Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2015
Cynhaliwyd Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2015 ar 7 Mai, 2015 er mwyn ethol Aelod Seneddol ar gyfer pob un o'r 650 sedd yn Nhŷ'r Cyffredin y Deyrnas Unedig, sef prif siambr Senedd y Deyrnas Unedig.[2] Roedd yr etholiad cyffredinol hwn ledled y Deyrnas Unedig.
   .svg){kind=small}  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pob un o'r 650 sedd yn y Tŷ'r Cyffredin 326 sedd sydd angen i gael mwyafrif | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nifer a bleidleisiodd | 46,425,386 (66.1%;  1.3%) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
Cofir am yr etholiad hwn yn bennaf am lwyddiant Blaid Cenedlaethol yr Alban yn cipio 56 o seddau, ac yn ail am leihad yn nifer Aelodau Seneddol y Blaid Lafur a'r Rhyddfrydwyr. Daliodd Plaid Cymru eu gafael yn y tair sedd (12.1% o'r bleidlais), ond ni welwyd ymchwydd fel a fu yn yr Alban.
Yn Ionawr 2015, cyhoeddodd y cwmni arolwg barn Panelbase ganlyniadau eu hymchwiliad gan ragweld Plaid Genedlaethol yr Alban (yr SNP) yn cynyddu nifer eu haelodau Seneddol o 6 i 35; erbyn Ebrill roedd y polau pinio yn amcangyfrif hyd at 50 o seddau.[3][4]
"Etholiad yr Alban"
golyguCipiodd yr SNP 50% o'r bleidlais a 56 sedd - 50 yn fwy nag oedd ganddynt yn dilyn Etholiad 2010. Disodlwyd Jim Murphy, arweinydd Plaid Lafur yr Alban gan Kirsten Oswald, wedi 18 mlynedd fel Aelod Seneddol, yn ogystal â Douglas Alexander.[5]
Ymateb Alex Salmond oedd "Scottish lion has roared".
Fis cyn yr etholiad, galwodd un o golofnwyr The Guardian, Jonathan Freeland, yr Etholiad Cyffredinol yn "Etholiad yr Alban", oherwydd yr holl amser a roddwyd i'r Alban gan y pleidiau yn ystod y misoedd a oedd yn arwain at yr etholiad. Mae'n bosibl fod y cynnydd aruthrol hwn yn aelodaeth a thwf yr SNP yn ganlyniad i sawl ffactor: 1. Poblogrwydd Nicola Sturgeon 2. Partneriaeth Llafur / Ceidwadwyr yn Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014, gydag aelodau Llafur o'r farn fod Llafur wedi bradychu sosialaeth drwy droi at y Ceidwadwyr 3. Adwaith i ymateb negyddol pleidiau Lloegr e.e. Piers Morgan yn The Sun yn ysgrifennu: "the world’s most dangerous woman that few outside Britain have ever heard of”." neu David Cameron yn trin a thrafod hawliau a phwerau Lloegr yn hytrach na'r Alban.[6]
Cerrig filltir yn arwain at yr etholiad
golyguRoedd dylanwad Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014 yn fawr, yn bennaf oherwydd fod y polau piniwn yn rhagweld nifer helaeth o Aelodau Seneddol yr Plaid Genedlaethol yr Alban (yr 'SNP') yn cael eu hethol - fel adwaith i'r Refferendwm. Sylweddolwyd hefyd fod y frwydr rhwng y ddwy blaid fwyaf - Llafur a'r Ceidwadwyr - yn agos; golyga'r ddau beth yma y gall yr ASau SNP newydd, felly, ffurfio clymblaid gyda Llafur. Hyd yn oed 4 mis cyn yr etholiad daeth hi'n eglur yn y polau piniwn fod y nifer aelodau SNP am godi o 6 i fwy na 40.
Roedd ymateb y Ceidwadwyr i'r posibilrwydd hwn yn negyddol; dywedodd Cameron, ar 20 Mai, mai yn uffern y ffurfiwyd unrhyw glymblaid SNP-Llafur a rhagwelodd y perygl i'r Deyrnas Unedig o gael ASau SNP yr Alban yn rheoli gwledidyddiaeth Lloegr. Cafwyd sylwadau tebyg gan John Major ac eraill. Twt-twtian y fath bartneriaeth wnaeth y Blaid Lafur, ond ni chlowyd y drws yn glep.
