1828 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1828 i Gymru a'i phobl
Digwyddiadau
golygu- Sefydlir Doc Llanelli gan Ddeddf Seneddol.
- Ffurfio Cwmni Rheilffordd ac Harbwr Saundersfoot.
- Daw David Owen (Brutus) yn olygydd y cyfnodolyn Lleuad yr Oes yn Aberystwyth.
- Graddiodd John Blackwell (Alun), offeiriad a bardd, o Goleg yr Iesu, Rhydychen [1]
- Cyhoeddi y cylchgrawn Y Brud a Sylwydd gan Joseph Davies [2]
- John Edwards (Eos Glan Twrch), bardd a llenor yn ymfudo i UDA [3]
- Richard Roberts, y telynor dall, yn ennill gwobr Y Delyn Aur yn eisteddfod Dinbych [4]
Celfyddydau a llenyddiaeth
golyguLlyfrau newydd
golyguCymraeg
golygu- Ioan ap Iago - Ehediadau Barddonol [5]
- William Harri (Gwilym Garwdyle) - Yr Awen Resymol [6]
- Samuel Griffiths - Traethawd ar Grefydd Deuluaidd [7]
- Thomas Jeremy Griffiths (Tau Gimel) - Cofiant Dafis Castellhywel
- Thomas Wiliam - Cwyn yr Unig [8]
- Ellis Evans - Unoliaeth a Gweledigaeth yr Eglwys, sef, Llythyr Cymanfa Cefn Mawr
- David Saunders (Dafydd Glan Teifi) - Awdl ar Fordaith yr Apostol Paul [9]
Saesneg
golygu- John Davies - The Estimate of the Human Mind [10]
- William Morgan Kinsey - Portugal Illustrated: in a series of letters, embellished with a map, plates of coins, etc.
- Edward Morgan - A Brief Memoir of the Life and Labour of the Rev. Thomas Charles [11]
- Thomas Jeffery Llewelyn Prichard - The Adventures and Vagaries of Twm Shon Catti, descriptive of life in Wales; interspersed with poems
- John Walters - An English and Welsh Dictionary
Cerddoriaeth
golygu- William Owen (Gwilym Ddu Glan Hafren) - Y Caniedydd Crefyddol [12]
- Dafydd Siencyn Morgan - Lleuad yr Oes [13]
- John Thomas - Telyn y Cantorion
Celfyddydau gweledol
golygu- Penry Williams yn cael ei ethol yn aelod o Gymdeithas y Peintwyr mewn Dyfrlliw [14]
Genedigaethau
golygu- 30 Ionawr, John David Jenkins - clerigwr, ieithydd, dyngarwr, ac "Apostol gwŷr y rheilffyrdd" (bu farw 1876) [15]
- 4 Mawrth, Owen Wynne Jones (Glasynys) - clerigwr, hynafiaethydd, storïwr, a bardd (bu farw 1870) [16]
- 13 Mawrth, Thomas Morgan Thomas - cenhadwr (bu farw 1884) [17]
- 18 Mawrth, John Cory - person busnes (bu farw 1910) [18]
- 22 Ebrill, Edward Rowley Morris - hynafiaethydd (bu farw 1893) [19]
- Mai, Griff Evans - Cymro a fu'n flaenllaw yn natblygiad cynnar talaith Colorado yn yr Unol Daleithiau (bu farw 1901)
- 6 Mai, Hugh Rowlands cadfridog, a'r Cymro cyntaf i ennill Croes Victoria (1909) [20]
- 21 Mai, James Bevan Bowen - Aelod Seneddol Ceidwadol Sir Benfro (bu farw 1905) [21]
- 14 Mai, Alcwyn Caryni Evans - hynafiaethydd (bu farw 1902) [22]
- 4 Mehefin, David Thomas (Dewi Hefin) - bardd (bu farw 1909) [23]
- 25 Mehefin, Thomas David Llewelyn - cerddor (bu farw 1879) [24]
- 1 Gorffennaf William Roberts - athro yng Ngholeg yr Annibynwyr, Aberhonddu (bu farw 1872) [25]
- 1 Awst, William Edward Oakeley - perchennog chwareli (bu farw 1912)
- Medi, Owen Humphrey Davies (Eos Llechid) - chwarelwr, cerddor, ac offeiriad (bu farw 1898) [26]
- 12 Tachwedd, David Lewis - cerddor (bu farw 1908) [27]
- 2 Rhagfyr, Charles Rodney Morgan - gwleidydd [28]
- Dyddiad anhysbys
- Rose Mary Crawshay - ymgyrchydd dros hawliau merched (bu farw 1907) [29]
- John Owen Griffith (Ioan Arfon) - bardd a beirniad (bu farw 1881) [30]
- Hugh John Hughes - awdur a cherddor (bu farw 1872) [31]
- John Richard Hughes - gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, nodedig fel efengylydd (bu farw 1893) [32]
- Rees Lewis (Eos Ebrill) - cerddor (bu farw 1880) [33]
- John Pryce - deon Bangor, ac awdur (bu farw 1903) [34]
