Cysylltiadau rhyngwladol Cymru

Er fod cysylltiadau rhyngwladol yn parhau i fod yn fater a reolir gan lywodraeth y DU, heb ei ddatganoli i Gymru mae llywodraeth Cymru yn gweithio i hybu diddordeb Cymru dramor.

Mchel Barnier, aelod y Comisiwn Ewropeaidd yn gyfrifol am bolisi rhanbarthol

Mae gan lywodraeth Cymru 21 o swyddfeydd rhyngwladol ledled y byd, a chyfrifoldeb Prif Weinidog Cymru, Mark Drakeford yn 2023 oedd cysylltiadau rhyngwladol, ers iddo gymryd y rôl oddi wrth Eluned Morgan yn 2020.

Mae Llywodraeth Cymru wedi cynnal tair mlynedd o 'Gymru mewn gwlad arall', gan gynnwys Canada yn 2022 a Ffrainc yn 2023.

Gweithgarwch rhyngwladol

golygu
Mae'r erthygl hon yn rhan o'r gyfres:

Gwleidyddiaeth
Cymru

 


gweld  sgwrs  golygu

Er nad yw cysylltiadau rhyngwladol wedi'u datganoli i Gymru ac yn cael eu cadw a'u rheoli gan lywodraeth y DU, mae gan lywodraeth Cymru strategaeth ryngwladol.[1] Yn 2018, penodwyd Eluned Morgan, y Farwnes Morgan o Drelái yn Weinidog Cylltiadau Rhyngwladol.[2] Bu Prif Weinidog Cymru, Mark Drakeford, yn gyfrifol am gysylltiadau rhyngwladol ers 2020.[3][4]

Swyddfeydd rhyngwladol

golygu

Mae polisi rhyngwladol Llywodraeth Cymru ers 2020, "Cymru, Ewrop a'r byd" yn cynnwys perthnas y wlad â'r Almaen, Ffrainc, Iwerddon, yr Unol Daleithiau a Chanada; a pherthynas rhanbarthol gyda Gwlad y Basg yn Sbaen, Llydaw yn Ffrainc a Fflandrys yng Ngwlad Belg.[5] Mae gan lywodraeth Cymru 21 o swyddfeydd rhyngwladol mewn 12 gwlad sy'n cynnwys swyddfeydd yn Llundain, Gwlad Belg, Canada, Tsieina, Iwerddon, Ffrainc, yr Almaen, India, Japan, Qatar, Emiradau Arabaidd Unedig a phum swyddfa ar draws yr Unol Daleithiau.[6]

Strategaeth

golygu
 
Cyn Brif Weinidog Cymru Rhodri Morgan gyda Llysgennad yr Unol Daleithiau Robert Tuttle yng Nghaerdydd (2005).

Gosodwyd y Strategaeth Ryngwladol yn Ionawr 2020 gan Weinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol ar y pryd. Mae'r strategaeth i bara 5 mlynedd ac mae'n cynnwys y nodau a ganlyn:

  • codi proffil Cymru yn rhyngwladol
  • tyfu economi Cymru; cynorthwyo busnesau Cymru i gynyddu allforion; annog buddsoddiad yng Nghymru; creu swyddi a chyfleoedd yng Nghymru; defnyddio a datblygu technoleg newydd
  • ymrwymiad i gynaliadwyedd[7][8]

Mae gweithgaredd rhyngwladol ar gael i'r cyhoedd gyda sawl ymweliad rhyngwladol a chyfarfodydd di-ri'n cael eu cynnal yn flynyddol, gyda'r mwyaf (14) yn cael eu cynnal yn 2019. Roedd cyfarfodydd 2019 yn cynnwys cyfarfodydd rhwng y Llywydd a llysgennad Norwy a chyfarfodydd rhwng y dirprwy lywydd a llysgennad yr Eidal a chyfarfod arall gyda llysgennad Gwlad Thai.[9]

Dydd Gwyl Dewi

golygu

Roedd penderfyniad Prif Weinidog Cymru i dreulio Dydd Gŵyl Dewi ym Mrwsel yn dangos newid amlwg yn strategaeth ryngwladol llywodraeth Cymru.