Ar 9 Ebrill trodd sylwadau negyddol y Gweinidog Amddiffyn Michael Fallon yn ei wyneb, pan ymosododd ar Milliband; dywedodd fod Milliband wedi rhoi cyllell yng nghefn ei frawd ac y byddai'n rhoi cyllell arall yng nghefn y DU os cytuna gyda'r SNP i ddiddymu arfau niwclear Trident. Hyd yn oed gan rai aelodau Ceidwadol, sylweddolwyd fod sylwadau fel hyn yn gwneud mwy o ddrwg i'r blaid a'i llefarodd nag i'r gwrthrych-darged, a gwelwyd y Ceidwadwyr yn colli llawer o bleidleisiau yn y polau a ddilynodd hyn.
Ar 20 Ebrill cyhoeddwyd maniffesto'r SNP, a oedd yn cynnwys nifer o feysydd y tu allan i'r Alban, gan gynnwys diddymu Trident, canslo 'treth y stafell wely' lleihau ffioedd Lloegr o £9,000 i £6,000, codi 100,000 o dai newydd ym Mhrydain, diddymu gwaith 'oriau sero' a chodi lleiafswm cyflogau. Ar hyd y bedlan, mae'r SNP wedi siarad yn gryf o ran gwario yn hytrach na thoriadau ariannol. Roedd hyn yn ymgais i leddfu ofnau rhai Saeson a gwneud ei phlaid yn fwy derbyniol pe ffurfiwyd clymblaid.
Union wythnos cyn yr etholiad cyhoeddwyd canlyniadau pôl piniwn IPSOS Mori, rhagwelwyd y posibilrwydd y gallai'r SNP ennill pob sedd yn yr Alban: 54% o'r bleidlais.[7]
| Etholiad 2001 |
| Etholiad 2005 |
| Etholiad 2010 |
Dosbarthiad y pleidiau yn Nhy'r Cyffredin o 2015 ymlaen
golyguAr ôl i'r 650 canlyniad gael eu cyhoeddi, gwelwyd fod sefyllfa'r pleidiau fel a ganlyn:[8][9]
| Plaid | Arweinydd | Nifer y Pleidleisiau | Seddi | |||
| Ceidwadwyr | David Cameron | 11,334,920 (36.9%) | 330 (50.8%) | 330 / 650 | ||
| Llafur | Ed Miliband | 9,344,328 (30.4%) | 232 (35.7%) | 232 / 650 | ||
| UKIP | Nigel Farage | 3,881,129 (12.6%) | 1 (0.2%) | 1 / 650 | ||
| Democratiaid Rhyddfrydol | Nick Clegg | 2,415,888 (7.9%) | 8 (1.2%) | 8 / 650 | ||
| Plaid Genedlaethol yr Alban | Nicola Sturgeon | 1,454,436 (4.7%) | 56 (8.6%) | 56 / 650 | ||
| Y Blaid Werdd | Natalie Bennett | 1,154,562 (3.8%) | 1 (0.2%) | 1 / 650 | ||
| Unoliaethwyr Democrataidd | Peter Robinson | 184,260 (0.6%) | 8 (1.2%) | 8 / 650 | ||
| Plaid Cymru | Leanne Wood | 181,694(0.6%) | 3 (0.5%) | 3 / 650 | ||
| Sinn Féin | Gerry Adams | 176,232 (0.6%) | 4 (0.6%) | 4 / 650 | ||
| Plaid Unoliaethol Ulster | Mike Nesbitt | 114,935 (0.4%) | 2 (0.3%) | 2 / 650 | ||
| SDLP | Alasdair McDonnell | 99,809 (0.3%) | 3 (0.5%) | 3 / 650 | ||
| Eraill | N/A | 349,487 (1.1%) | 1 (0.2%) | 1 / 650 | ||
| Y Llefarydd | John Bercow | 1 (0.2%) | 1 / 650 | |||
Dosbarthiad y pleidiau yn Nhy'r Cyffredin 2010-15
golygu| Cyswllt | Nifer Aelodau Seneddol (yn union wedi'r etholiad)[10] | ||
|---|---|---|---|
| 6 Mai 2010 | 7 Mai 2015 1 | ||
| Ceidwadwyr | 306 | 330 2 | |
| Llafur | 258 | 256 2 | |
| SNP | 6 | 56 | |
| DUP | 8 | 8 | |
| Democratiaid Rhyddfrydol | 57 | 8 | |
| Sinn Féin | 5 3 | 5 3 | |
| Annibynnol |
1 | 3 | |
| Plaid Cymru | 3 | 3 | |
| SDLP | 3 | 3 | |
| UKIP | 0 | 2 | |
| Cynghrair G.I. | 1 | 1 | |
| Y Blaid Werdd | 1 | 1 | |
| Y Blaid Respect | 0 | 1 | |
| Llefarydd |
1 | 1 4 | |
| Cyfanswm y seddi |
650 | 650 | |
| Mwyafrif gwirioneddol y Llywodraeth 5 |
83 | 75 | |
- ^1 Gweler Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2010 am ychwaneg o wybodaeth parthed tymor 2010-15.
