Sefydliad Confucius

Sefydliad Confucius
Enghraifft o'r canlynol	sefydliad di-elw, sefydliad addysgiadol, sefydliad diwylliannol, government-organized non-governmental organization
Dechrau/Sefydlu	2004
Yn cynnwys	Confucius Institute at Seneca College, Confucius Institute at Ritsumeikan Asia Pacific University, Ritsumeikan University Confucius Institute, Bangor University Confucius Institute, Goldsmiths University of London Confucius Institute for Dance and Performance, Confucius Institute Professorship in Sinology, University of Adelaide Confucius Institute, Baku State University Confucius Institute, Khazar University Confucius Institute, Q11713088, Confucius Institute in Valencia
Rhiant sefydliad	Chinese International Education Foundation, Center for Language Education and Cooperation
Pencadlys	Ardal Xicheng, Deshengmen Outer Street
Gwefan	https://ci.cn/en/
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae Sefydliadau Confucius (Tsieineeg: 孔子学院; pinyin: Kǒngzǐ Xuéyuàn) yn rhaglenni hyrwyddo addysgol a diwylliannol cyhoeddus a ariennir ac a drefnir ar hyn o bryd gan Sefydliad Addysg Ryngwladol Tsieineaidd [zh], sefydliad anllywodraethol a drefnir gan y llywodraeth (GONGO) o dan y Weinyddiaeth o Addysg Gweriniaeth Pobl Tsieina.^[1] Roedd rhaglen Sefydliad Confucius gynt o dan Hanban, sefydliad sy'n gysylltiedig â llywodraeth Tsieina.^[2] Nod datganedig y rhaglen yw hyrwyddo iaith a diwylliant Tsieineaidd, cefnogi addysgu Tsieineaidd lleol yn rhyngwladol, a hwyluso cyfnewid diwylliannol.^[3]^[4]

Institiwt Confucius ar gyfer Llydaw, yn Roazhon

Canolfan Institiwt Confucius ar gampws Coleg Seneca, Toronto, Canada

Fe'i henwir ar ôl yr athronydd, Confucius. Dechreuodd rhaglen Sefydliad Confucius yn 2004 ac fe’i cefnogwyd gan Hanban, sy’n gysylltiedig â Gweinyddiaeth Addysg Tsieina (Swyddfa Cyngor Rhyngwladol yr Iaith Tsieinëeg yn swyddogol, a newidiodd ei henw i Ganolfan Addysg a Chydweithrediad Ieithoedd yn 2020), a oruchwylir gan brifysgolion unigol.^[2] Mae'r sefydliadau'n gweithredu mewn cydweithrediad â cholegau cyswllt lleol a phrifysgolion ledled y byd, ac mae cyllid yn cael ei rannu rhwng Hanban a'r sefydliadau cynnal. Mae rhaglen gysylltiedig Confucius Classroom yn partneru ag ysgolion uwchradd lleol neu ardaloedd ysgol i ddarparu athrawon a deunyddiau hyfforddi.^[5]^[6]

Mae swyddogion o Tsieina wedi cymharu Sefydliadau Confucius â sefydliadau hybu iaith a diwylliant fel Instituto Camões o Bortiwgal, Cyngor Prydeinig Prydain, Alliance française Ffrainc, Società Dante Alighieri o’r Eidal, Instituto Cervantes o Sbaen a Goethe-Institut o’r Almaen — nifer ohonynt wedi’u henwi ar gyfer ffigwr diwylliannol eiconig a uniaethir â'r wlad honno, gan fod Confucius yn cael ei uniaethu â Tsieina.^[7] Mae rhai sylwebwyr yn dadlau, yn wahanol i'r sefydliadau hyn, fod llawer o Sefydliadau Confucius yn gweithredu'n uniongyrchol ar gampysau prifysgolion, gan arwain at yr hyn a welant yn bryderon unigryw sy'n ymwneud â rhyddid academaidd a dylanwad gwleidyddol.^[8]

Beirniadaeth

Mae Sefydliadau Confucius wedi'u cyhuddo o gael eu defnyddio fel math o "bŵer meddal" gan lywodraeth China, sy'n gwario tua $10 biliwn y flwyddyn ar CI a rhaglenni cysylltiedig i arfer y mentrau hyn.^[9] Dywedodd ysgrifennydd cyffredinol Plaid Gomiwnyddol Tsieina (CCP) Xi Jinping yn 2013 mai'r bwriad yw "rhoi naratif Tsieineaidd da".^[10] Gan eu bod yn gysylltiedig â Gweinyddiaeth Addysg Tsieina, mae CI wedi derbyn amheuaeth gynyddol ynghylch ei sensoriaeth o gynnwys a addysgir, megis pynciau sy'n ymwneud â rhyddid unigol a democratiaeth, protestiadau Sgwâr Tiananmen, Taiwan, Tibet a Xinjiang.^[11]