- William John Roberts (Gwilym Cowlyd) - bardd, argraffydd a llyfrwerthwr (bu farw 1904) [35]
Marwolaethau
golygu- 19 Chwefror, Thomas Jones (Y Bardd Cloff), - bardd (g. 1768) [36]
- 29 Mawrth, Griffith Rowlands - llawfeddyg (g. 1828) [37]
- 10 Mai, Lewis Davies - cadfridog 1828-05-10 (g. 1777) [38]
- 12 Mai, Thomas Assheton Smith - tirfeddiannwr a pherchennog chwareli (g. 1752) [39]
- 25 Mai, Edward Carnes - argraffydd a llyfrwerthwr 1828-05-25 (g. 1772) [40]
- 5 Mehefin, John Williams, Pantycelyn - gweinidog Methodistaidd, mab y Per Ganiedydd (g. 1754) [41]
- 22 Awst, Evan Evans - gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd (g. 1758) [42]
- 30 Awst, David Evans - gweinidog gyda'r Bedyddwyr (g. 1773) [43]
- 15 Medi, William Alexander Madocks - sylfaenydd Porthmadog a Thremadog (g. 1773)
- 2 Tachwedd, Thomas Hughes - gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd (g. 1758) [44]
- 27 Tachwedd, David Davies - gweinidog ac athro Annibynnol (g. 1764) [45]
- 30 Tachwedd, William Williams (Will Penmorfa) - telynor (g. 1759)
- 4 Rhagfyr, Owen Jones o'r Gelli - hyrwyddwr ysgolion Sul (g. 1787) [46]
- 27 Rhagfyr, Abraham Williams (Bardd Du Eryri) - bardd (g. 1755) [47]
- Dyddiad anhysbys
- Edward Charles (Siamas Gwynedd) - awdur (g 1757)
- Edward Coslet - pregethwr gyda'r Methodistiaid Calfinaidd (g. 1750) [48]
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "BLACKWELL, JOHN ('Alun'; 1797 - 1840), offeiriad a bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "DAVIES, JOSEPH (?- 1831?), cyfreithiwr a sylfaenydd y cylchgrawn Y brud a sylwydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "EDWARDS, JOHN ('Eos Glan Twrch'; 1806 - 1887), bardd a llenor yn U.D.A. | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "ROBERTS, RICHARD ('Y Telynor Dall, Caernarfon'; 1796 - 1855). | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "JAMES, JOHN (Ioan ap Iago'), emynydd a bardd o ail hanner y 18fed ganrif a dechrau y 19eg | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "HARRI, WILLIAM ('Gwilym Garwdyle'; 1763 - 1844), bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "GRIFFITHS, SAMUEL (1783 - 1860), gweinidog Annibynnol | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ WILLIAM, THOMAS (1761 - 1844), gweinidog Annibynnol ac emynydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 13 Maw 2020
- ↑ SAUNDERS, DAVID, ‘II’ (‘Dafydd Glan Teifi '; 1769 - 1840), gweinidog gyda'r Bedyddwyr, bardd, a llenor. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 13 Maw 2020
- ↑ "DAVIES, JOHN (1795 - 1861), offeiriad ac athronydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "MORGAN, EDWARD (1783 - 1869), clerigwr efengylaidd, cofiannydd a chroniclydd ffeithiau pwysig ynglŷn â'r diwygiad Methodistaidd yng Nghymru | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "OWEN, WILLIAM ('Gwilym Ddu Glan Hafren'; 1788 - 1838) | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "MORGAN, DAFYDD SIENCYN (1752 - 1844), cerddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "WILLIAMS, PENRY (1800 - 1885), peintiwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "JENKINS, JOHN DAVID (1828 - 1876), clerigwr, ieithydd, dyngarwr, ac 'Apostol gwŷr y rheilffyrdd' | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "JONES, OWEN WYNNE ('Glasynys'; 1828 - 1870), clerigwr, hynafiaethydd, storïwr, a bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "THOMAS, THOMAS MORGAN (1828 - 1884), cenhadwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ John Cory - Y Bywgraffiadur Cymreig