Ymwelodd cyn-Brif Weinidog Cymru, Carwyn Jones, yr ymweliadau diplomyddol canlynol ar gyfer Dydd Gŵyl Dewi:

  • 2011: Brwsel
  • 2012: Washington DC ac Efrog Newydd
  • 2013: Barcelona
  • 2014: Efrog Newydd
  • 2015: Efrog Newydd
  • 2017: Washington DC
  • 2018: Montreal

Mae Mark Drakeford wedi rhoi mwy o bwyslais ar ymweliadau diplomyddol Ewropeaidd gyda mwy o ymweliadau â Brwsel:

  • 2019: Brwsel a Pharis
  • 2020: Brwsel
  • 2022: Brwsel
  • 2023: Brwsel[10]

Dechreuodd Cymru y rhaglen cyfnewid myfyrwyr 'Taith' ym Medi 2022 i gymryd lle cynllun Erasmus.[11] Lansiodd Jeremy Miles y cynllun sydd wedi'i “deilwra ar gyfer Cymru sy'n anelu dros bedair blynedd i ganiatâu i 15,000 o fyfyrwyr a staff o Gymru deithio dramor ac i 10,000 weithio neu astudio yng Nghymru.[12]

Masnach

golygu
 
Prif Weinidog Rhodri Morgan gyda Is-Arlywydd Ewropeaidd Cyfathrebu a Cysylltiadau Sefydliadau Margot Wallström

Yn dilyn Brexit, mae llywodraeth y DU wedi negodi cytundebau masnach rydd gyda'r UE, UDA, Japan, Awstralia a Seland Newydd gyda Llywodraeth Cymru yn gweithio i sicrhau bod buddiannau Cymru yn cael eu cynnwys.[13]

Mae Pwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig yn cynghori ac yn dwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif ar faterion datblygu economaidd, busnes, sgiliau, masnach ryngwladol, amaethyddiaeth, pysgodfeydd a bwyd.[14]

Y grŵp cynghori ar bolisi masnach sy'n cynghori Llywodraeth Cymru ar faterion masnach a thrafodaethau ar ôl Brexit.[15] Mae'n cynnwys unigolion o fusnesau sydd ag arbenigedd mewn allforio a mewnforio nwyddau a gwasanaethau.[16]

Roedd y 10 cyrchfan allforio uchaf ar gyfer Cymru yn 2022 fel a ganlyn:

  1. UDA
  2. Iwerddon
  3. Almaen
  4. Ffrainc
  5. Iseldiroedd
  6. Gwlad Belg
  7. Tsieina
  8. Canada
  9. Sbaen
  10. Twrci[17]
 
Prif Weinidogion: Cymru, Mark Drakeford; Yr Alban, Nicola Sturgeon, Gwlad yr Ia, Katrin Jakobsdóttir

Mae gan lywodraeth Cymru swyddfa ryngwladol ym Mrwsel sy'n canolbwyntio'n bennaf ar faterion yr Undeb Ewropeaidd a 5 swyddfa arall ar draws Ewrop.[18] Mae Mark Drakeford wedi rhoi mwy o bwyslais ar ymweliadau diplomyddol Ewropeaidd gydag ymweliadau â Brwsel yn 2019, 2020, 2022 a 2023 ar Ddydd Gŵyl Dewi.[10]

Ar 21 Mawrth 2023, gwnaeth Llysgennad yr UE Pedro Serrano ei ymweliad cyntaf â Chymru. Ymwelodd â Chaerdydd ar y cyd â llysgenhadon Slofenia, Slofacia ac Uchel Gomisiynydd Cyprus.[19]