- ^2 Etholwyd Lindsay Hoyle (Llafur), Eleanor Laing (Ceidwadwyr) a Dawn Primarolo (Llafur) yn Gadeirydd, Is-gadeirydd ac ail Ddirprwy Gadeirydd Ways and Means. Nid ydynt yn ymddiswyddo o'u plaid, ond maent yn rhoi'r gorau i bleidleisio. Caniateir peidleisio i hollti'r ddadl. Nid ydynt ychwaith yn ymwneud â gwleidyddiaeth plaid, nes y daw'n etholiad.
- ^3 Mae gan Sinn Féin swyddfeydd yn San Steffan, ond maent yn ymatal rhag cymryd rhan yn Nhŷ'r Cyffredin oherwydd nad ydynt yn cydnabod y Frenhines ayb.[11]
- ^4 Ail-etholiwyd John Bercow i etholaeth Buckingham fel Llefarydd.[12]
- ^5 Mae 'Mwyafrif gwirioneddol y Llywodraeth' yn cynnwys y Glymblaid Ceidwadwyr / Democratiaid Rhyddfrydol ac yn anwybyddu Aelodau nad ydynt yn pleidleisio (Sinn Féin, y Llefarydd a'i ddirprwyon) a seddi gweigion.
Dadleuon a ddarlledwyd
golyguDyma'r ail etholiad cyffredinol lle gwelwyd dadleuon ffurfiol wedi'u trefnu ar y teledu rhwng arweinyddion y prif bleidiau. Yn rhan o'r gyfres o ddadleuon, rhwng gwahanol bleidiau, ar 2 Ebrill, cafwyd dadl a oedd yn cynnwys 7 plaid gan gynnwys tair merch: Nicola Sturgeon (SNP), Natalie Bennett (Y Blaid Werdd) a Leanne Wood (Plais Cymru).[13] Am ryw reswm ni wahoddwyd arweinwyr pleidiau Gogledd Iwerddon, ac mae'r DUP yn ystyried mynd i gyfraith oherwydd hyn.[14] Yn gyffredinol, mae sawl beirniad / gwleidydd wedi awgrymu Nicola Sturgeon oedd y gorau o'r saith a bod y tair merch wedi trawsnewid gwleidyddiaeth gonfensiynol (tair-plaid) drwy'r darllediad.
Roedd y drydedd dadl, a gynhaliwyd ar 16 Ebrill yn cynnwys y "cystadleuwyr" i'r Llywodraeth h.y. heb Cameron a Clegg. Unwaith eto, y sylwadau mwyaf cyffredin oedd mai'r merched a enillodd y ddadl: Wood, Sturgeon a Bennette. Bydd dwy ddadl arall yn dilyn hyn: y naill rhwng Cameron a Miliband a'r llall rhwng Cameron, Miliband a Clegg ble bydd y gwleidyddion yn ateb cwestiynnau'n hytrach nag yn dadlau gyda'i gilydd.