- ↑ "MORRIS, EDWARD ROWLEY (1828 - 1893), hynafiaethydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "ROWLANDS, Syr HUGH (1828 - 1909), cadfridog, a'r Cymro cyntaf i ennill Croes Victoria | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "BOWEN (TEULU), Llwyngwair, Sir Benfro. | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ Alcwyn Caryni Evans - Y Bywgraffiadur Cymreig
- ↑ "THOMAS, DAVID ('Dewi Hefin'; 1828 - 1909), bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "LLEWELYN, THOMAS DAVID ('Llewelyn Alaw'; 1828 - 1879), cerddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "ROBERTS, WILLIAM (1828 - 1872), athro yng Ngholeg yr Annibynwyr yn Aberhonddu | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "DAVIES, OWEN HUMPHREY ('Eos Llechid'; 1828 - 1898), chwarelwr, cerddor, ac offeiriad | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "LEWIS, DAVID (1828 - 1908), cerddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ Williams, William Retlaw, The parliamentary history of the principality of Wales, from the earliest times to the present day, 1541-1895 adalwyd 13 Mawrth 2020
- ↑ "Crawshay [née Yeates], Rose Mary (1828–1907), educationist and feminist | Oxford Dictionary of National Biography". www.oxforddnb.com. doi:10.1093/ref:odnb/53008. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "GRIFFITH, JOHN OWEN ('Ioan Arfon'; 1828 - 1881), bardd a beirniad | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "HUGHES, HUGH JOHN (1828? - 1872), awdur a cherddor yn U.D.A.; | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "HUGHES, JOHN RICHARD (1828 - 1893), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, nodedig fel efengylydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "LEWIS, REES ('Eos Ebrill'; 1828 - 1880), cerddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ John Pryce - Y Bywgraffiadur Cymreig
- ↑ "ROBERTS, WILLIAM JOHN ('Gwilym Cowlyd'; 1828 - 1904), bardd, argraffydd, llyfrwerthwr, llyfrbryf, a gŵr hynod; | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "JONES, THOMAS ('Y Bardd Cloff'; 1768 - 1828), bardd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "ROWLANDS, GRIFFITH (1761 - 1828), llawfeddyg | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). DAVIES, LEWIS (1777 - 1828), cadfridog. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 13 Maw 2020
- ↑ Jones, E. G., (1953). SMITH, THOMAS ASSHETON (1752-1828), Y Faenol, Bangor, tirfeddiannwr a pherchennog chwareli. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 13 Maw 2020
- ↑ "CARNES, EDWARD (1772? - 1828), argraffydd a llyfrwerthwr yn Nhreffynnon, Sir y Fflint. | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "WILLIAMS, JOHN (1754 - 1828), clerigwr Methodistaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "EVANS, EVAN (1758 - 1828), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "EVANS, DAVID (1773 - 1828), gweinidog gyda'r Bedyddwyr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "HUGHES, THOMAS (1758 - 1828), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd yn Lerpwl, | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "DAVIES, DAVID (1764? - 1828), gweinidog ac athro Annibynnol | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "JONES, OWEN (1787 - 1828), 'Owen Jones o'r Gelli,' hyrwyddwr ysgolion Sul | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "WILLIAMS, ABRAHAM ('Bardd Du Eryri'; 1755 - 1828) | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
- ↑ "COSLET, EDWARD (1750 - 1828), pregethwr gyda'r Methodistiaid Calfinaidd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2020-03-13.
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899