". hansard.millbanksystems.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2023-01-14. Cyrchwyd 2023-01-14.
- ↑ Post, North Wales Daily (20 Hydref 2011). "MPs clash over employment policies at Welsh Grand Committee meeting in Wrexham" (yn Saesneg).