Cymru
golygu | |
|
| |
 Map o etholaethau yn ôl lliw plaid yn ystod y Senedd presennol. Nodyn: Mae Plaid Cymru'n cael eu dangos mewn gwyrdd, eu lliw hanesyddol. |
Trosolwg o'r canlyniadau yn ôl plaid
golyguCeir rhestr gyflawn o'r canlyniadau ar House of Commons Library General Elections Online.[15] Daw'r canlynol o wefan y BBC:[16]
| Plaid | Seddau | Pleidleisiau | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cyfanswm | Enillwyd | Collwyd | Net | Cyfanswm | % | Newid (%) | ||
| Llafur1 | 25 | 1 | 2 | −1 | 552,473 | 36.9 | +0.6 | |
| Ceidwadwyr | 11 | 3 | 0 | +3 | 407,813 | 27.2 | +1.1 | |
| UKIP | 0 | 0 | 0 | 0 | 204,330 | 13.6 | +11.2 | |
| Plaid Cymru | 3 | 0 | 0 | 0 | 181,704 | 12.1 | +0.8 | |
| Democratiaid Rhyddfrydol | 1 | 0 | 2 | −2 | 97,783 | 6.5 | −13.6 | |
| Y Blaid Werdd | 0 | 0 | 0 | 0 | 38,344 | 2.6 | +2.1 | |
| Y Blaid Sosialaidd | 0 | 0 | 0 | 0 | 3,481 | 0.2 | +0.2 | |
| TUSC | 0 | 0 | 0 | 0 | 1,780 | 0.1 | +0.1 | |
| Eraill | 0 | 0 | 0 | 0 | 10,355 | 0.7 | −0.5 | |
| Total | 40 | 1,498,063 | ||||||
1 Cyhwysir Llafur a’r Blaid Gydweithredol hefyd yn ffigurau'r Blaid Lafur.
Rhestr o'r ymgeiswyr llwyddiannus
golyguMae 40 Etholaeth Seneddol yng Nghymru. Rhestrir yr ymgeiswyr ar eu cyfer isod gyda'r ymgeiswyr llwyddiannus mewn lythrennau bras. Dynodir Aelodau Seneddol oedd yn ail-sefyll i gadw eu seddi gyda *. Yna, yn dilyn, gwelir rhestr o'r ASau a etholwyd yn 2015.
| Cod SYG | Etholaeth | Plaid Cymru | Llafur | Ceidwadwyr | Y Democratiaid Rhyddfrydol |
|---|---|---|---|---|---|
| W07000049 | Aberafan | Duncan Higgitt | Stephen Kinnock | Edward Yi He | Helen Ceri Clarke |
| W07000058 | Aberconwy | Dafydd Meurig | Mary Wimbury | Guto Bebb* | Victor Babu |
| W07000043 | Alun a Glannau Dyfrdwy | Jacqueline Hurst | Mark Tami* | Laura Knightly | Tudor Jones |
| W07000057 | Arfon | Hywel Williams* | Alun Pugh | Anwen Barry | Mohammed Shultan |
| W07000072 | Blaenau Gwent | Steffan Lewis | Nick Smith* | Tracey West | Sam Rees |
| W07000078 | Bro Morgannwg | Ian Johnson | Chris Elmore | Alun Cairns* | |
| W07000068 | Brycheiniog a Sir Faesyfed | Freddy Greaves | Matthew Dorrance | Chris Davies | Roger Williams* |
| W07000076 | Caerffili | Wayne David* | Aladdin Ayesh | ||
| W07000050 | Canol Caerdydd | Jo Stevens | Jenny Willott* | ||
| W07000069 | Castell-nedd | Daniel Thomas | Christina Rees | Clare Bentley | |
| W07000064 | Ceredigion | Mike Parker | Huw Thomas | Mark Williams* | |
| W07000070 | Cwm Cynon | Cerith Griffiths | Ann Clwyd | ||
| W07000080 | De Caerdydd a Phenarth | Stephen Doughty* | Nigel Howells | ||
| W07000062 | De Clwyd | Mabon ap Gwynfor | Susan Jones* | David Nicholls | Bruce Roberts |
| W07000042 | Delyn | Paul Rowlinson | David Hanson* | Mark Isherwood | Tom Rippeth |
| W07000061 | Dwyfor Meirionnydd | Liz Saville | Mary Clarke | Steve Churchman | |
| W07000048 | Dwyrain Abertawe | Carolyn Harris | Amina Jamal | ||
| W07000067 | Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr | Jonathan Edwards* | Calum Higgins | ||
| W07000055 | Dwyrain Casnewydd | Jessica Morden* | Paul Halliday | ||
| W07000060 | Dyffryn Clwyd | Mair Rowlands | James Davies | ||
| W07000051 | Gogledd Caerdydd | Mari Williams | Craig Williams | ||
| W07000047 | Gorllewin Abertawe | Geraint Davies* | Chris Holley | ||
| W07000079 | Gorllewin Caerdydd | Kevin Brennan* | Cadan ap Tomos | ||
