1833 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1833 i Gymru a'i phobl
Digwyddiadau
golygu
- Thomas Price (Carnhuanawc) yn sefydlu Cymdeithas Cymreigyddion Y Fenni
- John Blackwell (Alun) yn cael ei benodi'n rheithor Maenordeifi
- Gwerthu ystâd Hafod Uchtryd i Ddug Newcastle
- Y Fonesig Charlotte Bertie [1] a John Josiah Guest yn priodi [2]
- Deiseb seneddol yn cael bod Charles Paget wedi ei ethol fel AS Bwrdeistrefi Caernarfon yn anghyfreithiol ac mae Owen Jones Ellis Nanney oedd yn wir fuddugol. Paget yn ad ennill y sedd wedi apêl.
- Syr John Nicholl yn cael ei benodi yn farnwr Uchel Lys y Morlys [3]
- Hugh Pugh yn sefydlu Cymdeithas Gwŷr ieuaingc Penllyn ac Edeyrnion [4]
Celfyddydau a llenyddiaeth
golyguHynafiaethau
golygu
- Canfod Clogyn aur yr Wyddgrug
Llyfrau newydd
golygu- Eliza Constantia Campbell - Stories from the History of Wales
- Azariah Shadrach -
- Cangen o rawn camphir
- Myrr Dyferol
- Meditations on Jewels.
- William Owen - Hanes Owain Glandwr
- Daniel Evans - Cawell y Bara Croyw
- Evan Davies (Eta Delta) - Iachawdwriaeth Babanod
- Syr Harford Jones-Brydges, Barwnig 1af - The Dynasty of the Kajars, translated from the original Persian manuscript
- John William Thomas (Arfonwyson) - Geiriadur Cymraeg a Saesneg
- Hugh Pugh - Catecism yr Ymneillduwr [4]
- Evan Evans -
- Y Cyfammod Gweithredoedd
- Rhodd Mam i'w phlentyn
Cerddoriaeth
golygu- David James - Myfyrdawd (emyn dôn)
- John Roberts - Alexander (emyn dôn)
Genedigaethau
golygu
- 10 Ionawr, Richard Davies (Mynyddog) - bardd, datgeiniad, ac arweinydd eisteddfodau (bu farw 1877) [5]
- 23 Ionawr, Lewis Morris - bardd (bu farw 1907) [6]
- 11 Mawrth, John Clough Williams-Ellis - ysgolhaig, clerigwr, bardd a'r Cymro cyntaf i esgyn un o fynyddoedd uchaf yr Alpau (bu farw 1913) [7]
- 15 Mawrth, William James - gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd (bu farw 1905) [8]
- 10 Ebrill, John Peter (Ioan Pedr) - ysgolhaig Celtaidd, ieithydd a gweinidog (bu farw 1877) [9]
- 5 Mai, John (Rufus) Williams - gweinidog gyda'r Bedyddwyr, ac awdur (bu farw 1877) [10]
- 6 Mehefin, D. H. Jones - gweinidog (MC), ysgolfeistr a bardd (bu farw 1869) [11]
- 23 Mehefin, Llewellyn Ioan Evans - ysgolhaig Beiblaidd (bu farw 1892) [12]
- 12 Gorffennaf, John Hugh Evans - gweinidog Wesleaidd (bu farw 1886) [13]
- 10 Awst, Thomas Jerman Jones - cenhadwr i'r Methodistiaid Calfinaidd (bu farw 1890) [14]
- 20 Awst, James Hills-Johnes - cadfridog (bu farw 1919) [15]
- 3 Medi, John Lloyd - diwygiwr gwleidyddol a hynafiaethydd (bu farw 1915) [16]
- 5 Medi, Thomas Pryce - hynafiaethydd (bu farw 1904) [17]
- 12 Hydref, Owen Jones - gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, a llenor (bu farw 1899) [18]
- 21 Tachwedd, Abel Jones Parry - pregethwr, diwinydd, a llenor (bu farw 1911) [19]
- 25 Tachwedd, James Price William Gwynne-Holford - Alod Seneddol (bu farw 1916) [20]
- Rhagfyr, William John Hughes - cerddor ac ysgolfeistr (bu farw 1879) [21]
- 2 Rhagfyr, Elias Owen - clerigwr a hynafiaethydd (bu farw 1899) [22]
- 7 Rhagfyr, John Williams, Biwmares - hynafiaethydd a chyfreithiwr (bu farw 1872) [23]
- Dyddiad anhysbys
- John Owen - clerigwr a llenor (bu farw 1896) [24]
- David Thomas - clerigwr a hanesydd (bu farw 1916) [25]
- Henry Bailey Hughes - offeiriad Catholig (bu farw 1887) [26]
Marwolaethau
golygu.jpg)
- 6 Ionawr, John Rees - gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd (g 1770) [27]
- 8 Ionawr, Ruben Davies (Reuben Brydydd y Coed) – bardd ac ysgolfeistr (g 1808) [28]
- 9 Ionawr, Thomas Foley - llyngesydd (g. 1757) [29]
- 29 Ionawr, Thomas Evans (Tomos Glyn Cothi) - gweinidog Undodaidd (g. 1766) [30]
- 4 Chwefror, William Eddowes - llyfrwerthwr, argraffydd a rhwymwr llyfrau (g. 1754) [31]
- 6 Chwefror, Robert Waithman - arglwydd faer Llundain (g. 1764) [32]
- 26 Chwefror, Richard Jones (Cymro Gwyllt) - gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd a llenor (g 1772) [33]
- 4 Mai, William Morgan - Ffisegydd, apothecari ac ystadegydd (g. 1750) [34]
- 24 Ebrill, Richard Trevithick - peiriannydd (g. 1771) [35]
- 27 Mehefin, Samuel Evans - gweinidog gyda'r Annibynwyr (g. 1777) [36]
- 31 Gorffennaf, Jonathan Catherall - diwydiannwr a dyngarwr (g 1761) [37]
- 30 Tachwedd, Gwyllym Lloyd Wardle - anturwr (g. 1762) [38]
- Dyddiad anhysbys
