Bryn Saith Marchog
Pentref bach gwledig yng nghymuned Gwyddelwern, Sir Ddinbych, Cymru, yw Bryn Saith Marchog[1] (
Bryn Saith Marchog ) neu Brynsaithmarchog.[2] Saif ar lan ddwyreiniol Afon Clwyd gyferbyn â phentref Derwen, tua 5 milltir i'r gogledd o Gorwen. Mae ar ffordd yr A494.
 | |
| Math | pentrefan  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Sir Ddinbych |
| Gwlad |  Cymru |
| Gerllaw | Afon Clwyd |
| Cyfesurynnau | 53.040278°N 3.379167°W |
| Cod OS | SJ076500 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Ken Skates (Llafur) |
| AS/au y DU | Simon Baynes (Ceidwadwyr) |
 | |
Cyfeirir at Fryn Saith Marchog yng Nghainc Gyntaf y Mabinogi, chwedl Branwen ferch Llŷr. Cyfeiriad onomastig i esbonio enw lle ydyw. Pan â Bendigeidfran i Iwerddon mae'n gadael saith tywysog a'u saith marchog i warchod Ynys Prydain. Nid enwir y marchogion ond ceir cyfeiriad at y lle:
- Yn Edeirn[i]on yd edewit y gwyr hynny, ac o achaws hynny y dodet Seith Marchawc ar y dref.[3]
Mae Ifor Williams yn nodi, gan ddilyn awgrym yr Athro Joseph Loth, fod 'seith/saith' yn gallu golygu "sant" mewn Cymraeg Canol. Mae'n bosibl felly mai "Bryn Sant Marchog" a olygid yn wreiddiol (ceir enghreifftiau o'r enw 'Sadwrn Farchog' am Sant Sadwrn hefyd).[4]
Pobl o Fryn Saith Marchog
golygu- Eric Jones (g. 1935), dringwr
Cyfeiriadau
golygu- ↑ British Place Names; adalwyd 10 Rhagfyr 2021
- ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 13 Hydref 2021.
- ↑ Ifor Williams (gol.), Pedair Cainc y Mabinogi (Caerdydd, 1930). tud. 38.
- ↑ Pedair Cainc y Mabinogi, tud. 191.
Dinas
Llanelwy
Trefi
Corwen · Dinbych · Llangollen · Prestatyn · Rhuddlan · Rhuthun · Y Rhyl
Pentrefi
Aberchwiler · Betws Gwerful Goch · Bodelwyddan · Bodfari · Bontuchel · Bryneglwys · Bryn Saith Marchog · Carrog · Cefn Meiriadog · Clocaenog · Cwm · Cyffylliog · Cynwyd · Derwen · Diserth · Y Ddwyryd · Efenechtyd · Eryrys · Four Crosses · Gallt Melyd · Gellifor · Glyndyfrdwy · Graeanrhyd · Graigfechan · Gwyddelwern · Henllan · Loggerheads · Llanarmon-yn-Iâl · Llanbedr Dyffryn Clwyd · Llandegla · Llandrillo · Llandyrnog · Llandysilio-yn-Iâl · Llanelidan · Llanfair Dyffryn Clwyd · Llanferres · Llanfwrog · Llangwyfan · Llangynhafal · Llanrhaeadr-yng-Nghinmeirch · Llanynys · Maeshafn · Melin y Wig · Nantglyn · Pandy'r Capel · Pentrecelyn · Pentre Dŵr · Prion · Rhewl (1) · Rhewl (2) · Rhuallt · Saron · Sodom · Tafarn-y-Gelyn · Trefnant · Tremeirchion