| W07000066 | Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro | Delyth Evans | Simon Hart* | Selwyn Runnett | |
| W07000056 | Gorllewin Casnewydd | Paul Flynn* | Ed Townsend | ||
| W07000059 | Gorllewin Clwyd | Marc Jones | Gareth Thomas | David Jones* | |
| W07000046 | Gŵyr | Liz Evans | Byron Davies | Mike Sheehan | |
| W07000077 | Islwyn | Christopher Evans* | Brendan D'Cruz | ||
| W07000045 | Llanelli | Vaughan Williams | Nia Griffith* | Cen Phillips | |
| W07000063 | Maldwyn | Glyn Davies* | Jane Dodds | ||
| W07000071 | Merthyr Tudful a Rhymni | Gerald Jones | Bob Griffin | ||
| W07000054 | Mynwy | Ruth Jones | David Davies* | Veronica German | |
| W07000074 | Ogwr | Chris Elmore | Gerald Francis | ||
| W07000073 | Pen-y-bont ar Ogwr | Madeleine Moon* | Anita Davies | ||
| W07000075 | Pontypridd | Osian Lewis | Owen Smith* | Mike Powell | |
| W07000065 | Preseli Penfro | Paul Miller | Stephen Crabb* | ||
| W07000052 | Rhondda | Shelley Rees-Owen | Chris Bryant* | George Summers | |
| W07000053 | Torfaen | Nick Thomas-Symonds | Alison Willott | ||
| W07000044 | Wrecsam | Carrie Harper | Ian Lucas* | Andrew Atkinson | Rob Walsh |
| W07000041 | Ynys Môn | John Rowlands | Albert Owen* | Michelle Willis | Mark Rosenthal |
Rhestr o'r ASau a etholwyd yn Etholiad 2015
golygu
|
Yr Alban
golygu| Etholiadau Cyffredinol yn yr Alban | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
.svg)
Oriel
golygu-
Enghraifft o bapur pleidleisio drwy'r post a ddefnyddiwyd yn Etholaeth Gorllewin Clwyd; 2015
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Live election results". BBC. 8 Mai 2015. Cyrchwyd 8 Mai 2015.
- ↑ "General election timetable 2015". Senedd y Deyrnas Unedig. Cyrchwyd 10 Awst, 2014. Check date values in:
|accessdate=(help) - ↑ www.heraldscotland.com; adalwyd 18 Ionawr 2015
- ↑ Adroddiad yn y Guardian On-line; dyddiedig 23 Ebrill 2015; As expectations remained high of a hung Parliament with a contingent of as many as 50 SNP MPs after May 7, Ms Sturgeon was asked on BBC2’s Newsnight whether her party would be ready to prop up a Labour government if the party had fewer seats than the Conservatives. adalwyd 26 Ebrill 2015
- ↑ Y Daily Record; pennawd - Election 2015: Jim Murphy loses grip on East Renfrewshire as Kirsten Oswald wins seat for SNP; adalwyd 8 Mai 2015
- ↑ Jonathan Freeland; The Guardian; Dydd Sadwrn 25 Ebrill 2015; tudalen 35.
- ↑ Gwefan news.stv.tv Archifwyd 2015-05-01 yn y Peiriant Wayback; adalwyd 01 Mai 2015
- ↑ "Live UK election results". The Guardian. Cyrchwyd 8 Mai 2015.
- ↑ "Election 2015 results". BBC. Cyrchwyd 8 Mai 2015.
- ↑ "Sefyllfa Gyfoes y Pleidiau". Parliament.gov. Cyrchwyd 21 Tachwedd 2014.
- ↑ Walker, Aileen; Wood, Ellen (14 Chwefror 2000). "The Parliamentary Oath" (PDF). House of Commons Library. Cyrchwyd 6 November 2010. Italic or bold markup not allowed in:
|publisher=(help) - ↑ "Election 2010: Results: Buckingham". BBC News. 7 Mai 2010. t. 29. Cyrchwyd 9 Mai 2010.
- ↑ "Will There Be Election Debates In 2015, And Who Will Fight Them?". Cyrchwyd 7 Ionawr 2013.
- ↑ "BBC News - TV election debates: DUP to seek judicial review of BBC's decision". BBC News. Cyrchwyd 7 Mawrth 2015.
- ↑ "May 2015 results for Wales". General Elections Online. House of Commons Library. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-08-17. Cyrchwyd 2 Medi 2015.
- ↑ "Results of the 2015 General Election in Wales – Election 2015 – BBC News". BBC News (yn Saesneg). Cyrchwyd 3 Ionawr 2016.