- Thomas Beynon - archddiacon Ceredigion, noddwr llenyddiaeth ac eisteddfodau Cymru (g. 1745) [39]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "GUEST (SCHREIBER), y FONESIG CHARLOTTE ELIZABETH BERTIE (1812-1895), cyfieithydd, gwraig busnes a chasglydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "GUEST (TEULU), meistri gweithydd haearn a glo, etc. | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "NICHOLL, Syr JOHN (1759 - 1838) | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ 4.0 4.1 "PUGH, HUGH (1803 - 1868), ysgolfeistr a gweinidog gyda'r Annibynwyr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "DAVIES, RICHARD ('Mynyddog'; 1833 - 1877), bardd, datgeiniad, ac arweinydd eisteddfodau | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "MORRIS, Syr LEWIS (1833 - 1907), bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "WILLIAMS-ELLIS, JOHN CLOUGH (1833 - 1913), ysgolhaig, clerigwr, bardd a'r Cymro cyntaf, ond odid, i esgyn un o fynyddoedd uchaf yr Alpau | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "JAMES, WILLIAM (1833 - 1905), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "PETER, JOHN ('Ioan Pedr'; 1833 - 1877), gweinidog ac athro Annibynnol, ac ysgolhaig Cymraeg | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "WILLIAMS, JOHN (RUFUS) ('Rufus'; 1833 - 1877); gweinidog gyda'r Bedyddwyr, ac awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "JONES, DAVID HUGH ('Dewi Arfon'; 1833 - 1869), gweinidog (MC), ysgolfeistr a bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "EVANS, LLEWELLYN IOAN (i ddechrau, Ioan Llewelyn Evans ?) (1833 - 1892), ysgolhaig Beiblaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "EVANS, JOHN HUGH ('Cynfaen'; 1833 - 1886), gweinidog Wesleaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "JONES, THOMAS JERMAN (1833 - 1890), cenhadwr am 20 mlynedd dros y Methodistiaid Calfinaidd ym Mryniau Khassia, Assam, India; | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "HILLS-JOHNES, Syr JAMES (1833 - 1919), cadfridog | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "LLOYD, JOHN (1833 - 1915), diwygiwr gwleidyddol a hynafiaethydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "PRYCE, THOMAS (1833 - 1904), hynafiaethydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "JONES, OWEN (1833 - 1899), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, a llenor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "PARRY, ABEL JONES (1833 - 1911), pregethwr, diwinydd, a llenor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ Williams, William Retlaw, The parliamentary history of the principality of Wales, from the earliest times to the present day, 1541-1895 adalwyd 18 Mawrth 2020
- ↑ "HUGHES, WILLIAM JOHN (1833 - 1879), cerddor ac ysgolfeistr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "OWEN, ELIAS (1833 - 1899), clerigwr a hynafiaethydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "WILLIAMS, JOHN (1833 - 1872), Biwmares, hynafiaethydd a chyfreithiwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "OWEN, JOHN (1833 - 1896), clerigwr a llenor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "THOMAS, DAVID RICHARD (1833 - 1916), clerigwr a hanesydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "HUGHES, HENRY BAILEY (1833 - 1887), offeiriad Catholig | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "REES, JOHN (1770 - 1833), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "DAVIES, REUBEN ('Reuben Brydydd y Coed'; 1808 - 1833), bardd ac ysgolfeistr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "FOLEY, Syr THOMAS (1757 - 1833), llyngesydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "EVANS, THOMAS ('Tomos Glyn Cothi'; 1764 - 1833), gweinidog Undodaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "EDDOWES, JOSHUA (1724 - 1811), argraffydd a gwerthwr llyfrau yn Amwythig; | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "WAITHMAN, ROBERT (1764 - 1833), arglwydd faer Llundain | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "JONES, RICHARD ('o'r Wern'; 1772? - 1833), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd a llenor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "MORGAN, WILLIAM (1750 - 1833), actiwari a gwyddonydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "TREVITHICK, RICHARD (1771 - 1833), peiriannydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "EVANS, SAMUEL (1777 - 1833), gweinidog gyda'r Annibynwyr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "CATHERALL, JONATHAN (1761 - 1833), diwydiannwr a dyngarwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "WARDLE, GWYLLYM LLOYD (1762? - 1833), anturwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
- ↑ "BEYNON, THOMAS (1744 - 1833), archddiacon Ceredigion, noddwr llenyddiaeth ac eisteddfodau Cymru | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-18.
Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899