 
Prif weinidog Cymru, Mark Drakeford; Prif Weinidog yr Alban Humza Yousaf

Ffrainc

golygu

Mae tua 80 o fusnesau Ffrengig wedi'u lleoli yng Nghymru sy'n cyflogi tua 10,000 o bobll. Roedd allforion o Gymru i Ffrainc yn werth cyfanswm o £1.8bn yn 2020 a Ffrainc yw'r ail gyrchfan allforio fwyaf i Gymru ar ôl yr Almaen.[20]

Ymwelodd prif weinidog Cymru, Mark Drakeford â Pharis ar 16-18 Mawrth 2023 i lansio blwyddyn "Cymru yn Ffrainc". Roedd Drakeford yn gobeithio y byddai 2023 yn "ddathliad blwyddyn o hyd o ddigwyddiadau diwylliannol, busnes a chwaraeon".[21][22] Arweiniodd y Prif Weinidog ddirprwyaeth o sefydliadau Cymreig, gan gyfarfod ag UNESCO yn eu pencadlys ym Mharis. Cyfarfu hefyd â chynrychiolwyr i nodi'r cysylltiadau rhwng Cymru a Llydaw .[20]

Gogledd America

golygu

Mae aelodau o Gyngres yr Unol Daleithiau wedi sefydlu Cawcws Cyfeillion Cymru, gan hyrwyddo cysylltiadau diwylliannol ac economaidd rhwng UDA a Chymru.[23][24]

Ym mis Hydref 2022, aeth saith busnes o Gymru i UDA fel rhan o daith fasnach Gymreig a arweiniwyd gan lywodraeth Cymru.[25] Yn 2023, ymwelodd y Gweinidog dros yr Economi, Vaughan Gething ag arfordir gorllewinol UDA gyda'r nod o wella'r cysylltiadau economaidd rhwng Cymru ac UDA a hyrwyddo technoleg a diwydiannau creadigol Cymru.[26]

Canada

golygu

Dynodwyd 2022 gan lywodraeth Cymru fel blwyddyn "Cymru yng Nghanada" gyda'r nod o hyrwyddo Cymru yng Nghanada.[27] [28]

Sefydlodd Llywodraeth Cymru a Llywodraeth Quebec gynllun ariannu gyda'r nod o gefnogi sefydliadau yng Nghymru a Quebec yng Nghanada i hybu cydweithrediad. Rhoddwyd pwyslais arbennig ar adferiad gwyrdd, bydd yr economi, gwyddoniaeth, arloesi, celf a diwylliant yn cael eu blaenoriaethu.[29]

Ym mis Medi 2022, roedd Llywodraeth Cymru yn gwrthod rhai galwadau i gau swyddfa Qatar Cymru oherwydd pryderon am hawliau dynoll. Dywedodd Llywodraeth Cymru ei bod yn gobeithio ymgysylltu â gwledydd sydd â hawliau dynol gwahanol i Gymru, er mwyn dylanwadu ar newid yno.[30]

Ar 14 Rhagfyr 2022, cynhaliodd Llysgennad Japan yn y DU, Hayashi Hajime a Phrif Weinidog Cymru, Mark Drakeford dderbyniad yn Llysgenhadaeth Japan yn Llundain i nodi 50 mlynedd o gysylltiadau economaidd rhwng Japan a Chymru.[31]

Trwy Strategaeth Ryngwladol Llywodraeth Cymru, llofnododd llywodraeth Cymru Femorandwm Cyd-ddealltwriaeth (MoU) gyda Llywodraeth Japan, i gryfhau perthnasoedd gan gynnwys cyfnewid economaidd; celfyddydau a diwylliant; chwaraeon; academia; twristiaeth; bwyd a diod.[32]

Affrica

golygu

Nod rhaglen Cymru ac Affrica a weithredir gan lywodraeth Cymru yw cefnogi pobl yng Nghymru i helpu i drechu tlodi yn Affrica.[33]

Mae'r rhaglen Cyfleoedd Dysgu Rhyngwladol (ILO) yn rhaglen ar gyfer arweinwyr a rheolwyr profiadol yng Nghymru i dreulio 8 wythnos yn Lesotho, Namibia, Somaliland neu Wganda.[34]