Bu nifer o adroddiadau yn tynnu sylw at ddigwyddiadau dadleuol yn y gorffennol, gan gynnwys sylw cyn uwch swyddog o’r CCP, Li Changchun fod Sefydliadau Confucius yn “rhan bwysig o drefniant propaganda tramor Tsieina”.^[2]^[12] Ym mis Gorffennaf 2020, cyhoeddodd Hanban ei ailenwi’n Ganolfan Addysg a Chydweithrediad Ieithyddol, gan nodi bod Sefydliad Confucius wedi’i drosglwyddo i Sefydliad Addysg Ryngwladol Tsieineaidd [zh], “sefydliad preifat anllywodraethol” hunan-ddisgrifiedig.[1] 18] Ar 13 Awst 2020, dynododd Adran Wladwriaeth yr Unol Daleithiau bencadlys Sefydliad Confucius yn yr Unol Daleithiau yn genhadaeth dramor i lywodraeth China. Protestiwyd y dynodiad hwn gan y Ganolfan mewn llythyr agored at y cyn Ysgrifennydd Gwladol Mike Pompeo a'r cyn Ysgrifennydd Addysg Betsy DeVos.^[13]

Hanes

Agorodd y Sefydliad Confucius cyntaf ar 21 Tachwedd 2004 yn Seoul, De Corea, ar ôl sefydlu sefydliad peilot yn Tashkent, Uzbekistan ym mis Mehefin 2004. Nid yw'r CI yn Ne Corea yn weithredol mwyach. Agorwyd ail Sefydliad Confucius ar gampws y Prifysgol Maryland, Parc y Coleg, hefyd ym mis Tachwedd 2004.^[14] In 2006, the goal of 1,000 Confucius Institutes by 2020 was being discussed.^[15]

Mae cannoedd yn fwy wedi agor ers hynny mewn dwsinau o wledydd ledled y byd.

Yn 2010, roedd y crynodiad uchaf o sefydliadau yn yr Unol Daleithiau, Japan, a De Corea.^[16]

Rhwng 2006 a 2019, gwariodd llywodraeth China fwy na $150 miliwn ar sefydliadau yn yr Unol Daleithiau^[17] Cyrhaeddodd nifer y sefydliadau yn yr Unol Daleithiau ei anterth yn 2018, sef tua 100, gyda chyfanswm o gwmpas y byd tua 550.^[17]

Sefydliadau tebyg

Mae Sefydliad Confucius yn debyg i sawl sefydliad gan genedl wladwriaethau eraill er mwyn hyrwyddo diwylliant, iaith a buddion eu gwledydd. Y Basgwyr ( gyda'r Etxepare Euskal Institutua ) a'r Catalaniaid (gydag Institut Ramon Llull) yw'r unig ddau genedl ddi-wladwriaeth sydd â sefydliad mor soffistigedig a strategol. Hyd yma, nid yw Cymru wedi gweld yn dda i sefydlu asiantaeth debyg.

Asiantaethau golygu Goethe-Institut, Yr Almaen Österreich Institut, Awstria Instituto Guimarães Rosa (cynt Centro Cultural Brasileiro), Brasil Sefydliad Confucius, Gweriniaeth Pobl Tsiena Instituto Caro y Cuervo, Colombia Česká centra, Gweriniaeth Tsiec Dansk Kulturinstitut, Denmarc British Council, Deyrnas Unedig European Union National Institutes for Culture, Undeb Ewropeaidd Alliance française, Ffrainc Institut français, Ffrainc Suomen kulttuuri- ja tiedeinstituutit, Ffindir Canolfan yr iaith Roeg, Gwlad Groeg Sefydliad Diwylliant Groeg, Gwlad Groeg Balassi Intézet, Hwngari (1927– ) Indian Council for Cultural Relations, India Culture Ireland, Iwerddon Istituto Italiano di Cultura, Yr Eidal Società Dante Alighieri, Yr Eidal EMMA for Peace, Yr Eidal	Eesti Instituut, Estonia Jewish Agency for Israel, Israel Sefydliad Japan, Japan Korean Friendship Association, Gogledd Corea Lietuvos kultūros institutas, Lithwania Sentro Rizal, Y Philipinau Instytut Adama Mickiewicza, Gwlad Pwyl Instytut Polski, Gwlad Pwyl Instituto Camões, Portiwgal Institutul Cultural Român, Rwmania Sefydliad Russkiy Mir, Rwsia Canolfan Diwylliannol Corea, De Corea Sefydliad Corea, De Corea Instituto Cervantes, Sbaen Svenska Institutet, Sweden Sefydliad Yunus Emre, Twrci Sefydliad Wcráin, Wcráin Bureau of Educational and Cultural Affairs, Unol Daleithiau Institut Ramon Llull - Tiroedd Catalaneg Etxepare Euskal Institutua - Gwlad y Basg