Mae cynllun grantiau Cymru ac Affrica yn gynllun grant ar gyfer grwpiau a sefydliadau cymunedol yng Nghymru sy'n gweithio yn Affrica Is-Sahara.[35]

Mae Hub Cymru Africa yn sefydliad sydd â'r nod o gefnogi Rhwydwaith Cysylltiadau Iechyd Cymru ac Affrica, y Panel Cynghori Is-Sahara a Masnach Deg Cymru. Mae wedi'i lleoli yng Nghanolfan Gymreig Materion Rhyngwladol.[36]

Mae Maint Cymru (Size of Wales) yn sefydliad sy'n ceisio cynnal ardal o goedwig drofannol Affricanaidd o faint tebyg i Gymru. Cefnogir y mudiad gan Gyngor Cefn Gwlad Cymru (CCGC) a Llywodraeth Cymru.[37][38]

Chwaraeon

golygu

Ar gyfer Cwpan y Byd FIFA 2022 yn Qatar, dywedodd Llywodraeth Cymru ei bod yn anelu at farchnata Cymru i'r Byd drwy bwysleisio Cymru fel gwlad agored, flaengar, sy'n ddymunol ar gyfer busnes a thwristiaeth. Lansiodd Llywodraeth Cymru ymgyrch farchnata fyd-eang gan gynnwys ymgyrch wedi'i hanelu at UDA ac Ewrop.[39]

Roedd disgwyl i Lywodraeth Cymru wario £1.8m i hybu cyfranogiad Cymru yng Nghwpan y Byd. Gosodwyd y rhain i gynnwys gŵyl greadigrwydd a diwylliant, cyngerdd yng Ngogledd America ac Amgueddfa Bêl-droed i Gymru.[40]

Teithiodd y Prif Weinidog, Mark Drakeford a gweinidogion llafur eraill Cymru i Qatar ar gyfer cwpan pêl-droed y byd lle byddai'n anelu at "hyrwyddo cynhwysiant" yn ogystal â "pharch at hawliau dynol" yn ystod Cwpan y Byd FIFA 2022.[41]

Uwchgynhadledd NATO 2014

golygu

Cynhaliwyd uwchgynhadledd NATO Cymru 2014 yng Ngwesty Hamdden y Celtic Manor yng Nghasnewydd. Cafodd yr arweinwyr, gan gynnwys arlywydd yr UDA, Barack Obama eu cyfarch gan Brif Weinidog Cymru, Carwyn Jones. Dywedodd y Prif Weinidog, "Mae'r cynulliad mwyaf erioed o arweinwyr rhyngwladol i gymryd lle yn y DU yn dechrau yn ein mamwlad yma ac yn awr,"

“Mae Uwchgynhadledd Nato Cymru yn foment gyffrous a hanesyddol i'n gwlad ac rwy'n hyderus y byddwn yn disgleirio ar lwyfan y byd.”[42]

Cyfeiriadau

golygu
  1. "Guidance on devolution". GOV.UK (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-12.
  2. Reeves, Rosanne; Aaron, Jane (2020-06-04), "Gwyneth Vaughan, Eluned Morgan and the Emancipation of Welsh Women", Women's Writing from Wales before 1914 (Routledge): 128–144, ISBN 978-0-429-33086-5, http://dx.doi.org/10.4324/9780429330865-9, adalwyd 2023-04-12
  3. "Rt Hon Mark Drakeford MS: First Minister of Wales". GOV.WALES (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2023-04-12. Cyrchwyd 2023-04-12.
  4. Powney, Mark (2020-10-12). "First Minister Takes on Responsibilities for International Trade". Business News Wales. Cyrchwyd 2023-04-12.
  5. "Wales, Europe and the world: the Welsh Government's International Strategy". Senedd Research.
  6. "International offices". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-02.
  7. "Welsh Government International Office Remits" (PDF).
  8. "International strategy [HTML]". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-12.
  9. "International Activity". senedd.wales (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-12.
  10. 10.0 10.1 "First Minister's Brussels trip reflects shift in international strategy". Nation.Cymru (yn Saesneg). 2023-03-02. Cyrchwyd 2023-04-13.
  11. "Wales places thousands on new Erasmus programme while Scots scheme yet to begin". HeraldScotland (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  12. "'An outward-looking nation': Wales unveils Brexit-busting international exchange programme to replace Erasmus+". Nation.Cymru (yn Saesneg). 2022-02-02. Cyrchwyd 2023-04-13.
  13. "International trade policy". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-12.
  14. "Economy, Trade, and Rural Affairs Committee". senedd.wales (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-12.
  15. "Trade Policy Advisory Group". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-12.
  16. "Membership: Trade Policy Advisory Group". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-12.
  17. "What does Wales export globally - and who is buying?". BBC News (yn Saesneg). 2023-03-23. Cyrchwyd 2023-04-12.
  18. "International offices". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  19. "EU Ambassadors make joint visit to Wales | EEAS Website". www.eeas.europa.eu. Cyrchwyd 2023-04-13.
  20. 20.0 20.1 Hayward, Will (2023-03-16). "Mark Drakeford visits France to meet companies investing in Wales". WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  21. "Written Statement: Ministerial Overseas Visit to Paris (30 March 2023)". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  22. "Wales First Minister hails centuries-old relations in France, laments Brexit-fueled 'fissures in UK'". France 24 (yn Saesneg). 2023-03-16. Cyrchwyd 2023-04-13.
  23. "Congressional Friends of Wales Caucus Welcomes First Minister Carwyn Jones | Congressman Morgan Griffith". Morgangriffith.house.gov. 6 September 2016. Cyrchwyd 23 September 2017.
  24. "Welsh First Minister visits Washington and New York City". GOV.UK. Cyrchwyd 24 September 2019.
  25. "Welsh firms visit the USA to boost trade and export links". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-12.
  26. "Written Statement: Ministerial Overseas Visit to the USA (4 April 2023)". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-12.
  27. "Wales in Canada 2022". Wales (yn Saesneg). 2022-03-11. Cyrchwyd 2023-04-13.
  28. "Wales in Canada; A Year to Remember". Welsh Government (yn Saesneg). 2023-04-11. Cyrchwyd 2023-04-13.
  29. "Funding: Wales-Quebec joint call for proposals 2022". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  30. Wightwick, Abbie (2022-09-30). "Welsh Gov rejects calls to shut Qatar office despite torture allegations". WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  31. "Marking 50 Years of Japanese Investment in Wales". Business News Wales. 2022-12-14. Cyrchwyd 2023-04-13.
  32. "Initiative to encourage economic co-operation with Oita, Japan [HTML]". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  33. "Wales and Africa". GOV.WALES (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  34. "International Learning Opportunities programme [HTML]". GOV.WALES (yn Saesneg). Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2023-04-13. Cyrchwyd 2023-04-13.
  35. "Welsh Government Wales and Africa Grant Scheme". WCVA (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  36. "Hub Cymru Africa | Supporting Global Solidarity". Hub Cymru Africa (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  37. "Support for 'Size of Wales' rainforest campaign". BBC News (yn Saesneg). 2011-05-22. Cyrchwyd 2023-04-13.
  38. Kelsey, Chris (2015-09-17). "Size of Wales wants your money to help double area of rainforest protected". WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  39. Sands, Katie (2022-11-14). "The video being used to market Wales to the world during the World Cup". WalesOnline (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-04-13.
  40. "Welsh Government to spend £1.8m promoting Wales' participation at the World Cup in Qatar". ITVNews.
  41. "World Cup 2022: Mark Drakeford to 'shine a light' on Qatar rights". BBC News (yn Saesneg). 2022-10-29. Cyrchwyd 2023-04-13.
  42. "World comes to Wales for 2014 Nato Summit in Newport". BBC News (yn Saesneg). 2014-09-04. Cyrchwyd 2023-04-13.